In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 82

Feestdagen kamp Westerbork

Sinterklaas kamp Westerbork

Van: Lierens (Lessing), Jansje Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-29 Onderwerp: dank voor een pakketje 30A.

Van: Lierens (Lessing), Jansje Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-29 Onderwerp: dank voor een pakketje 30A.

Briefkaart van Jansje Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Foto van een groep Joodse dwangarbeiders Plaats: Kloosterhaar Datum: 1942 Onderwerp: groep mannen in Kloosterhaar, op de achtergrond een barak; Meijer de Lange staat helemaal rechts op de foto.

Foto van een groep Joodse dwangarbeiders Plaats: Kloosterhaar Datum: 1942 Onderwerp: groep mannen in Kloosterhaar, op de achtergrond een barak; Meijer de Lange staat helemaal rechts op de foto.

Foto van een groep mannen, waaronder Meijer de Lange in het Joodse werkkamp Kloosterhaar

Mededeling van Van As jr.,&nbsp;A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 Onderwerp: bekendmaking dat de heer Cohen, inspecteur van Politie, de leiding van de kamppolitie heeft gekregen. Instructies van de O.D. en N.B. moeten direct worden opgevolgd.

Mededeling van Van As jr.,&nbsp;A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 Onderwerp: bekendmaking dat de heer Cohen, inspecteur van Politie, de leiding van de kamppolitie heeft gekregen. Instructies van de O.D. en N.B. moeten direct worden opgevolgd.

Foto van een mededeling van A. van As in kamp Westerbork

Kampleiding van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork en het doorgangskamp.&nbsp; Commandant J. Schol en zijn vrouw op de achtergrond. Op de voorgrond rechts ondercommandant dhr. Haan en zijn vrouw.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp; De foto is gemaakt tijdens het Joelfeest van 1942. Niet lang daarna moesten de beide commandanten kamp Westerbork verlaten.

Kampleiding van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork en het doorgangskamp.&nbsp; Commandant J. Schol en zijn vrouw op de achtergrond. Op de voorgrond rechts ondercommandant dhr. Haan en zijn vrouw.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp; De foto is gemaakt tijdens het Joelfeest van 1942. Niet lang daarna moesten de beide commandanten kamp Westerbork verlaten.

Kampleiding van kamp Westerbork

Datum: 1945-04-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: sportwedstrijden Baseball en Voetbal tussen bevrijdde kamp gevangenen en Canadese bevrijders en handbalwedstrijden tussen respectievelijk twee damesteams en twee herenteams.

Datum: 1945-04-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: sportwedstrijden Baseball en Voetbal tussen bevrijdde kamp gevangenen en Canadese bevrijders en handbalwedstrijden tussen respectievelijk twee damesteams en twee herenteams.

Mededeling over sportwedstrijden in het bevrijd kamp Westerbork

Bekendmaking door K. Schlesinger betreffende het overdragen van de kampleiding aan Van As.&nbsp; Datum: 1945-04-12 Plaats: Westerbork, kamp Kampcommandant Gemmeker had bij zijn vertrek zijn pistool overhandigd aan K. Schlesinger, de eerste Joodse dienstleider van het kamp. Dit als symbolische overdracht van het commando over het kamp. Schlesinger droeg het pistool vervolgens over aan Van As, die als als vertegenwoordiger van de gemeente Westerbork in het kamp werkzaam was.

Bekendmaking door K. Schlesinger betreffende het overdragen van de kampleiding aan Van As.&nbsp; Datum: 1945-04-12 Plaats: Westerbork, kamp Kampcommandant Gemmeker had bij zijn vertrek zijn pistool overhandigd aan K. Schlesinger, de eerste Joodse dienstleider van het kamp. Dit als symbolische overdracht van het commando over het kamp. Schlesinger droeg het pistool vervolgens over aan Van As, die als als vertegenwoordiger van de gemeente Westerbork in het kamp werkzaam was.

Overdracht van het commando in kamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Diëten

Mededeling Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Diëten

Mededeling over diëten

Barak 101

Organisatie van de Endlösung

Bombardementen Geallieerden van concentratiekampen

Het verplaatsen van een keukenbarak (3a), van het Heidekamp naar Schattenberg&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100 en 1:2000&nbsp; Datum: 1955-1960 Opmerking; de barak werd voor barak 3 en tussen de barakken 4 en 5 geplaatst.

Het verplaatsen van een keukenbarak (3a), van het Heidekamp naar Schattenberg&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100 en 1:2000&nbsp; Datum: 1955-1960 Opmerking; de barak werd voor barak 3 en tussen de barakken 4 en 5 geplaatst.

Plattegrond van barak 3A, een voormalige keukenbarak uit het Heidelager

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer (en Borach) Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-07 Onderwerp: sabbatviering; sturen van bonnen; hopen weer bij elkaar te zijn; Arie is zeker blij dat hij portier geworden is; kop erbij houden tot het laatste toe; is Lena nog in Amsterdam? doe haar de groeten, ook aan alle bekenden…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer (en Borach) Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-07 Onderwerp: sabbatviering; sturen van bonnen; hopen weer bij elkaar te zijn; Arie is zeker blij dat hij portier geworden is; kop erbij houden tot het laatste toe; is Lena nog in Amsterdam? doe haar de groeten, ook aan alle bekenden…

Sallij MauritsDingsdag

Sallij Maurits
Dingsdag