In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Kampleven Westerbork

Vriendschappen kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Kampregelementen kamp Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Stemming kamp Westerbork

Hygiënische omstandigheden kamp Westerbork

Feestdagen kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Nieuwsvergaring en verspreiding kamp Westerbork

Privileges kampbewoners

Kampjargon Westerbork

Overnachten kamp Westerbork

Inkomsten kampbewoners Westerbork

Gezinsleven kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Liefde en sexualiteit kamp Westerbork

Conflicten kamp Westerbork

Huishouding kamp Westerbork

Diefstallen kamp Westerbork

Bezittingen kampbewoners Westerbork

Verhuizen binnen kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Dienstreizen kamp Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Represailles

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 81 en de keukenbarakken Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-09 Opmerking: woonfunctie met een gang in het midden van de barak en aan weerzijden de woonvertrekken

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 81 en de keukenbarakken Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-09 Opmerking: woonfunctie met een gang in het midden van de barak en aan weerzijden de woonvertrekken

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 81 en de keukenbarakken

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-11 Plaats: Scherpenisse Onderwerp: verzenden van een pakket.&nbsp;

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-11 Plaats: Scherpenisse Onderwerp: verzenden van een pakket.&nbsp;

van familie Gosschalk aan Rosette Stranders-de Hartog

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-13 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kinderen komen uit het ziekenhuis. Selly heeft een bloedonderzoek gehad. Er wordt onderwijs gegeven. Er is ook een kleuterschool. Het is zo koud in de schoolbarak dat de kinderen de jassen aan moeten houden. Bedankt voor de thermometer. Drie pakketten zijn ontvangen.&nbsp;

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-13 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kinderen komen uit het ziekenhuis. Selly heeft een bloedonderzoek gehad. Er wordt onderwijs gegeven. Er is ook een kleuterschool. Het is zo koud in de schoolbarak dat de kinderen de jassen aan moeten houden. Bedankt voor de thermometer. Drie pakketten zijn ontvangen.&nbsp;

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-16 Plaats: Haren (poststempel) Onderwerp: 'We zitten in de trein naar onbekende bestemming. Er was niets meer aan te veranderen. Wij zijn allen weer gezond en zullen ons proberen flink te houden. Het is jammer nu dat Louis helemaal geen verschoning bij zich heeft, maar ook daar is niets aan te doen. We hopen echter op een spoedig weerzien en nemen afscheid van jullie en bedanken jullie nogmaals voor alles… We zijn tot op heden altijd bij elkaar geweest en hopen we maar dat het zoo zal blijven…'

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-16 Plaats: Haren (poststempel) Onderwerp: 'We zitten in de trein naar onbekende bestemming. Er was niets meer aan te veranderen. Wij zijn allen weer gezond en zullen ons proberen flink te houden. Het is jammer nu dat Louis helemaal geen verschoning bij zich heeft, maar ook daar is niets aan te doen. We hopen echter op een spoedig weerzien en nemen afscheid van jullie en bedanken jullie nogmaals voor alles… We zijn tot op heden altijd bij elkaar geweest en hopen we maar dat het zoo zal blijven…'

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit de trein

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Van: Stranders, S. (via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders, S. (via dochter) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Briefkaart van familie Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis (geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Louis is hersteld en gaat weer aan het werk. Betty is bijna genezen van de bof. Selly wordt met de dag beter. Betty's broek en trainingspak hangen aan flarden… ‘We moeten er rekening mee houden dat er een kans bestaat van binnenkort doorgezonden te worden.… Van Vught komt niets…'

Van: Stranders, Louis (geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Louis is hersteld en gaat weer aan het werk. Betty is bijna genezen van de bof. Selly wordt met de dag beter. Betty's broek en trainingspak hangen aan flarden… ‘We moeten er rekening mee houden dat er een kans bestaat van binnenkort doorgezonden te worden.… Van Vught komt niets…'

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Louis ligt met angina en een oorontsteking weer in het ziekenhuis. Met de kinderen is het ook nog niet goed. De barak van Rosette heeft net een roodvonkepidemie achter de rug. De barak was 12 dagen in quarantaine. De kinderen hebben versterkende middelen nodig. 'Willen jullie voor het speelgoed de buren hartelijk bedanken…

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Louis ligt met angina en een oorontsteking weer in het ziekenhuis. Met de kinderen is het ook nog niet goed. De barak van Rosette heeft net een roodvonkepidemie achter de rug. De barak was 12 dagen in quarantaine. De kinderen hebben versterkende middelen nodig. 'Willen jullie voor het speelgoed de buren hartelijk bedanken…

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Onderwerp: over het (kinder-) wagentje. Rosette had verzocht om een kinderwagen voor haar jongste dochter. In kamp Westerbork rijden veel moeders met een kinderwagen rond. Kennelijk lukt het niet een exemplaar te verkrijgen en deze naar het kamp te sturen.

Onderwerp: over het (kinder-) wagentje. Rosette had verzocht om een kinderwagen voor haar jongste dochter. In kamp Westerbork rijden veel moeders met een kinderwagen rond. Kennelijk lukt het niet een exemplaar te verkrijgen en deze naar het kamp te sturen.

Kaart aan Rosette Stranders

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-09 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71&nbsp; Onderwerp: een pakket ontvangen.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-09 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71&nbsp; Onderwerp: een pakket ontvangen.

Van: een onbekend persoon namens Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-17 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: in de gehele maand mag de familie Stranders in kamp Westerbork 2 brieven en 6 briefkaarten ontvangen. Het is een nieuwe verordening. Ook een waarschuwing naar de familie Gosschalk toe dat de brievenpost wordt gecensureerd.

Van: een onbekend persoon namens Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-17 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: in de gehele maand mag de familie Stranders in kamp Westerbork 2 brieven en 6 briefkaarten ontvangen. Het is een nieuwe verordening. Ook een waarschuwing naar de familie Gosschalk toe dat de brievenpost wordt gecensureerd.

Briefkaart van een onbekende namens Louis Stranders aan J. Gosschalk

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Pakket ontvangen. Dank.

IsaacFrenk

Isaac
Frenk