In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van:&nbsp; Aan: mevrouw van Ossenbrugge Plaats: Datum: 1944-01 Onderwerp: verboden in Westerbork te schrijven; ben zelf in de gelegenheid deze brief weg te krijgen; informeer bij Joodse Raad waar M. zit. Op voorzijde briefkaart staat geschreven: wilt u deze kaart a.u.b. in de bus doen, hartelijk dank!

Van:&nbsp; Aan: mevrouw van Ossenbrugge Plaats: Datum: 1944-01 Onderwerp: verboden in Westerbork te schrijven; ben zelf in de gelegenheid deze brief weg te krijgen; informeer bij Joodse Raad waar M. zit. Op voorzijde briefkaart staat geschreven: wilt u deze kaart a.u.b. in de bus doen, hartelijk dank!

Briefkaart aan mevrouw van Ossenbrugge

Geschreven door: verschillende voormalige kampgevangenen kort na de bevrijding van het kamp. Onderwerp: Westerbork, kamp.

Geschreven door: verschillende voormalige kampgevangenen kort na de bevrijding van het kamp. Onderwerp: Westerbork, kamp.

Manuscript over allerlei aspecten uit het dagelijkse leven in het kamp en de vervolging der Joden

Omstanders kamp Westerbork

Bezoeken kamp Westerbork

Particulier bezoek kamp Westerbork

Zakelijke bezoek kamp Westerbork

Van:&nbsp;Lea Levie-Elte Aan: lieve Mien en… (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: pakketten gericht aan afd. F.K. worden niet opengemaakt. Duidelijk FK op het pakket schrijven aan Sara Levie (1922); omstandigheden; pakketten.

Van:&nbsp;Lea Levie-Elte Aan: lieve Mien en… (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: pakketten gericht aan afd. F.K. worden niet opengemaakt. Duidelijk FK op het pakket schrijven aan Sara Levie (1922); omstandigheden; pakketten.

Brief van Lea Levie-Elte aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: Elffers, M.C., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12 Onderwerp: schrijfdag; gezondheid; uitwisseling (Austausch) Op Lager Westerbork briefpapier Er gaan in die tijd geruchten dat kamp Westerbork een uitwisselings-kamp wordt.

Van: Snoek, Hermine Aan: Elffers, M.C., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12 Onderwerp: schrijfdag; gezondheid; uitwisseling (Austausch) Op Lager Westerbork briefpapier Er gaan in die tijd geruchten dat kamp Westerbork een uitwisselings-kamp wordt.

Brief van Hermine Snoek aan M.C. Elffers vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;Lea of Louis Levie-Elte Aan: Mien en Ben&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943-11-09&nbsp; Onderwerp: Bezoek of komst van familieleden, organisatorische aspecten; pakketpost.

Van:&nbsp;Lea of Louis Levie-Elte Aan: Mien en Ben&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943-11-09&nbsp; Onderwerp: Bezoek of komst van familieleden, organisatorische aspecten; pakketpost.

Brief van Lea of Louis Levie-Elte aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01-14 Onderwerp: familieomstandigheden; pakketten; uitwisseling (Austausch) Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01-14 Onderwerp: familieomstandigheden; pakketten; uitwisseling (Austausch) Op Lager Westerbork briefpapier

Brief van Hermine Snoek aan Nel In 't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via Joodsche Raad heden ontvangen, hartelijk dank. De schrijfster noemt kamp Westerbork: Emigratielager

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via Joodsche Raad heden ontvangen, hartelijk dank. De schrijfster noemt kamp Westerbork: Emigratielager

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in 't Veld vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1957

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via spoorwegen dd. 4/12 heden ontvangen, hartelijk dank.

