In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-07-13&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Ze gaat op verzoek van haar ouders stoppen met &nbsp;haar baan in Zwolle nu ze geen gebruik meer mag maken van het openbaar vervoer. zwemmen zit er deze zomer ook niet in. En het nemen van naailes heeft ze maar uit haar hoofd gezet vanwege een verklaring van wel- of niet Jood die ze dan af moet geven.&nbsp;

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-07-13&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Ze gaat op verzoek van haar ouders stoppen met &nbsp;haar baan in Zwolle nu ze geen gebruik meer mag maken van het openbaar vervoer. zwemmen zit er deze zomer ook niet in. En het nemen van naailes heeft ze maar uit haar hoofd gezet vanwege een verklaring van wel- of niet Jood die ze dan af moet geven.&nbsp;

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Zwolle

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-05 Onderwerp: wat Hanneke vanuit kamp Westerbork heeft geschreven heeft moeder nog niet bereikt, contactpersoon is op vakantie; pakket gestuurd; brief van oom Jan met de vissen leuk?; boek dat zal worden opgestuurd is een jongensboek over voetbal…; adviezen, ook over wat ze niet en wel mag vertellen over oompje en zijn familie; eieren die ze krijgt zullen gekookt zijn.&nbsp;

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-05 Onderwerp: wat Hanneke vanuit kamp Westerbork heeft geschreven heeft moeder nog niet bereikt, contactpersoon is op vakantie; pakket gestuurd; brief van oom Jan met de vissen leuk?; boek dat zal worden opgestuurd is een jongensboek over voetbal…; adviezen, ook over wat ze niet en wel mag vertellen over oompje en zijn familie; eieren die ze krijgt zullen gekookt zijn.&nbsp;

Brief van moeder aan Hanneke

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-13 Onderwerp: over omstandigheden…

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-13 Onderwerp: over omstandigheden…

Brief van vader aan Co en Piet

Felicitatiekaart Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Kaart met gelukwens voor chef-kok Ernst David, namens Gruppe W. (Werner) Waag.&nbsp; Geïllustreerd door: Hans Margules

Felicitatiekaart Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Kaart met gelukwens voor chef-kok Ernst David, namens Gruppe W. (Werner) Waag.&nbsp; Geïllustreerd door: Hans Margules

Felicitatiekaart voor Ernst David getekend door Hans Margules in kamp Westerbork

Bericht over een huwelijk en overlijden Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-08

Bericht over een huwelijk en overlijden Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-08

Bericht nummer 26 over huwelijken en overlijden in kamp Westerbork in juni 1943

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Brief van Jan Buijvoets aan zijn verloofde vanuit Interneringskamp Westerbork

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-03 Onderwerp: met Pa gaat het naar omstandigheden goed; aan Mietje geschreven; 12 en 13 september nieuwjaarsviering; heeft Aron het nog druk bij de Joodse Raad?; gisteren de nieuwe bonkaarten gehaald… &nbsp;&nbsp;

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-03 Onderwerp: met Pa gaat het naar omstandigheden goed; aan Mietje geschreven; 12 en 13 september nieuwjaarsviering; heeft Aron het nog druk bij de Joodse Raad?; gisteren de nieuwe bonkaarten gehaald… &nbsp;&nbsp;

Brief van Judikje, Borach en Meijer Sleutelberg aan Golina van Dam-Sleutelberg

Van: Gudema, A.L.&nbsp; Betreft inschrijving bij Schade-Enquête-Commissie&nbsp; Datum: 1945-11-20

Van: Gudema, A.L.&nbsp; Betreft inschrijving bij Schade-Enquête-Commissie&nbsp; Datum: 1945-11-20

van inschrijving bij Schade-Enquête-Commissie

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-04-18 Betreft verklaring van de Ned. Binnenl. Strijdkrachten, district Salland, dat er geen bezwaar is dat de heer M.Wolff zich naar Velp begeeft.

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-04-18 Betreft verklaring van de Ned. Binnenl. Strijdkrachten, district Salland, dat er geen bezwaar is dat de heer M.Wolff zich naar Velp begeeft.

dat Maurits Wolff zich naar Velp mag begeven

Mededeling Van: Grevelink, J. (commandant bewakingstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: gedragsregels voor de bewaking.

Mededeling Van: Grevelink, J. (commandant bewakingstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: gedragsregels voor de bewaking.

