In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Arbeitskarte&nbsp; Van: Boas, Minnie Plaats: Westerbrork, kamp Datum: 1944-12-13 Werkzaam op de leerlooierij.

Arbeitskarte&nbsp; Van: Boas, Minnie Plaats: Westerbrork, kamp Datum: 1944-12-13 Werkzaam op de leerlooierij.

Arbeitskarte van Minnie Boas in kamp Westerbork

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-13 Onderwerp: werkzaam bij de bosploeg, Gruppe (Benno) Sonn.

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-13 Onderwerp: werkzaam bij de bosploeg, Gruppe (Benno) Sonn.

Arbeitskarte van Abraham Querido in kamp Westerbork

Van: Schijveschuurder, B.&nbsp; Afgegeven: 1944-11-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in de Holzgruppe, buitendienst. Dit in verband met een tekort aan kolen (brandstof)

Van: Schijveschuurder, B.&nbsp; Afgegeven: 1944-11-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in de Holzgruppe, buitendienst. Dit in verband met een tekort aan kolen (brandstof)

Arbeitskarte van B. Schijveschuurder in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Sonder-Ausweis&nbsp; Simons, Bernard, 14-5-95, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Simons, Bernard, 14-5-95, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Bernard Simons

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Tante Coba, zoals zij in de familie genoemd werd, was een heel mooie, statige vrouw. ze was in 1916 in Rotterdam getrouwd met Tjalie Werij en in de dertiger jaren van hem gescheiden omdat hij een relatie had met een andere vrouw. &nbsp;Tante Coba verhuisde samen met haar twee kinderen naar Amsterdam. Haar dochter Rozetta trouwde en dook met haar man onder in Maastricht, waar ze in december 1944 de bevrijding meemaakten. Haar zoon Eduard, Eddy genoemd, was bij zijn moeder blijven wonen totdat deze een galoperatie moest ondergaan. Ze lag nog in het ziekenhuis en was nog nauwelijks hersteld, toen ze van haar bed werd gelicht en meegenomen. Op 6 juli 1943 kwam Coba Cohen aan in kamp Westerbork, vanwaar ze op 13 juli 1943 naar Sobibor werd gedeporteerd.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de (op naam van haar man Louis Stranders) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 (85) Onderwerp: Louis heeft een aanstelling in het ziekenhuis. Behoefte aan allerlei dingen. Er bestaat een kans dat ze langer in Westerbork mogen blijven. De kinderen eten veel bruine bonen, havermout en gort uit de persoonlijke voorraad. Het is nu op.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de (op naam van haar man Louis Stranders) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 (85) Onderwerp: Louis heeft een aanstelling in het ziekenhuis. Behoefte aan allerlei dingen. Er bestaat een kans dat ze langer in Westerbork mogen blijven. De kinderen eten veel bruine bonen, havermout en gort uit de persoonlijke voorraad. Het is nu op.

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-06 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: drie pakketten en rubberlaarzen ontvangen. Dank…

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-06 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: drie pakketten en rubberlaarzen ontvangen. Dank…

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Pakket ontvangen. Groet.&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Pakket ontvangen. Groet.&nbsp;

Wij leven vrij, wij leven blij Klein bundeltje met liederen waaronder het Wilhelmus. Op achterzijde staat gedrukt: Tijdens de bezetting geheel door 'onderduikers' gedrukt bij H.J.Koersen en Zonen, Amsterdam 1944.

Wij leven vrij, wij leven blij Klein bundeltje met liederen waaronder het Wilhelmus. Op achterzijde staat gedrukt: Tijdens de bezetting geheel door 'onderduikers' gedrukt bij H.J.Koersen en Zonen, Amsterdam 1944.

