In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Machtsverhoudingen in kamp Westerbork

Kampraad Woonoord Schattenberg

Van: Prins-Licher, S.K. en Prins, Lien Aan: Prins, Hartog Plaats: Groningen Datum: 1942-11-20 Onderwerp: Hartog krijgt de nodige papieren. Hij moet ze zelf tekenen en direct doorsturen; wie is er vrijdag doorgestuurd? Is Marcus er nog?; ze zal het een en ander toesturen… Lien (dochter): over een van Coevorden die langs is geweest en heeft gezegd dat Hartog misschien wel snel thuiskomt; het is erg druk op de zaak; ze verdiend goed; morgen op stap voor gerookte vis; of Marcus de brief heeft ontvangen?; moeder heeft weer steun gekregen; allerlei zaken…

Van: Prins-Licher, S.K. en Prins, Lien Aan: Prins, Hartog Plaats: Groningen Datum: 1942-11-20 Onderwerp: Hartog krijgt de nodige papieren. Hij moet ze zelf tekenen en direct doorsturen; wie is er vrijdag doorgestuurd? Is Marcus er nog?; ze zal het een en ander toesturen… Lien (dochter): over een van Coevorden die langs is geweest en heeft gezegd dat Hartog misschien wel snel thuiskomt; het is erg druk op de zaak; ze verdiend goed; morgen op stap voor gerookte vis; of Marcus de brief heeft ontvangen?; moeder heeft weer steun gekregen; allerlei zaken…

Brief van S.K. Prins-Licher en Hijman Prins aan Hartog Prins vanuit Groningen

Van: Coster, Judith Aan: Coster, Kitty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: levensteken met een opmerking erbij geschreven: ‘laatste kaart in 1942’.

Van: Coster, Judith Aan: Coster, Kitty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: levensteken met een opmerking erbij geschreven: ‘laatste kaart in 1942’.

Ansichtkaart van Judith Coster aan Kitty Coster vanuit Amsterdam

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Voorlichtingsdienst (E. Spier) Aan: Bonn-de Vries, Jeanette Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-20 Onderwerp: niets weten te bereiken… Het echtpaar is op de 16 september reeds doorgestuurd naar kamp Westerbork en twee dagen later gedeporteerd naar Auschwitz.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Voorlichtingsdienst (E. Spier) Aan: Bonn-de Vries, Jeanette Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-20 Onderwerp: niets weten te bereiken… Het echtpaar is op de 16 september reeds doorgestuurd naar kamp Westerbork en twee dagen later gedeporteerd naar Auschwitz.

Brief van de Voorlichtingsdienst van de Joodse Raad voor Amsterdam aan J. Bonn-de Vries

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilde Aan: Smit, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1937 Onderwerp: de schrijfster maakt zich ongerust, omdat ze geen bericht krijgt…

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilde Aan: Smit, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1937 Onderwerp: de schrijfster maakt zich ongerust, omdat ze geen bericht krijgt…

Ansichtkaart van Mathilde van Koppelen-Bannet aan de heer N. Smit vanuit Rotterdam

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1949-11-17&nbsp; Onderwerp: opheffing bewindvoering over Abraham van Dam en zijn vrouw Betje van Dam-van Kollem.

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1949-11-17&nbsp; Onderwerp: opheffing bewindvoering over Abraham van Dam en zijn vrouw Betje van Dam-van Kollem.

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut aan Joseph van Dam in verband met opheffing bewindvoering

Van: Simmeren, B. Aan: Knap, familie Plaats: Norg, Joods werkkamp De Fledders Datum: 1942

Van: Simmeren, B. Aan: Knap, familie Plaats: Norg, Joods werkkamp De Fledders Datum: 1942

Enveloppe gestuurd door Bernhard Simmeren aan de familie Knap vanuit het Joodse werkkamp De Fledders

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-12-26 Onderwerp: pakketpost; nieuwjaar; vannacht thuisgebleven, zo gehoest; dokter heeft tabletten gegeven; blij met de honing…

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-12-26 Onderwerp: pakketpost; nieuwjaar; vannacht thuisgebleven, zo gehoest; dokter heeft tabletten gegeven; blij met de honing…

Brief van Raphael Acohen aan zijn vrouw en kind vanuit kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad, Afdeling Utrecht Aan: voor wie het betreft&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1943-07-30 Onderwerp: ontslag uit kamp Westerbork van Leon Querido; terugkeer naar zijn vrouw in Utrecht, omdat zijn eigen woning in beslag is genomen. Ondertekend door Fritz Elzas van de Joodse Raad, Afdeling Utrecht.

Van: de Joodse Raad, Afdeling Utrecht Aan: voor wie het betreft&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1943-07-30 Onderwerp: ontslag uit kamp Westerbork van Leon Querido; terugkeer naar zijn vrouw in Utrecht, omdat zijn eigen woning in beslag is genomen. Ondertekend door Fritz Elzas van de Joodse Raad, Afdeling Utrecht.

Verklaring van de Joodse Raad over Leon Querido over ontslag uit kamp Westerbork en een nieuw adres

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, H.B. Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-08-18 Onderwerp: pakketpost

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, H.B. Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-08-18 Onderwerp: pakketpost

Bewijs voor het verzenden van een pakket aan H.B. Acohen in kamp Westerbork

Dienstbereiche

Dienstbereich Innendienst

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-08, No. 77&nbsp; Inhoud: Het dragen van gummilaarzen.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-08, No. 77&nbsp; Inhoud: Het dragen van gummilaarzen.

Lagerbefehl No. 77

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87 Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87 Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Lagerbefehl No. 87

Lagerbefehl No. 54&nbsp; Datum: 1943-10-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Diefstal van hout&nbsp; Gelijk aan inv.nr.: 20-67

Lagerbefehl No. 54&nbsp; Datum: 1943-10-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Diefstal van hout&nbsp; Gelijk aan inv.nr.: 20-67

Lagerbefehl No. 54

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-07-14, No. 41 Inhoud: Personen, welke weigeren te werken

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-07-14, No. 41 Inhoud: Personen, welke weigeren te werken

Lagerbefehl No. 41

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Westerbork een bericht, de geschiedenis van kamp Westerbork van Centraal Vluchtelingenkamp tot doorgangskamp. Een beschrijving door de ogen van Werner Stertzenbach, die vanaf februari 1941 tot zijn vlucht op 21 september 1943 in kamp Westerbork verbleef.

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Westerbork een bericht, de geschiedenis van kamp Westerbork van Centraal Vluchtelingenkamp tot doorgangskamp. Een beschrijving door de ogen van Werner Stertzenbach, die vanaf februari 1941 tot zijn vlucht op 21 september 1943 in kamp Westerbork verbleef.

BarendGosschalk

Barend
Gosschalk