In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

LaWa

Barak 103

Van: Cohen, M.E. Aan: Loon, van, E.M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-20 Onderwerp: verhuisbericht van Amsterdam naar barak 67, kamp Westerbork (strafbarak).

Van: Cohen, M.E. Aan: Loon, van, E.M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-20 Onderwerp: verhuisbericht van Amsterdam naar barak 67, kamp Westerbork (strafbarak).

Adreswijziging van M. E. Cohen vanuit kamp Westerbork

Personalausweis Van: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-01

Personalausweis Van: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-01

Ausweis van Henriëtte Polak in Theresienstadt

Van: Schol, J, commandant Aan: Hazewindus, F. U. Onderwerp: het geven van Engelse les aan kinderen ouder dan 14 jaar Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-02

Van: Schol, J, commandant Aan: Hazewindus, F. U. Onderwerp: het geven van Engelse les aan kinderen ouder dan 14 jaar Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-02

Brief van de commandant van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aan de heer Hazewindus

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de commandant van het Marechaussee-Detachement en de commandant van het Bewakingsdienst N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: optreden van B.S.-wacht en marechaussee. Bladzijde 1: opdracht tot onderzoek&nbsp; Bladzijde 2: handgeschreven brief. In de brief de beschrijving van de omkoping met sigaretten door een bezoeker om op deze manier het kamp binnen te mogen komen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de commandant van het Marechaussee-Detachement en de commandant van het Bewakingsdienst N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: optreden van B.S.-wacht en marechaussee. Bladzijde 1: opdracht tot onderzoek&nbsp; Bladzijde 2: handgeschreven brief. In de brief de beschrijving van de omkoping met sigaretten door een bezoeker om op deze manier het kamp binnen te mogen komen.

Verklaring van J.G. Buijvoets aan de verschillende commandanten van de bewaking van het Interneringskamp

Recept Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Ontlasting morgen naar laboratorium, donderdag om 7 uur terugkomen in barak 5. Ondertekend door Dr. Schaap.

Recept Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Ontlasting morgen naar laboratorium, donderdag om 7 uur terugkomen in barak 5. Ondertekend door Dr. Schaap.

Recept/notitie in verband met het brengen van ontlasting naar het laboratorium en een bezoek aan barak 5

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.), Leo (Loeb, L.) Aan:&nbsp;Beste vrienden allen, lieve menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de manier waarop de personen aan wie ze schrijft haar wensen vervuld hebben. Ze hoopt paps te kunnen helpen zodat hij de inzinking overwint en weer op krachten komt. Verder schrijft Meta dat Pim nog bij hun is, maar dat Annie, die hem de laatste tijd gezelschap hield, hun vandaag verlaten heeft. Leo vervolgt de brief. Hij vertelt dat hij een longontsteking achter de rug heeft, waardoor de tweede operatie is uitgesteld. Hij hoopt snel aan de beurt te komen. Hij hoeft de personen aan wie de brief gericht is spoedig weer te zien.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.), Leo (Loeb, L.) Aan:&nbsp;Beste vrienden allen, lieve menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de manier waarop de personen aan wie ze schrijft haar wensen vervuld hebben. Ze hoopt paps te kunnen helpen zodat hij de inzinking overwint en weer op krachten komt. Verder schrijft Meta dat Pim nog bij hun is, maar dat Annie, die hem de laatste tijd gezelschap hield, hun vandaag verlaten heeft. Leo vervolgt de brief. Hij vertelt dat hij een longontsteking achter de rug heeft, waardoor de tweede operatie is uitgesteld. Hij hoopt snel aan de beurt te komen. Hij hoeft de personen aan wie de brief gericht is spoedig weer te zien.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste vrienden vanuit kamp Westerbork

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-18

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-18

Recept voor Esther Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Henri informeert naar Stella en hoopt dat ze snel weer terugkomt. De Vries heeft kosteloos juridische informatie kunnen inwinnen. Hij vraagt of Stella nog in barak 73 woont en Hetty nog in 57. Is de familie Lam in kamp Westerbork aangekomen. Hoe gaat het met je moeder en zuster. Het ziekenhuis aan de Herengracht is bijna leeg.&nbsp;

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Henri informeert naar Stella en hoopt dat ze snel weer terugkomt. De Vries heeft kosteloos juridische informatie kunnen inwinnen. Hij vraagt of Stella nog in barak 73 woont en Hetty nog in 57. Is de familie Lam in kamp Westerbork aangekomen. Hoe gaat het met je moeder en zuster. Het ziekenhuis aan de Herengracht is bijna leeg.&nbsp;

Brief van H. de Jong aan Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Lagerbefehl No. 66 Datum: 1944-02-10&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Verbod tot ontvangen en verzenden van post en pakketten

Lagerbefehl No. 66 Datum: 1944-02-10&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Verbod tot ontvangen en verzenden van post en pakketten

Lagerbefehl No. 66

Tweede Distributie Stamkaart No. 062400 Van: Boas-Prins, Seraphina Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 062400 Van: Boas-Prins, Seraphina Afgegeven: Amsterdam

Sara MalkaFlam-Liebermann

Sara Malka
Flam-Liebermann