Liederenbundel Wij leven vrij, wij leven blij

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; 1939-12-27 Onderwerp: Saar was bang dat Wieger misschien een ander meisje had ontmoet; 'wanneer je deze brief krijgt, heb je hoogst waarschijnlijk al een pakje uit Mokum ontvangen; het boek al voor de kersdagen voor hem gekocht. ze had het in Oisterwijk aan hem willen geven…; over het kamp waar 100 mensen aanwezig waren…; over gastsprekers (onder ander Rolien Numan) en activiteiten; in het A.J.C.-kamp was een buitengewoon goede stemming, ze heeft zich geamuseerd. Toch had ze het veel leuker gevonden als Wieger er ook was geweest.

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; 1939-12-27 Onderwerp: Saar was bang dat Wieger misschien een ander meisje had ontmoet; 'wanneer je deze brief krijgt, heb je hoogst waarschijnlijk al een pakje uit Mokum ontvangen; het boek al voor de kersdagen voor hem gekocht. ze had het in Oisterwijk aan hem willen geven…; over het kamp waar 100 mensen aanwezig waren…; over gastsprekers (onder ander Rolien Numan) en activiteiten; in het A.J.C.-kamp was een buitengewoon goede stemming, ze heeft zich geamuseerd. Toch had ze het veel leuker gevonden als Wieger er ook was geweest.

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-01-17 Onderwerp: over het schrijven van een brief; &nbsp;voorstel over de komst van Wieger naar Amsterdam aan het einde van de maand; Saar zal proberen de zondagochtend vrij te krijgen; op 10 en 11 februari een AJC-bijeenkomst in Utrecht; Saar heeft niets aan de kou gehad omdat ze niet kan schaatsen; tot volgende week…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-01-17 Onderwerp: over het schrijven van een brief; &nbsp;voorstel over de komst van Wieger naar Amsterdam aan het einde van de maand; Saar zal proberen de zondagochtend vrij te krijgen; op 10 en 11 februari een AJC-bijeenkomst in Utrecht; Saar heeft niets aan de kou gehad omdat ze niet kan schaatsen; tot volgende week…

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Order van kampkommandant J. Schol over de volgorde van straffen

Nota omtrent de kern der moeilijkheden met directeur Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Datum: 1940-02-09 Syswerda heeft een klein jaar naar zijn aanstelling de aan hem opdragen taken/richtlijnen niet uitgevoerd, waardoor drie ambtenaren van het Departement van Binnenlandse Zaken worden ingezet om in korte tijd de zaken voor elkaar te krijgen.

Nota omtrent de kern der moeilijkheden met directeur Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Datum: 1940-02-09 Syswerda heeft een klein jaar naar zijn aanstelling de aan hem opdragen taken/richtlijnen niet uitgevoerd, waardoor drie ambtenaren van het Departement van Binnenlandse Zaken worden ingezet om in korte tijd de zaken voor elkaar te krijgen.

Notities over de kern der moeilijkheden met directeur Centraal Vluchtelingenkamp

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-12-06 Onderwerp: schoolplicht in het kamp met een opsomming van regels.

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-12-06 Onderwerp: schoolplicht in het kamp met een opsomming van regels.

Order van kampcommandant J. Schol over schoolplicht in het Centraal Vluchtelingenkamp

Klaveren, van, dhr. Het huis van de commandant/directeur Schol van het Centraal Vluchtelingen Kamp. Kamp Westerbork, 1941.

Klaveren, van, dhr. Het huis van de commandant/directeur Schol van het Centraal Vluchtelingen Kamp. Kamp Westerbork, 1941.

van het huis van directeur Schol van het Centraal Vluchtelingenkamp

Van: Schol, J. Aan: patiënten in de ziekenhuisbarak Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-01-11 Onderwerp: (gedrag)richtlijnen voor patiënten in de ziekenhuisbarak.

Van: Schol, J. Aan: patiënten in de ziekenhuisbarak Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-01-11 Onderwerp: (gedrag)richtlijnen voor patiënten in de ziekenhuisbarak.

HesterLeek

Hester
Leek