In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Verklaring overname boerderij en grond en onderhoud van de er langslopende weg en het smalspoor van de boerderij naar het Oranjekanaal.

Verklaring overname boerderij en grond en onderhoud van de er langslopende weg en het smalspoor van de boerderij naar het Oranjekanaal.

Verklaring overname boerderij ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Akte in gebruik geven van grond en boerderij&nbsp; Datum: 1939-09-12 Onderwerp: Akte in gebruik geven van grond en boerderij van Staatsbosbeheer aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Het in gebruik geven van de boerderij ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Akte in gebruik geven van grond en boerderij&nbsp; Datum: 1939-09-12 Onderwerp: Akte in gebruik geven van grond en boerderij van Staatsbosbeheer aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Het in gebruik geven van de boerderij ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Verklaring van het in gebruik geven van de boerderij met grond ten behoeve van het Vluchtelingenkamp

Van: Kruls, H.J. Mr. Aan: Lt. Janson e.a. Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-06 Onderwerp: Instructie voor tewerkstelling van gedetineerden in de oogst- en landbouwwerkzaamheden.

Van: Kruls, H.J. Mr. Aan: Lt. Janson e.a. Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-06 Onderwerp: Instructie voor tewerkstelling van gedetineerden in de oogst- en landbouwwerkzaamheden.

Instructie van Mr. H. J. Kruls aan Lt. Janson en anderen over tewerkstelling van gedetineerden in de landbouw

Van: Ideler, A., Chef Bedrijfsadministratie Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-22 Onderwerp: Voorcalculatie kledingververij. Kostenberaming van het opzetten van de kledingververij in barak 20.

Van: Ideler, A., Chef Bedrijfsadministratie Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-22 Onderwerp: Voorcalculatie kledingververij. Kostenberaming van het opzetten van de kledingververij in barak 20.

Rapport van A. Ideler aan J.G. Buijvoets over het opzetten van een kledingververij in het kamp

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 20

Van: Gemmeker, A.K.&nbsp; Aan: Bureau Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD Den Haag, SS-Sturmbahnfuhrer Zöpf&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: Ziekentransport. Het transport zou vier dagen later vertrekken. Omdat er zoveel patiënten meegingen, moesten ook artsen en verplegend personeel op transport. Verschillende patiënten, die simuleerden en het ziekenhuis als een veilige haven zagen, namen de benen naar hun woonbarak en opteerden vanaf dat moment op een andere vrijstelling om aan een transport te ontkomen. Dit was het effect dat de Duitse bezetter voor ogen had. Kampbestand ongeveer 6500 kampgevangenen, waaronder 900 zieken

Van: Gemmeker, A.K.&nbsp; Aan: Bureau Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD Den Haag, SS-Sturmbahnfuhrer Zöpf&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: Ziekentransport. Het transport zou vier dagen later vertrekken. Omdat er zoveel patiënten meegingen, moesten ook artsen en verplegend personeel op transport. Verschillende patiënten, die simuleerden en het ziekenhuis als een veilige haven zagen, namen de benen naar hun woonbarak en opteerden vanaf dat moment op een andere vrijstelling om aan een transport te ontkomen. Dit was het effect dat de Duitse bezetter voor ogen had. Kampbestand ongeveer 6500 kampgevangenen, waaronder 900 zieken

Telexbericht van kampcommandant Gemmeker over een ziekentransport aan Sturmbahnführer Zöpf

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Lijst betreffende crematies Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-15 Van: Vries, de, L., Bestattungswesen Aan: Lenz, Dhr., Zeichenburo Bauleitung Betreft de dagen waarop het crematorium in gebruik is geweest tussen 1943-04-15 en 1943-06-04 en het aantal crematies op die dagen.

Lijst betreffende crematies Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-15 Van: Vries, de, L., Bestattungswesen Aan: Lenz, Dhr., Zeichenburo Bauleitung Betreft de dagen waarop het crematorium in gebruik is geweest tussen 1943-04-15 en 1943-06-04 en het aantal crematies op die dagen.

Suzannavan Gelder-van Gelder

Suzanna
van Gelder-van Gelder