In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gebouwen kamp Westerbork

Ontstaan kamp Westerbork

Beheer kamp Westerbork

Verbouwen gebouwen kamp Westerbork

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 21&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-02-23

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 21&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-02-23

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 21 in het woonoord Schattenberg

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Muller-Goudeket, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Muller-Goudeket, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Briefkaart van Florence Gezang-Goudeket aan P. Muller-Goudeket vanuit kamp Westerbork

Konijnen, ontwerp Getekend door: Spier, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943&nbsp; Op de tekening ook rechtsonder een jongentje op een step (doorgekrast) en de (doorgekraste) tekst: 'tusschen 1de en 2de raam links" Op de wand van de kinderzaal van het ziekenhuis in barak 4 werd het ontwerp overgenomen.

Konijnen, ontwerp Getekend door: Spier, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943&nbsp; Op de tekening ook rechtsonder een jongentje op een step (doorgekrast) en de (doorgekraste) tekst: 'tusschen 1de en 2de raam links" Op de wand van de kinderzaal van het ziekenhuis in barak 4 werd het ontwerp overgenomen.

Tekening/ontwerp van konijnen voor een wandschildering getekend door Jo Spier

Foto van Hendricus en Frederica Bloemhard-Bastiaans met hun twee oudste zonen Han en Derry. De vrouw rechts is onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëringskamp)

Foto van Hendricus en Frederica Bloemhard-Bastiaans met hun twee oudste zonen Han en Derry. De vrouw rechts is onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëringskamp)

Foto van het gezin Bloemhard in kamp Schattenberg

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-10 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-10 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 4, 1945-04-20

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 4, 1945-04-20

Kampkrant

Van: Joustra, J. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: instructies (militaire) commando's en urenindeling voor oefening.

Van: Joustra, J. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: instructies (militaire) commando's en urenindeling voor oefening.

Lijst met te gebruiken bevelen en oefeningen voor de bewakers

Oproep Van: Comité ter behartiging van de belangen der Nederlanders in Theresienstadt onder leiding van prof. Meijers.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: mei 1945 Onderwerp: oproep aan de Nederlandse regering om tot evacuatie van de 1400 uit Nederland afkomstige personen over te gaan. Daarnaast het verzoek om radio-uitzendingen te organiseren behelzende de namen van bloedverwanten die in Nederland achterbleven.&nbsp;

Oproep Van: Comité ter behartiging van de belangen der Nederlanders in Theresienstadt onder leiding van prof. Meijers.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: mei 1945 Onderwerp: oproep aan de Nederlandse regering om tot evacuatie van de 1400 uit Nederland afkomstige personen over te gaan. Daarnaast het verzoek om radio-uitzendingen te organiseren behelzende de namen van bloedverwanten die in Nederland achterbleven.&nbsp;

Oproep voor bevrijdde Nederlandse Joden in Theresienstadt

Van: de Gemeente Amsterdam Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-12 Onderwerp: behoud van uitzicht op weduwen- en wezenpensioen…

Van: de Gemeente Amsterdam Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-12 Onderwerp: behoud van uitzicht op weduwen- en wezenpensioen…

Brief van de Gemeente Amsterdam aan S. Bonn

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Zelfgemaakte uit karton gesneden bloem. De bloem is blauw/roze/blanco gekleurd, de blaadjes en de steel groen.

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Zelfgemaakte uit karton gesneden bloem. De bloem is blauw/roze/blanco gekleurd, de blaadjes en de steel groen.

Uit karton gesneden bloem van Leo Meijer

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-03 Onderwerp: bezoek aan Amsterdam op 23 februari; onrust in het kamp; nieuwe kamporders en nieuwe bewoners; er wordt nog gebouwd. In Duitsland is een aantal steden Jodenvrij verklaard. Gaat het in Nederland ook deze kant op vraagt Werner zich af; zware werkdag in een winterlandschap, vergelijking met het front.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-03 Onderwerp: bezoek aan Amsterdam op 23 februari; onrust in het kamp; nieuwe kamporders en nieuwe bewoners; er wordt nog gebouwd. In Duitsland is een aantal steden Jodenvrij verklaard. Gaat het in Nederland ook deze kant op vraagt Werner zich af; zware werkdag in een winterlandschap, vergelijking met het front.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Inentingskaart voor buiktyphus, op naam van Jules Cohen in Theresienstadt, 1944.

BarendEngelsman

Barend
Engelsman