In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

These are the things you will (and will not) find on this website

About this website

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-12 Onderwerp: sturen van pakketten naar Westerbork, bericht van arrestatie van een familielid (Simon).&nbsp;

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-12 Onderwerp: sturen van pakketten naar Westerbork, bericht van arrestatie van een familielid (Simon).&nbsp;

Brief van David Simons aan Mej. Medema vanuit Amsterdam

Van: Hakker Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-08-17 Onderwerp: al tijden niets van Reina gehoord. Neemt nu zelf initiatief met het schrijven van een brief; het zit er stikvol Duitse soldaten, er zijn veel arrestaties; Drees is weer vrij; of Reina slaolie wil toesturen, dan worden de pannenkoeken lekker bruin….

Van: Hakker Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-08-17 Onderwerp: al tijden niets van Reina gehoord. Neemt nu zelf initiatief met het schrijven van een brief; het zit er stikvol Duitse soldaten, er zijn veel arrestaties; Drees is weer vrij; of Reina slaolie wil toesturen, dan worden de pannenkoeken lekker bruin….

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Van: Visser, Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden thuis, razzia's

Van: Visser, Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden thuis, razzia's

Brief van Bertie Visser aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-16 Onderwerp: bericht over opgepakt familielid. Deze zit nog op het politiebureau in Winschoten. David kan nu nog niets voor hem doen. De stamkaarten van de twee meisjes die in Bourtange waren achtergebleven kunnen worden verbrand. anders hadden zij de kaarten in kamp Westerbork moeten &nbsp;inleveren.

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-16 Onderwerp: bericht over opgepakt familielid. Deze zit nog op het politiebureau in Winschoten. David kan nu nog niets voor hem doen. De stamkaarten van de twee meisjes die in Bourtange waren achtergebleven kunnen worden verbrand. anders hadden zij de kaarten in kamp Westerbork moeten &nbsp;inleveren.

Van: Moontje en Ab Hakker Aan:&nbsp;Reina, Jansje en Pietje Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-11-20 Onderwerp: Ab hoorde van Stelleke Metzelaar dat Jansje, Reina en Pietje haar een brief hadden gestuurd; in Amsterdam worden elke avond mensen weggehaald; je merkt er alleen niet zoveel van, he gebeurd rustiger; Ab zijn ouders zitten nog in Westerbork; zelf is hij bij Moontje ingetrokken; van Sallie krijgen ze regelmatig goede berichten (vanuit kamp Westerbork); …

Van: Moontje en Ab Hakker Aan:&nbsp;Reina, Jansje en Pietje Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-11-20 Onderwerp: Ab hoorde van Stelleke Metzelaar dat Jansje, Reina en Pietje haar een brief hadden gestuurd; in Amsterdam worden elke avond mensen weggehaald; je merkt er alleen niet zoveel van, he gebeurd rustiger; Ab zijn ouders zitten nog in Westerbork; zelf is hij bij Moontje ingetrokken; van Sallie krijgen ze regelmatig goede berichten (vanuit kamp Westerbork); …

Brief van Moontje en Ab aan Reina en andere vrienden vanuit Amsterdam

Van: Angress, Hans en Weil, Erich Plaats: Utrecht Datum: 1942-08-19 Onderwerp: ‘Wij zijn in Utrecht aangekomen en hebben het nog best. Wij krijgen drinken en soep. Dus dat gaat nogal. Vannacht ongeveer 1 uur gaan we verder…’

Van: Angress, Hans en Weil, Erich Plaats: Utrecht Datum: 1942-08-19 Onderwerp: ‘Wij zijn in Utrecht aangekomen en hebben het nog best. Wij krijgen drinken en soep. Dus dat gaat nogal. Vannacht ongeveer 1 uur gaan we verder…’

