We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Datum: 1942-08 Onderwerp: Transport naar Westerbork Blz.: 2

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Datum: 1942-08 Onderwerp: Transport naar Westerbork Blz.: 2

Brief van Asser Visser aan E. Visser

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van Erna Asch-Rosenthal Kamp Westerbork, 1943-1944.&nbsp; Erna was huishoudster in de woning van de kampcommandant Gemmeker.

Portret van Erna Asch-Rosenthal

Van: Letty&nbsp;(dochter)(A. Coelingh-Barnstijn) Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-31&nbsp; Onderwerp: vraag of er nog behoefte aan levensmiddelen en andere zaken is. De gestuurde pakketjes zijn nog niet op de juiste plek terecht gekomen. Letty zal van alles opsturen, waaronder gekookte nasi. Jan is ontslagen, op wachtgeld gezet en werkt nu als landarbeider bij de boer. Letty heeft het pensioen ontvangen en zal ermee doen wat haar moeder vroeg. Ze vraagt in welke barak haar moeder precies zit en ze vindt het jammer dat zij in de barak niets kan klaarmaken. Vanaf 10 april moeten alle Joden naar Vught, behalve zij die al in kampen zitten en de gemengd-gehuwden; Is mevrouw van Emden ook in het kamp? ‘Blijf moedig? U was dat altijd’, vroeger in Nederlands-Indië en later in Holland; de schrijfster heeft gehoord dat Ds. de Wilde in kamp Westerbork is en een steun voor haar moeder kan zijn.

Van: Letty&nbsp;(dochter)(A. Coelingh-Barnstijn) Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-31&nbsp; Onderwerp: vraag of er nog behoefte aan levensmiddelen en andere zaken is. De gestuurde pakketjes zijn nog niet op de juiste plek terecht gekomen. Letty zal van alles opsturen, waaronder gekookte nasi. Jan is ontslagen, op wachtgeld gezet en werkt nu als landarbeider bij de boer. Letty heeft het pensioen ontvangen en zal ermee doen wat haar moeder vroeg. Ze vraagt in welke barak haar moeder precies zit en ze vindt het jammer dat zij in de barak niets kan klaarmaken. Vanaf 10 april moeten alle Joden naar Vught, behalve zij die al in kampen zitten en de gemengd-gehuwden; Is mevrouw van Emden ook in het kamp? ‘Blijf moedig? U was dat altijd’, vroeger in Nederlands-Indië en later in Holland; de schrijfster heeft gehoord dat Ds. de Wilde in kamp Westerbork is en een steun voor haar moeder kan zijn.

Brief van Letty aan haar moeder vanuit Rotterdam

Van: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: status gezondheid Leon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 170. Op het document staat verschillende aantekeningen.

Van: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: status gezondheid Leon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 170. Op het document staat verschillende aantekeningen.

Document over de status gezondheid (Krankenstand) van Leon Magnus in Theresienstadt

Bevrijding van door de Canadezen. Een gepantserd verkenningsvoertuig van het Canadese leger nadert het kamp vanuit de richting van de kampboerderij.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12&nbsp;

Bevrijding van door de Canadezen. Een gepantserd verkenningsvoertuig van het Canadese leger nadert het kamp vanuit de richting van de kampboerderij.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12&nbsp;

Foto van de bevrijding van kamp Westerbork door de Canadezen verwelkomd door kampgevangenen

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

In bewaring gegeven bezittingen

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Datum: 1945-06-11 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: ontvangen reisproviand (voor de terugreis naar Nederland).

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Datum: 1945-06-11 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: ontvangen reisproviand (voor de terugreis naar Nederland).

Bewijs van ontvangst van reisproviand voor terugkeer naar Nederland

Van: Magnus, J. Aan: Goldschmidt. L Datum: 1943-06-03 Plaats: Amsterdam Onderwerp: pakketjes en vele bekenden waaronder de families Ochsenmann en Saffra (vader, moeder en vier kinderen) zijn vorige week doorgestuurd (de razzia's eind mei in Amsterdam) Met ‘Bücher’ worden buitenlandse paspoorten bedoeld. Leon Goldschmidt (neef van F. Magnus-Goldschmidt) op dat moment woonachtig in Stockholm begreep de boodschap en regelde de Ecuadoraanse paspoorten, die uiteindelijk het leven van het gezin Magnus hebben gered.

Van: Magnus, J. Aan: Goldschmidt. L Datum: 1943-06-03 Plaats: Amsterdam Onderwerp: pakketjes en vele bekenden waaronder de families Ochsenmann en Saffra (vader, moeder en vier kinderen) zijn vorige week doorgestuurd (de razzia's eind mei in Amsterdam) Met ‘Bücher’ worden buitenlandse paspoorten bedoeld. Leon Goldschmidt (neef van F. Magnus-Goldschmidt) op dat moment woonachtig in Stockholm begreep de boodschap en regelde de Ecuadoraanse paspoorten, die uiteindelijk het leven van het gezin Magnus hebben gered.

Brief van Josef Magnus aan L. Goldschmidt vanuit Amsterdam

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Sonderbezugschein op naam van Tabaksblatt, S.&nbsp; Geldig tot 1944-12-25 Plaats: Theresienstadt

Sonderbezugschein op naam van Tabaksblatt, S.&nbsp; Geldig tot 1944-12-25 Plaats: Theresienstadt

Bewijs van ontvangst voor Srul Tabaksblatt in Theresienstadt

Van: Meyers, E.M.&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945 Onderwerp: uitnodiging om deel uit te maken van een commissie die de belangen van de ingezetenen (gedeporteerden vanuit Nederland zonder Nederlandse nationaliteit) van Theresienstadt dient te behartigen.

Van: Meyers, E.M.&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945 Onderwerp: uitnodiging om deel uit te maken van een commissie die de belangen van de ingezetenen (gedeporteerden vanuit Nederland zonder Nederlandse nationaliteit) van Theresienstadt dient te behartigen.

Brief van (prof.) E.M. Meijers aan S. Tabaksblatt in Theresienstadt

Van: Walg, M. Aan: Fam. A. (Abraham) Reens Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: een schrijf dag en weersomstandigheden; een concert bezocht; er is een tentoonstelling geopend van werkjes door kinderen op school gemaakt (speelgoed).

Van: Walg, M. Aan: Fam. A. (Abraham) Reens Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: een schrijf dag en weersomstandigheden; een concert bezocht; er is een tentoonstelling geopend van werkjes door kinderen op school gemaakt (speelgoed).

Briefkaart van M. Walg aan Abraham Reens vanuit kamp Westerbork

Franz Pollak werd bij Almelo gearresteerd, naar Westerbork overgebracht en op 3-3-1944 naar Auschwitz gedeporteerd. Op basis van die gegevens is een overlijdensakte uitgeschreven met de datum 31 juli 1944. Maar uit naoorlogse correspondentie is gebleken, dat Franz is ontsnapt en op 23 oktober 1944 vanuit Spanje aan boord van het schip Guine naar Haifa is gevaren. Hij is in Israël overleden.

Henri NathanEngelander

Henri Nathan
Engelander