Mededeling van J. Grevelink aan J. Buijvoets over gedragsregels voor bewakers

Bericht over geboorten en overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-09 Onderwerp: geboorten en overlijden in het kamp. Een persoon is in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht over geboorten en overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-09 Onderwerp: geboorten en overlijden in het kamp. Een persoon is in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht over geboorten en overlijden in kamp Westerbork

Van: ter Veer, B.T.A.A., Mr., Directeur-Generaal voor Bijzondere Rechtspleging Aan: de Commandanten van de Bewarings- en Interneringskampen Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-04 Onderwerp: Tewerkstelling van gedetineerden en geinterneerden buiten de kampen. Het blijkt dat voldoende bewaking vaak niet mogelijk is bij tewerkstelling. De kampcommandant is verantwoordelijk en moet beslissen of een object aangenomen kan worden met het oog op voldoende bewaking.

Van: ter Veer, B.T.A.A., Mr., Directeur-Generaal voor Bijzondere Rechtspleging Aan: de Commandanten van de Bewarings- en Interneringskampen Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-04 Onderwerp: Tewerkstelling van gedetineerden en geinterneerden buiten de kampen. Het blijkt dat voldoende bewaking vaak niet mogelijk is bij tewerkstelling. De kampcommandant is verantwoordelijk en moet beslissen of een object aangenomen kan worden met het oog op voldoende bewaking.

Instructie van Ter Veer aan de commandanten van de Bewarings- en Interneringskampen

Enveloppe Geadresseerde Nico Cohen, barak 3A, zaal 2, is doorgestreept met vermelding Onbestelbaar

Enveloppe Geadresseerde Nico Cohen, barak 3A, zaal 2, is doorgestreept met vermelding Onbestelbaar

Enveloppe gericht aan Nico Cohen verstuurd door J. Adelaar vanuit Haarlem

Van: de Hoogere SS- en Politieleider&nbsp; Aan: Ministerie Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-19&nbsp; Onderwerp: Verbod voor Joden in de Nederlandse Vereniging voor Luchtbescherming.

Van: de Hoogere SS- en Politieleider&nbsp; Aan: Ministerie Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-19&nbsp; Onderwerp: Verbod voor Joden in de Nederlandse Vereniging voor Luchtbescherming.

Brief van de Hoogere SS- en Politieleider aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart

Van:&nbsp;Medische Dienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: Oproep en actie Capt. Lasalle, R.A.M.C. 2 Cdn Corps. Vertrek van groot deel verplegend personeel( Duitse- en Oostenrijkse Joden) waardoor een tekort ontstaat in het kamp aan medisch geschoold personeel, geneesmiddelen en instrumentarium. Dit naar aanleiding van een oproep aan artsen en verplegend personeel in kamp Westerbork om te gaan werken in ziekenhuizen waar Displaced Persons terecht komen. Chef-arts Fritz Spanier is een van de artsen die aan deze oproep gehoor geeft. Hij komt in de regio Oldenburg terecht.

Van:&nbsp;Medische Dienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: Oproep en actie Capt. Lasalle, R.A.M.C. 2 Cdn Corps. Vertrek van groot deel verplegend personeel( Duitse- en Oostenrijkse Joden) waardoor een tekort ontstaat in het kamp aan medisch geschoold personeel, geneesmiddelen en instrumentarium. Dit naar aanleiding van een oproep aan artsen en verplegend personeel in kamp Westerbork om te gaan werken in ziekenhuizen waar Displaced Persons terecht komen. Chef-arts Fritz Spanier is een van de artsen die aan deze oproep gehoor geeft. Hij komt in de regio Oldenburg terecht.

Verklaring over tekorten aan medisch personeel, medicijnen en instrumenten in het ziekenhuis van kamp Westerbork

Conceptprogramma voor het onderricht in landbouw, tuinbouw en veeteelt in het Vluchtelingenkamp Datum: 1939-09-24

Conceptprogramma voor het onderricht in landbouw, tuinbouw en veeteelt in het Vluchtelingenkamp Datum: 1939-09-24

Notitie voor het onderricht in landbouw, tuinbouw en veeteelt in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kurzfristige Reisegenehmigung Voor: Kruimink-van Dam, Saartje Afgegeven: 1942-11-19 Bestemd voor een reis naar Rotterdam Met handtekening (stempel) Aus der Funten

Kurzfristige Reisegenehmigung Voor: Kruimink-van Dam, Saartje Afgegeven: 1942-11-19 Bestemd voor een reis naar Rotterdam Met handtekening (stempel) Aus der Funten

Reisvergunning voor Saartje Kruimink-van Dam

Bestektekening Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-1955

Bestektekening Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-1955

Jeannettevan Gelder-Cohen

Jeannette
van Gelder-Cohen