In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Informatie uit andere archieven

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Coseltransporten

Max Windmüller behoorde tot de groep van jonge Duitse zionisten die naar Assen kwamen om zich in het Drentse Zeijerveld bij boeren voor te bereiden op een bestaan als landbouwer in Palestina. Dit waren de zogenoemde Palestina-pioniers. Begin 1942 kwam Max Windmüller in het kamp Westerbork terecht, waaruit hij ontsnapte. Hij sloot zich aan bij de Westerweel-groep. Max Windmüller was betrokken bij de door de groep-Westerweel georganiseerde vluchtroute van Palestina-Pioniers naar Spanje. Hij was belast met de contacten tussen de groep in Nederland en de groepen in Frankrijk. Bij een poging Palestina-pioniers uit een gevangenis in Parijs te bevrijden, is hij gearresteerd. In 1947 hebben overlevende Palestina-Pioniers op één van de hellingen van de berg Efraïm in Galilea in het toenmalige Palestina het Westerweel-Woud aangeplant, waar een monument staat met namen van tijdens de oorlog omgekomen Palestina-Pioniers. Hierbij staat de naam van Max Windmüller.&nbsp;

Van: de Hoge Autoriteiten Aan: Backx-Buursma, A. Plaats: onbekend datum: onbekend Onderwerp: revisie van verbeurdverklaring.

Van: de Hoge Autoriteiten Aan: Backx-Buursma, A. Plaats: onbekend datum: onbekend Onderwerp: revisie van verbeurdverklaring.

Brief van 'Hoge Autoriteiten' aan A. Backx-Buursma

Gasten aan de hoofdtafel van het Joelfeest, waaronder commandant Gemmeker. Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp; Naast hem zit Frau Hassel. Helemaal links zit architect Winne.

Gasten aan de hoofdtafel van het Joelfeest, waaronder commandant Gemmeker. Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp; Naast hem zit Frau Hassel. Helemaal links zit architect Winne.

Gasten aan de hoofdtafel tijdens het Joelfeest van 1942 in kamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 325 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Sternfeld, Clotilde Sara geb. 23-11-61 overleden te Westerbork op 27-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 325 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Sternfeld, Clotilde Sara geb. 23-11-61 overleden te Westerbork op 27-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Clotilde Sara Sternfeld

Van: onderduikouders Aan: beste vriendin (Leefsma-Wolf, Matje) Plaats: onderduikplek van Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: over de ontwikkeling van Ies; zijn dagindeling; over zingen en wat hij verder graag doet; over aankleden en opvoeding; over naar de wc gaan en eten; over 's avonds…

Van: onderduikouders Aan: beste vriendin (Leefsma-Wolf, Matje) Plaats: onderduikplek van Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: over de ontwikkeling van Ies; zijn dagindeling; over zingen en wat hij verder graag doet; over aankleden en opvoeding; over naar de wc gaan en eten; over 's avonds…

Brief van de ouderduikouders van Ies (Thijsje) aan zijn moeder Matje Leefsma-Wolf

Werken.&nbsp; Werken.&nbsp; Mannen bezig met de opbouw van een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De volgende niet-Joodse personen staan op de foto afgebeeld: gebroeders Jongman, Jonker, Haneveld en de heer Zuidberg.

Werken.&nbsp; Werken.&nbsp; Mannen bezig met de opbouw van een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De volgende niet-Joodse personen staan op de foto afgebeeld: gebroeders Jongman, Jonker, Haneveld en de heer Zuidberg.

Niet-Joodse arbeiders bezig met het aanleggen van een fundering voor een nieuwe barak

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-25 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-25 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Francina Elisabethvan Dam-Goldsteen

Francina Elisabeth
van Dam-Goldsteen