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via spoorwegen dd. 4/12 heden ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in' t Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01-05 Onderwerp: postverkeer; uitwisseling Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01-05 Onderwerp: postverkeer; uitwisseling Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; omstandigheden in het kamp; kleding&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; omstandigheden in het kamp; kleding&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: bedankje voor pakket; sturen van pakketten en procedure daarvoor op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: bedankje voor pakket; sturen van pakketten en procedure daarvoor op Lager Westerbork briefpapier

Van: Hertzka, E.&nbsp; Aan: Lamberts, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Datum: 1943-12-24&nbsp; Onderwerp: omstandigheden, pakketten, het weer is wisselend (regen en koude). Veel kampgevangenen hebben kougevat. Briefpapier van kamp Westerbork met stempel Gepruft

Van: Hertzka, E.&nbsp; Aan: Lamberts, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Datum: 1943-12-24&nbsp; Onderwerp: omstandigheden, pakketten, het weer is wisselend (regen en koude). Veel kampgevangenen hebben kougevat. Briefpapier van kamp Westerbork met stempel Gepruft

Brief van E. Hertzka aan F. Lamberts vanuit kamp Westerbork

Van: Heyman-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-05-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: moeite met wennen aan de omstandigheden, verwachting niet te lang te zullen blijven, bekenden en familieleden zijn reeds doorgestuurd, over verschillende personen die in het ziekenhuis liggen en over pakketten. Met bijbehorende enveloppe (E. Heymann, barak 19).

Van: Heyman-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-05-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: moeite met wennen aan de omstandigheden, verwachting niet te lang te zullen blijven, bekenden en familieleden zijn reeds doorgestuurd, over verschillende personen die in het ziekenhuis liggen en over pakketten. Met bijbehorende enveloppe (E. Heymann, barak 19).

Brief van de familie Heyman-Heymans aan de familie Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: pakketten en pakketzegels, vlees en worst samen gegeten. Zo was er enigszins een Chanoeka stemming. Nathan is veel bij zijn dochter Erna in barak 19. Zij hebben centrale verwarming in hun barak. &nbsp;

Van: Heymans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: pakketten en pakketzegels, vlees en worst samen gegeten. Zo was er enigszins een Chanoeka stemming. Nathan is veel bij zijn dochter Erna in barak 19. Zij hebben centrale verwarming in hun barak. &nbsp;

Brief van Nathan Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: over pakketten en pakketzegels, een aantal dagen strenge vorst, vader Nathan verwarmt zich in de barak van Hermann.

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: over pakketten en pakketzegels, een aantal dagen strenge vorst, vader Nathan verwarmt zich in de barak van Hermann.

Brief van H. Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp, andere kampleiders en de voorzitters van de verschillende Comités&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-04-09&nbsp; Onderwerp: Verbod op enkele Duitse periodieken in vluchtelingenkampen.

Van: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp, andere kampleiders en de voorzitters van de verschillende Comités&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-04-09&nbsp; Onderwerp: Verbod op enkele Duitse periodieken in vluchtelingenkampen.

Brief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken aan onder andere de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: een onbekend persoon namens Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-17 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: in de gehele maand mag de familie Stranders in kamp Westerbork 2 brieven en 6 briefkaarten ontvangen. Het is een nieuwe verordening. Ook een waarschuwing naar de familie Gosschalk toe dat de brievenpost wordt gecensureerd.

Van: een onbekend persoon namens Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-17 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: in de gehele maand mag de familie Stranders in kamp Westerbork 2 brieven en 6 briefkaarten ontvangen. Het is een nieuwe verordening. Ook een waarschuwing naar de familie Gosschalk toe dat de brievenpost wordt gecensureerd.

Briefkaart van een onbekende namens Louis Stranders aan J. Gosschalk

Van: Heymans, N. (Nathan) Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84&nbsp; Onderwerp: Erna heeft geen meel meer. Van verschillende personen de groeten. De schrijver heeft gehoord dat post- en geldzendingen ook in Theresienstadt aankomen. Nathan denkt dat hij niet lang meer in Westerbork zal blijven.&nbsp;

Van: Heymans, N. (Nathan) Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84&nbsp; Onderwerp: Erna heeft geen meel meer. Van verschillende personen de groeten. De schrijver heeft gehoord dat post- en geldzendingen ook in Theresienstadt aankomen. Nathan denkt dat hij niet lang meer in Westerbork zal blijven.&nbsp;

EdithCohen

Edith
Cohen