In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Teixeira de Mattos, A. Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-08-16 Onderwerp: verklaring over Arbeitseisatz in Duitsland.&nbsp;

Van: Teixeira de Mattos, A. Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-08-16 Onderwerp: verklaring over Arbeitseisatz in Duitsland.&nbsp;

Brief van A. Teixeira de Mattos aan Rechtsanwalt P.J. Schumacher

Notitie Van: Molleman Datum: 1946-03-11 Onderwerp: Heinze heeft ervoor gezorgd dat Molleman nog lange tijd was vrijgesteld van deportatie.&nbsp;

Notitie Van: Molleman Datum: 1946-03-11 Onderwerp: Heinze heeft ervoor gezorgd dat Molleman nog lange tijd was vrijgesteld van deportatie.&nbsp;

Notitie van Molleman over de NSB'er Heinze die zijn deportatie wist uit te stellen

Van: Arbeitsbereich der NSDAP, Amt für Volkswohlfahrt Aan: Mouw, Bernard Plaats: Arnhem Onderwerp: werkzaam voor de NSV Kreisamtsleitung Arnhem, ook na 20.00 uur.

Van: Arbeitsbereich der NSDAP, Amt für Volkswohlfahrt Aan: Mouw, Bernard Plaats: Arnhem Onderwerp: werkzaam voor de NSV Kreisamtsleitung Arnhem, ook na 20.00 uur.

Bewijs dat Bernard Mouw werkzaam is voor de NSV Kreisamtsleitung Arnhem

Van: de chef Werkverdeling en de chef Binnendienst Aan: van Weele, Mej. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: verrichten van schoonmaakwerkzaamheden op het bureau van de N.B.S.; gevangen nummer 1781.

Van: de chef Werkverdeling en de chef Binnendienst Aan: van Weele, Mej. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: verrichten van schoonmaakwerkzaamheden op het bureau van de N.B.S.; gevangen nummer 1781.

Bewijs voor het mogen passeren van Post-West voor het verrichten van schoonmaakwerkzaamheden op het bureau van de N.B.S.

Van: Joodsche vluchtelingenkamp quarantainestation Rotterdam (Beneden Heyplaat) Aan: Plaats: Rotterdam Datum: 1939-11-10 Onderwerp: verklaring t.b.v. Geismar, J m.b.t. zijn goed gedrag tijdens zijn verblijf in het kamp te Rotterdam

Van: Joodsche vluchtelingenkamp quarantainestation Rotterdam (Beneden Heyplaat) Aan: Plaats: Rotterdam Datum: 1939-11-10 Onderwerp: verklaring t.b.v. Geismar, J m.b.t. zijn goed gedrag tijdens zijn verblijf in het kamp te Rotterdam

Brief over goed gedrag van Josef Geismar in Beneden Heyplaat

Van: tante Suus en tante Kee Aan: Swaab, Loukie Plaats: Oegstgeest Datum: 1942-08-17 Onderwerp: omstandigheden en familieberichten + bijbehorende enveloppe. Hierop de opmerking post retour, naar Duitsland op 17-08.

Van: tante Suus en tante Kee Aan: Swaab, Loukie Plaats: Oegstgeest Datum: 1942-08-17 Onderwerp: omstandigheden en familieberichten + bijbehorende enveloppe. Hierop de opmerking post retour, naar Duitsland op 17-08.

Brief van tante Suus en tante Kee aan Louis Swaab

Van: Houtvester&nbsp;Assen Aan: Kabinet van de Commissaris der Koningin in de prov. Drenthe&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1974-06-28&nbsp; Onderwerp: vragen van Mevr. van Albeda over Kamp Westerbork; bewegwijzering naar het voormalige kamp; informatie over kamp Westerbork in een vitrine lijkt niet voldoende en staat niet in verhouding tot de educatieve route ‘Het Melkwegpad’; op de gereedgekomen plattegrond moet de legenda worden aangepast en ‘open terrein’ worden vervangen door ‘voormalig kamp Westerbork’; terughoudend zijn wat het verkeer naar het Nationaal Monument betreft, respect voor de rust, dit ook om praktische redenen.

Van: Houtvester&nbsp;Assen Aan: Kabinet van de Commissaris der Koningin in de prov. Drenthe&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1974-06-28&nbsp; Onderwerp: vragen van Mevr. van Albeda over Kamp Westerbork; bewegwijzering naar het voormalige kamp; informatie over kamp Westerbork in een vitrine lijkt niet voldoende en staat niet in verhouding tot de educatieve route ‘Het Melkwegpad’; op de gereedgekomen plattegrond moet de legenda worden aangepast en ‘open terrein’ worden vervangen door ‘voormalig kamp Westerbork’; terughoudend zijn wat het verkeer naar het Nationaal Monument betreft, respect voor de rust, dit ook om praktische redenen.

Brief van Houtvester Assen aan het Kabinet van de Commissaris van de Koningin

Plaatsen in kamp Westerbork

Grote woonbarakken kamp Westerbork

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-05 Onderwerp: ‘zwaar bedankt voor je brief’; over het postadres; het is op kantoor meegevallen; benieuwd hoe de foto's geworden zijn; van O. negatieven ontvangen…; over correspondentie; A.J.C.- kampen in Rijssen en Havelte; over in de smaak vallen, liefde en verloving; nieuw adres, bij haar zus ingetrokken…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-08-05 Onderwerp: ‘zwaar bedankt voor je brief’; over het postadres; het is op kantoor meegevallen; benieuwd hoe de foto's geworden zijn; van O. negatieven ontvangen…; over correspondentie; A.J.C.- kampen in Rijssen en Havelte; over in de smaak vallen, liefde en verloving; nieuw adres, bij haar zus ingetrokken…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Van: de stadt Kirchhain Aan: wie het betreft Plaats: Kirchhain Datum: 1945-05 Onderwerp: repatriating van H.C. Cohen-de Haaff.

Van: de stadt Kirchhain Aan: wie het betreft Plaats: Kirchhain Datum: 1945-05 Onderwerp: repatriating van H.C. Cohen-de Haaff.

Hendrina EllyGoldschmidt-Frank

Hendrina Elly
Goldschmidt-Frank