Briefkaart van Hans Angress en Erich Weil geschreven in de trein op weg naar kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-15 Onderwerp: het smokkelen van de brief uit het kamp; verleden week gingen er geruchten over een transport. Er is er inderdaad sprake van geweest; even een uitstel, omdat er 400 personen (strafgevangenen) in de batterijen moeten gaan werken, een voorstel van Gemmeker zelf; er was even en rust van geen transporten, angst dat op een gegeven moment iedereen weg moet; een eindje achter haar barak (67), vlak bij het prikkeldraad staan en aantal lege woonwagens, ze slaap er met een paar anderen, van de rust komt ze helemaal bij, weinig ruchtbaarheid aan geven, anders maken vrijende paartjes hier gebruik van; bij Dr. Spanier geweest, ze mag naar Groningen (21 juli), ondanks haar ‘S’; misschien kan haar man haar in Assen bij de bus komen ophalen; de bus gaat om 7 of 7.15 uur uit het kamp weg. ze zal worden begeleid door een Zwarte (Schalkhaarder), tegen 9 uur in het Academisch Ziekenhuis; broeder Adler doet haar twee nachten uit de wacht; ze telt af; Herbert Levie was kort in Amsterdam; Lotte was bij Einhorn, Susie kan is zo verliefd op hem; Dr. Spanier op nachtbezoek. Hij moest even iets uit de ijskast halen; iemand uit het kamp ontsnapt, die buiten het kamp werkte en net van zijn ‘S’ was ontdaan; als straf moeten 66 ongehuwden die uit de strafbarakken waren ontslagen weer terug naar de ‘S’; vrijkomen uit de ‘S’ voorlopig weer voorbij; Oberländer is weer de man hier; enkele kampgevangenen die in Zeist hebben gewerkt zijn weer terug; verschillende gemengd-gehuwden weer in Schutzhaft, Todtmann vertelde het; Lotte zal naar de Antragstelle gaan en vragen hoe het met haar zit; verloven van gemengd-gehuwden die in Havelte zitten zijn ingetrokken; Tannenbaum in de ‘S’ of in barak 51 (gevangenis); vergeten haar vaders tanden eruit te nemen met alle gevolgen van dien; over een humoristische act in de zaal; een gemengd gehuwde was op verlof. Hij kreeg thuis een feestelijk ontvangst; W. kwam bij Lotte in de ziekenhuiskeuken zitten, hij slaapt zo slecht, hij heeft heimwee; bij de een lukt een bezoek aan het kamp wel, bij de ander niet, relaties…; mensen zijn optimistisch of pessimistisch over de duur van de oorlog…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-15 Onderwerp: het smokkelen van de brief uit het kamp; verleden week gingen er geruchten over een transport. Er is er inderdaad sprake van geweest; even een uitstel, omdat er 400 personen (strafgevangenen) in de batterijen moeten gaan werken, een voorstel van Gemmeker zelf; er was even en rust van geen transporten, angst dat op een gegeven moment iedereen weg moet; een eindje achter haar barak (67), vlak bij het prikkeldraad staan en aantal lege woonwagens, ze slaap er met een paar anderen, van de rust komt ze helemaal bij, weinig ruchtbaarheid aan geven, anders maken vrijende paartjes hier gebruik van; bij Dr. Spanier geweest, ze mag naar Groningen (21 juli), ondanks haar ‘S’; misschien kan haar man haar in Assen bij de bus komen ophalen; de bus gaat om 7 of 7.15 uur uit het kamp weg. ze zal worden begeleid door een Zwarte (Schalkhaarder), tegen 9 uur in het Academisch Ziekenhuis; broeder Adler doet haar twee nachten uit de wacht; ze telt af; Herbert Levie was kort in Amsterdam; Lotte was bij Einhorn, Susie kan is zo verliefd op hem; Dr. Spanier op nachtbezoek. Hij moest even iets uit de ijskast halen; iemand uit het kamp ontsnapt, die buiten het kamp werkte en net van zijn ‘S’ was ontdaan; als straf moeten 66 ongehuwden die uit de strafbarakken waren ontslagen weer terug naar de ‘S’; vrijkomen uit de ‘S’ voorlopig weer voorbij; Oberländer is weer de man hier; enkele kampgevangenen die in Zeist hebben gewerkt zijn weer terug; verschillende gemengd-gehuwden weer in Schutzhaft, Todtmann vertelde het; Lotte zal naar de Antragstelle gaan en vragen hoe het met haar zit; verloven van gemengd-gehuwden die in Havelte zitten zijn ingetrokken; Tannenbaum in de ‘S’ of in barak 51 (gevangenis); vergeten haar vaders tanden eruit te nemen met alle gevolgen van dien; over een humoristische act in de zaal; een gemengd gehuwde was op verlof. Hij kreeg thuis een feestelijk ontvangst; W. kwam bij Lotte in de ziekenhuiskeuken zitten, hij slaapt zo slecht, hij heeft heimwee; bij de een lukt een bezoek aan het kamp wel, bij de ander niet, relaties…; mensen zijn optimistisch of pessimistisch over de duur van de oorlog…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-27 Onderwerp: bezoek aan Groningen wordt geweigerd, het was haar duidelijk toen ze Dr. Spanier zag; Gemmeker weigerde omdat ze een S-geval is; ze hoopt nu dat haar man op tijd wordt geïnformeerd; Spanier gaat het nog een keer proberen met en attest van Dr. Swaab erbij; misschien lukt het anders via Aus der Fünten (Velp) toestemming te krijgen; over de macht van Oberländer (relatie Rijksbureau Metalen) pakketjes ontvangen, ook een voor vader; kan misschien via Rauter iets geregeld worden; stemming van de schrijfster…&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-27 Onderwerp: bezoek aan Groningen wordt geweigerd, het was haar duidelijk toen ze Dr. Spanier zag; Gemmeker weigerde omdat ze een S-geval is; ze hoopt nu dat haar man op tijd wordt geïnformeerd; Spanier gaat het nog een keer proberen met en attest van Dr. Swaab erbij; misschien lukt het anders via Aus der Fünten (Velp) toestemming te krijgen; over de macht van Oberländer (relatie Rijksbureau Metalen) pakketjes ontvangen, ook een voor vader; kan misschien via Rauter iets geregeld worden; stemming van de schrijfster…&nbsp;

HermanGoldstein

Herman
Goldstein