In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry, Mammie en Fia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie en bezig met voorbereidingen voor het vertrekkend transport. Zie ook de andere brieven. Deze brief is de vierde versie die op de 23ste augustus is geschreven. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry, Mammie en Fia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie en bezig met voorbereidingen voor het vertrekkend transport. Zie ook de andere brieven. Deze brief is de vierde versie die op de 23ste augustus is geschreven. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde en andere familieleden vanuit kamp Westerbork

Van: Stoppelman-Gudema, Sophia en Hartog&nbsp; Aan: Jurry en familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1942-10/11 Onderwerp: dagelijks leven. Sophia en Hartog stonden op de lijst om doorgestuurd te worden, maar zoon Aron Stoppelman heeft hen van de lijst afgekregen. De verwachting is dat ze elk moment op transport moeten gaan. Vele anderen zijn reeds vertrokken.

Van: Stoppelman-Gudema, Sophia en Hartog&nbsp; Aan: Jurry en familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1942-10/11 Onderwerp: dagelijks leven. Sophia en Hartog stonden op de lijst om doorgestuurd te worden, maar zoon Aron Stoppelman heeft hen van de lijst afgekregen. De verwachting is dat ze elk moment op transport moeten gaan. Vele anderen zijn reeds vertrokken.

Brief van Sophia en Hartog Stoppelman-Gudema aan Jurry en familie vanuit kamp Westerbork

Van: van Dam, Jacob Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-23 Onderwerp: Informatie over familieleden van het Rode kruis dat doorgestuurd moet worden naar de notaris.

Van: van Dam, Jacob Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-23 Onderwerp: Informatie over familieleden van het Rode kruis dat doorgestuurd moet worden naar de notaris.

Brief van Jacob van Dam aan zijn broer Joseph over verklaringen van het Rode Kruis

Van: Rode kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-02-07 Onderwerp: over het lot van Iszaak van Dam (1932-1943).

Van: Rode kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-02-07 Onderwerp: over het lot van Iszaak van Dam (1932-1943).

Brief van het Rode Kruis aan J. van Dam over het lot Iszaak van Dam

Foto van Jacob van Dam

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-16 Onderwerp: het lot van Betje van Dam-van Kollem en Iszaak van Dam.

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-16 Onderwerp: het lot van Betje van Dam-van Kollem en Iszaak van Dam.

Brief van het Rode Kruis aan J. van Dam over het lot van Betje van Dam-van Kollem en Iszaak van Dam

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, J. (Jacob) Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-16 Onderwerp: opsporing van Jacob Tas (1892)

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, J. (Jacob) Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-16 Onderwerp: opsporing van Jacob Tas (1892)

Brief van het Rode Kruis aan J. van Dam over het lot van Jacob Tas

Van: van Dam, Jacob Aan: de Schade-Enquête-Commissie&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1948-08-15 Onderwerp: opsporing familieleden, die waarschijnlijk overleden zijn (Winter-van Dam).&nbsp;

Van: van Dam, Jacob Aan: de Schade-Enquête-Commissie&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1948-08-15 Onderwerp: opsporing familieleden, die waarschijnlijk overleden zijn (Winter-van Dam).&nbsp;

Brief van Jacob van Dam aan de Schade-Enquête-Commissie in Leeuwarden over vermiste familieleden

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, J. (Jacob) Plaats: Den Haag Datum: 1946-08-21 Onderwerp: opsporing van Esther Tas-van Dam (1896).

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, J. (Jacob) Plaats: Den Haag Datum: 1946-08-21 Onderwerp: opsporing van Esther Tas-van Dam (1896).

Brief van het Rode Kruis aan J. van Dam over het lot van Esther Tas-van Dam

Van: Boswachter Aan: Houtvester Assen Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-07-30 Onderwerp: wegomlegging Noord zal niet verder worden verhard. Commandant Buijvoets wil dit niet. De boswachter heeft dit gehoord van G. Huisman.

Van: Boswachter Aan: Houtvester Assen Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-07-30 Onderwerp: wegomlegging Noord zal niet verder worden verhard. Commandant Buijvoets wil dit niet. De boswachter heeft dit gehoord van G. Huisman.

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-02-23&nbsp; Onderwerp: beplanting rond kampterrein, herstel (gedeeltelijk) van kaalslag van een strook van 100 meter in de doorgangskampperiode op last van de SS. Commandant Buijvoets laat via G. Huisman weten dat hij bezwaar heeft tegen gedeeltelijke herbeplanting.

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-02-23&nbsp; Onderwerp: beplanting rond kampterrein, herstel (gedeeltelijk) van kaalslag van een strook van 100 meter in de doorgangskampperiode op last van de SS. Commandant Buijvoets laat via G. Huisman weten dat hij bezwaar heeft tegen gedeeltelijke herbeplanting.

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1947-11-29 Onderwerp: afvoer afvalwater

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1947-11-29 Onderwerp: afvoer afvalwater

Brief van Staasbosbeheer aan Houtvester Assen

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater

Brief van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Foto gemaakt tijdens het huwelijk van Salomon Hartog Polak en Elsje Polak-Gosschalk

Foto van Emanuel en Fijtje Gosschalk.

Foto van Emanuel en Fijtje Gosschalk

Van: Muller, Grietje Aan: lieve allemaal (broer, Israel en gezin) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-22 Onderwerp: mogelijks de laatste brief; ze zijn klaar om naar het onbekende te gaan; de stemming is tamelijk goed; ze zullen hun noodlot zo moedig mogelijk onder de ogen zien; dat haar broer en zijn kinderen alles bespaard mag blijven…; voor het geval ze niet terug zullen komen, gedraag jullie moedig. Dit is geen frase maar de volstrekte waarheid; al zullen ze hun best doen weer terug te komen, er voor vechten; de mensen in het kamp houden zich goed, ze zijn nog vol hoop; het is op het moment zo'n chaos, dat het onmogelijk is verder te schrijven; ze zijn naar een andere barak gestuurd, een doorgangsbarak, waar honderden anderen aankomen; mamma houdt zich goed en pappa is in de drie weken Westerbork wel 20 jaar ouder geworden; Esther houdt zich redelijk; de schrijfster zelf is kalm; ‘als de dood daar wacht, ben ik blij als ze vlug zal komen'; als het daar redelijk is, dan slaat ze zich er wel doorheen. &nbsp;

Van: Muller, Grietje Aan: lieve allemaal (broer, Israel en gezin) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-22 Onderwerp: mogelijks de laatste brief; ze zijn klaar om naar het onbekende te gaan; de stemming is tamelijk goed; ze zullen hun noodlot zo moedig mogelijk onder de ogen zien; dat haar broer en zijn kinderen alles bespaard mag blijven…; voor het geval ze niet terug zullen komen, gedraag jullie moedig. Dit is geen frase maar de volstrekte waarheid; al zullen ze hun best doen weer terug te komen, er voor vechten; de mensen in het kamp houden zich goed, ze zijn nog vol hoop; het is op het moment zo'n chaos, dat het onmogelijk is verder te schrijven; ze zijn naar een andere barak gestuurd, een doorgangsbarak, waar honderden anderen aankomen; mamma houdt zich goed en pappa is in de drie weken Westerbork wel 20 jaar ouder geworden; Esther houdt zich redelijk; de schrijfster zelf is kalm; ‘als de dood daar wacht, ben ik blij als ze vlug zal komen'; als het daar redelijk is, dan slaat ze zich er wel doorheen. &nbsp;

IsaäcBruinvels

Isaäc
Bruinvels