In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Bonn, Joseph Aan: van de Hoeden-Bonn, Eliazer en Betty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: niet gedacht nog een sabbat-brief te kunnen schrijven; voorlopig nog gespaard, een week van angst achter de rug; drie agenten waren langsgekomen en schenen de schrijver met een zaklantaarn in zijn gezicht, terwijl hij in bed lag; vele andere familieleden zijn meegenomen; ze zitten allemaal in Westerbork…

Van: Bonn, Joseph Aan: van de Hoeden-Bonn, Eliazer en Betty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: niet gedacht nog een sabbat-brief te kunnen schrijven; voorlopig nog gespaard, een week van angst achter de rug; drie agenten waren langsgekomen en schenen de schrijver met een zaklantaarn in zijn gezicht, terwijl hij in bed lag; vele andere familieleden zijn meegenomen; ze zitten allemaal in Westerbork…

Brief van Joseph Bonn aan zijn dochter en schoonzoon

Van: Edelsztein, M.J. Aan: Swaab-Edelsztein, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-12 Onderwerp: alleen teruggekeerd uit Auschwitz en andere kampen en nu op zoek naar zijn familie; brieven van zijn dochter gezien bij de familie Arends en bij haar schoonmoeder die als gemengd gehuwde uit kamp Westerbork was ontslagen; geen hoop meer Jacob (Jankiel) terug te zien; tot zijn grote teleurstelling heeft hij zijn vrouw nog niet kunnen opsporen; hele familie is uitgemoord; hij heeft nog een kleine hoop wat zijn vrouw betreft, omdat nog niet alle transporten in Nederland zijn teruggekeerd; hoe hij het zelf heeft overleefd is niet te beschrijven; Westerbork-Theresienstadt-Auschwitz; 80% van zijn transport naar Auschwitz belande meteen in de gaskamer; hij heeft zelf het geluk gehad, na twee weken een selectie te hebben overleefd en vervolgens te zijn overgeplaatst naar Gleiwitz; zijn hoop was dat zijn vrouw tot het einde in Theresienstadt gebleven zou zijn, echter van andere overlevenden hoorde hij dat zij 8 dagen na hem naar Auschwitz is doorgestuurd; wat is er verder met haar gebeurd; zelf werd hij op 26 januari door de Russen bevrijd; hij is toe gelijk begonnen te werken als timmerman met het maken van doodskisten voor gesneuvelde militairen; van zijn meubelfabriek in Amsterdam is niets overgebleven, net als hun huis in de Blasiusstraat; gesloopt tijdens de hongerwinter; ….

Van: Edelsztein, M.J. Aan: Swaab-Edelsztein, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-12 Onderwerp: alleen teruggekeerd uit Auschwitz en andere kampen en nu op zoek naar zijn familie; brieven van zijn dochter gezien bij de familie Arends en bij haar schoonmoeder die als gemengd gehuwde uit kamp Westerbork was ontslagen; geen hoop meer Jacob (Jankiel) terug te zien; tot zijn grote teleurstelling heeft hij zijn vrouw nog niet kunnen opsporen; hele familie is uitgemoord; hij heeft nog een kleine hoop wat zijn vrouw betreft, omdat nog niet alle transporten in Nederland zijn teruggekeerd; hoe hij het zelf heeft overleefd is niet te beschrijven; Westerbork-Theresienstadt-Auschwitz; 80% van zijn transport naar Auschwitz belande meteen in de gaskamer; hij heeft zelf het geluk gehad, na twee weken een selectie te hebben overleefd en vervolgens te zijn overgeplaatst naar Gleiwitz; zijn hoop was dat zijn vrouw tot het einde in Theresienstadt gebleven zou zijn, echter van andere overlevenden hoorde hij dat zij 8 dagen na hem naar Auschwitz is doorgestuurd; wat is er verder met haar gebeurd; zelf werd hij op 26 januari door de Russen bevrijd; hij is toe gelijk begonnen te werken als timmerman met het maken van doodskisten voor gesneuvelde militairen; van zijn meubelfabriek in Amsterdam is niets overgebleven, net als hun huis in de Blasiusstraat; gesloopt tijdens de hongerwinter; ….

Brief van M. J. Edelsztein aan zijn dochter vanuit Amsterdam

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Hongerwinter

Woensdag 17 Maart 1943. ( potlood zijlijn: ‘jood uit Lager ontvlucht) Opperwachtmeester de Jong,van het Lager Westerbork,geeft telefonisch kennis dat hedenmorgen sinds 4 uur uit het Lager vermist wordt de jood Eduard van de Rhoer,geb. te Meppel 17 Juli 1908,Nederlander,ongehuwd,Textielagent,voorheen wonende te Meppel,Stationsstraat 6.Van de Rhoer moest hedenmorgen op transport en heeft gebruik makende van de mist de beenen genomen.Hij verbleef sinds 18 Augustus 1942 in het Lager.Signalement: lang 1.65 á 1.70,gezet postuur,rond gezicht,bleeke gelaatskleur,blond haar,eenigszins kaalhoofdig zonder baard of knevel.Kleeding onbekend.Spreekt beschaafd Nederlandsch en vloeiend Duitsch.Hij is niet in het bezit van een persoonsbewijs.Aanhouding en voorgeleiding wordt verzocht. ( de Kruijff) ( bron: archief gem.pol.assen)

MietjeCaransa-van den Berg

Mietje
Caransa-van den Berg