In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Van: Commissie voor Oorlogspleegkinderen&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-07-26 Onderwerp: verzorging van een oorlogspleegkind, als voogd steeds te vragen naar het legitimatiebewijs van vertegenwoordigers.

Van: Commissie voor Oorlogspleegkinderen&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-07-26 Onderwerp: verzorging van een oorlogspleegkind, als voogd steeds te vragen naar het legitimatiebewijs van vertegenwoordigers.

Brief van de Commissie voor Oorlogspleegkinderen aan Nora van Bergen-Diamant

Kampleven Westerbork

Hygiënische omstandigheden kamp Westerbork

Grote woonbarakken kamp Westerbork

Barak 64

Barakken gebouwd van 1942-1945

Afbraak kamp Westerbork

Verkoop gebouwen kamp Westerbork

Nieuwe bestemming gebouwen kamp Westerbork

Van: Commissie voor Oorlogspleegkinderen&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-04 Onderwerp: uitbetaling van een maandelijks bedrag van FL40,- voor Chaja als oorlogspleegkind.&nbsp;

Van: Commissie voor Oorlogspleegkinderen&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-04 Onderwerp: uitbetaling van een maandelijks bedrag van FL40,- voor Chaja als oorlogspleegkind.&nbsp;

Industriebarakken kamp Westerbork

Matrassenfabriek kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 168 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Valensa, Hendrika geb. 14-02-66 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 168 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Valensa, Hendrika geb. 14-02-66 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hendrika Valensa

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: brief en overzicht betreffende materiaal kamp Westerbork, waaronder twee locomotieven.&nbsp; De begeleidende brief betreft de verhuur van dit materiaal vanaf het moment dat kamp Westerbork een Centraal Vluchtelingenkamp was. De verhuur geschiedde rechtstreeks van het bedrijf of als bemiddelaar.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: brief en overzicht betreffende materiaal kamp Westerbork, waaronder twee locomotieven.&nbsp; De begeleidende brief betreft de verhuur van dit materiaal vanaf het moment dat kamp Westerbork een Centraal Vluchtelingenkamp was. De verhuur geschiedde rechtstreeks van het bedrijf of als bemiddelaar.

Overzicht van spoor en materieel geleverd door Tolk&co en de geschiedenis van de huur

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: Sal werkt voor de Joodse Raad in het kamp. Hij heeft 48 uur doorgewerkt in verband met het registreren van binnenkomende transporten (transporten van 3-5 oktober 1942). Zijn moeder gaat waarschijnlijk naar het ziekenhuis, zijn vader mag voorlopig in Westerbork blijven, omdat hij al een paar maanden in Westerbork is. Hendrina ligt in het ziekenhuis en Philip krijgt er mogelijk een baan. het kamp is berekend op 6000 personen en er zijn er op het moment 15.000. Ze krijgen mogelijk een stempel en worden daardoor niet door Lippmann-Rosenthal doorgelicht. Vera en Sal wandelen s' avonds en overdag bezoekt Vera het kantoor van de Joodse Raad, barak 1. &nbsp;

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: Sal werkt voor de Joodse Raad in het kamp. Hij heeft 48 uur doorgewerkt in verband met het registreren van binnenkomende transporten (transporten van 3-5 oktober 1942). Zijn moeder gaat waarschijnlijk naar het ziekenhuis, zijn vader mag voorlopig in Westerbork blijven, omdat hij al een paar maanden in Westerbork is. Hendrina ligt in het ziekenhuis en Philip krijgt er mogelijk een baan. het kamp is berekend op 6000 personen en er zijn er op het moment 15.000. Ze krijgen mogelijk een stempel en worden daardoor niet door Lippmann-Rosenthal doorgelicht. Vera en Sal wandelen s' avonds en overdag bezoekt Vera het kantoor van de Joodse Raad, barak 1. &nbsp;

Freerk Marcusvan Dam

Freerk Marcus
van Dam