In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-12 Onderwerp: pakje ontvangen. Hartelijk dank.

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-12 Onderwerp: pakje ontvangen. Hartelijk dank.

Briefkaart van H.B. Acohen aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-01 No. 13&nbsp; Inhoud: 1 mei, dag van den arbeid, dag van den arbeider; keuken niet voor onbevoegden toegankelijk; was kan worden afgehaald; houding ten opzichte van NSB'ers, hulp verlenen aan NSB'ers kan leiden tot internering; de Marseillaise; kachels en pijpen zijn op; geen vandalisme; bridgedrive; opvolgers, Schliesser voor kattenburg als hoofd van de afdelingen kleermakerij, naaikamer, breiafdeling, schoenmakerij. De heer Rudolf Asch heeft ontslag genomen als hoofd van het kledingmagazijn, zijn opvolger is H. Kaempfer; oorlogsoverzicht.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-01 No. 13&nbsp; Inhoud: 1 mei, dag van den arbeid, dag van den arbeider; keuken niet voor onbevoegden toegankelijk; was kan worden afgehaald; houding ten opzichte van NSB'ers, hulp verlenen aan NSB'ers kan leiden tot internering; de Marseillaise; kachels en pijpen zijn op; geen vandalisme; bridgedrive; opvolgers, Schliesser voor kattenburg als hoofd van de afdelingen kleermakerij, naaikamer, breiafdeling, schoenmakerij. De heer Rudolf Asch heeft ontslag genomen als hoofd van het kledingmagazijn, zijn opvolger is H. Kaempfer; oorlogsoverzicht.

De Westerborker nummer 13 van 1 mei 1945

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-01-28 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden in december 1945.

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-01-28 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden in december 1945.

Rekening vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de Gezagstroepen in Assen

Foto gemaakt in de buurt van kamp Schattenberg. Te zien zijn onder andere het echtpaar Bloemhard met hun jongste dochter Marijke en zoontje Marius, staande in het midden. De overige personen zijn onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto gemaakt in de buurt van kamp Schattenberg. Te zien zijn onder andere het echtpaar Bloemhard met hun jongste dochter Marijke en zoontje Marius, staande in het midden. De overige personen zijn onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van het echtpaar Bloemhard met hun jongste dochter Marijke in hun armen

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-02 Onderwerp: pakketten ontvangen. Dank.

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-02 Onderwerp: pakketten ontvangen. Dank.

Briefkaart van H.B. Acohen aan de familie Loman vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Van: Coini, Mietje en Hester Aan: de Jong, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-10-03 Onderwerp: een goede reis gehad; mevrouw is tot Utrecht meegegaan en heeft geholpen met overstappen; de twee zussen konden toen blijven zitten tot Beilen; daar een paard en wagen genomen en naar het kamp laten rijden; pa en moe waren erg verrast toen ze hun dochters zagen; eerst kregen ze en standje en toen waren ze blij; net zo als Hetty zei: ‘Het valt ons hier erg mee’, iedereen is even vriendelijk hier; pa en ma zijn donderdag naar een cabaretuitvoering geweest…; ‘het valt hier best mee’…

Van: Coini, Mietje en Hester Aan: de Jong, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-10-03 Onderwerp: een goede reis gehad; mevrouw is tot Utrecht meegegaan en heeft geholpen met overstappen; de twee zussen konden toen blijven zitten tot Beilen; daar een paard en wagen genomen en naar het kamp laten rijden; pa en moe waren erg verrast toen ze hun dochters zagen; eerst kregen ze en standje en toen waren ze blij; net zo als Hetty zei: ‘Het valt ons hier erg mee’, iedereen is even vriendelijk hier; pa en ma zijn donderdag naar een cabaretuitvoering geweest…; ‘het valt hier best mee’…

Briefkaart van Mietje Coini aan de familie de Jong en de buren vanuit kamp Westerbork

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Vrouwen kamp Westerbork (21-65 jaar)

Vertrek van deportatietrein vanuit Hooghalen. Hooghalen, 1942 Vertrekkend transport vanuit Hooghalen. De mensen in de trein worden uitgezwaaid door de groep medekampgevangenen. De trein bestaat uit gewone (3de klas) personenwagens.

Vertrek van deportatietrein vanuit Hooghalen. Hooghalen, 1942 Vertrekkend transport vanuit Hooghalen. De mensen in de trein worden uitgezwaaid door de groep medekampgevangenen. De trein bestaat uit gewone (3de klas) personenwagens.

SamsonDresden

Samson
Dresden