We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de dienst de Genie

Van: Kool-Piller, S.&nbsp; Aan: Kar, van der, Ph.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11 Onderwerp: pakket ontvangen&nbsp; Voorgedrukt geel kaartje met de tekst 'Paket empfangen Besten dank!'

Van: Kool-Piller, S.&nbsp; Aan: Kar, van der, Ph.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11 Onderwerp: pakket ontvangen&nbsp; Voorgedrukt geel kaartje met de tekst 'Paket empfangen Besten dank!'

Briefkaart van S. Kool-Piller aan Ph. van der Kar vanuit kamp Westerbork

Visitatie kamp Westerbork

Lippmann, Rosenthal & Co. kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1950-10-02 Onderwerp: behoefte aan schiet- mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1950-10-02 Onderwerp: behoefte aan schiet- mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van de houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Opstelling ketelwater-reinigingsinstallatie Schattenberg Schaal: 1:10 en 1:20 Datum: 1953-10-20

Opstelling ketelwater-reinigingsinstallatie Schattenberg Schaal: 1:10 en 1:20 Datum: 1953-10-20

Plattegrond

Van: L.O. Drenthe Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Hoogeveen Datum: 1945-06-07 Onderwerp: onderduikadres kamp Ybenheer te Fochterloo; toekomstig adres is onbekend.

Van: L.O. Drenthe Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Hoogeveen Datum: 1945-06-07 Onderwerp: onderduikadres kamp Ybenheer te Fochterloo; toekomstig adres is onbekend.

Duikkaart van Marcus van Zuiden te kamp Ybenheer

Van: Rode Kruis en de Politie te Bennekom Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Bennekom Datum: 1944-09-23 Onderwerp: verklaring dat J.C.M. Domen deel uitmaakt van het verplegend personeel van de Stichting Wolfheze. Een deel van de patiënten is geëvacueerd (na aanleiding van de Operatie Market Garden) en ondergebracht te Bennekom.

Van: Rode Kruis en de Politie te Bennekom Aan: Domen, J.C.M. (van Zuiden, Max) Plaats: Bennekom Datum: 1944-09-23 Onderwerp: verklaring dat J.C.M. Domen deel uitmaakt van het verplegend personeel van de Stichting Wolfheze. Een deel van de patiënten is geëvacueerd (na aanleiding van de Operatie Market Garden) en ondergebracht te Bennekom.

Verklaring van het Rode Kruis en de politie over de werkzaamheden van J.C.M. van Domen voor de Stichting Wolfheze

Speelgoedhert Ongeverfd Staand op een houten plankje Het hertje werd op 30 mei 1944 uit het kamp gesmokkeld.&nbsp; De maakster van het stuk speelgoed is Rita Bosman.

Speelgoedhert Ongeverfd Staand op een houten plankje Het hertje werd op 30 mei 1944 uit het kamp gesmokkeld.&nbsp; De maakster van het stuk speelgoed is Rita Bosman.

Hertje van hout gemaakt in kamp Westerbork

Het verbouwen van bestaande barakken type A tot 12 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-01 Opmerking: een legenda geeft de betekenis van de indeling van de barak aan.

Het verbouwen van bestaande barakken type A tot 12 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-01 Opmerking: een legenda geeft de betekenis van de indeling van de barak aan.

Plattegrond van de verbouwing van de barakken van het type A

Van: Rijksdienst uitvoering werken&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-07-24 (reactie op een brief van 24 juni 1950) Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Rijksdienst uitvoering werken&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-07-24 (reactie op een brief van 24 juni 1950) Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief van rijksdienst Uitvoering Werken aan de Houtvester Assen

Houtvesterij Assen Weekstaat Kas bij de Boschwachters. Datum: 1939-09-08 Alleen een vermelding van de uitgaven voor het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Houtvesterij Assen Weekstaat Kas bij de Boschwachters. Datum: 1939-09-08 Alleen een vermelding van de uitgaven voor het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Weekstaat Houtvesterij Assen/Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: N.C.J.M. Aan: de wachtcommandant van de N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04/05 Onderwerp: doorlaatbewijs voor Abraham Querido voor een politiek betrouwbaarheidsonderzoek.

Van: N.C.J.M. Aan: de wachtcommandant van de N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04/05 Onderwerp: doorlaatbewijs voor Abraham Querido voor een politiek betrouwbaarheidsonderzoek.

Bewijs van de sergeant van N.J.C.M aan de N.B.S om Abraham Querido de poort te laten passeren van betrouwbaarheidsonderzoek

Van: Bos, T.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-12&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Bos, T.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-12&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van T. Bos aan Staatsbosbeheer

Het leggen van riolering nabij barak 209 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:200 en 1:20&nbsp; Datum: 1958-06 Opmerking: nieuwe waterzuivering

Het leggen van riolering nabij barak 209 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:200 en 1:20&nbsp; Datum: 1958-06 Opmerking: nieuwe waterzuivering

Bouwtekening van de aanleg van riolering in de buurt van barak 209

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. een brief heeft de schrijver afgegeven bij de poort aan twee mannen (marechaussee?). Hij weet niet of zij aan de goede kant staan. Danny heeft bericht gekregen dat hij naar Duitsland moet gaan. Naar welke plaats is hem onbekend. Hij heeft in het kamp vele vriendschappen gesloten. Zij gaan ook allen naar Duitsland. Jacob Schrijver en veel uit Winschoten gaan mee. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny heeft de brief een dag voor zijn deportatie uit kamp Westerbork geschreven.

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. een brief heeft de schrijver afgegeven bij de poort aan twee mannen (marechaussee?). Hij weet niet of zij aan de goede kant staan. Danny heeft bericht gekregen dat hij naar Duitsland moet gaan. Naar welke plaats is hem onbekend. Hij heeft in het kamp vele vriendschappen gesloten. Zij gaan ook allen naar Duitsland. Jacob Schrijver en veel uit Winschoten gaan mee. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny heeft de brief een dag voor zijn deportatie uit kamp Westerbork geschreven.

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde vanuit kamp Westerbork

Van: Minister van Oorlog&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-01-31&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; forceren van dichtgespijkerde deur door bewoners van Schattenberg; bestemming van het gebouw.

Van: Minister van Oorlog&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-01-31&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; forceren van dichtgespijkerde deur door bewoners van Schattenberg; bestemming van het gebouw.

Brief van de minister van Oorlog aan de minister van Binnenlandse Zaken

Nieuwe zuiveringsinstallatie Schattenberg

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van de nieuwe waterzuivering in het woonoord Schattenberg

ieVan: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-11-08&nbsp; Onderwerp: varkensschuur, afbraak en nieuwe schuur, vergoeding oude schuur; &nbsp;koop van een barak dat bij de ingang van het kamp staat en in de periode van het militaire kamp als recreatiezaal en keuken is gebruikt door Pro Rege (een stichting die zich inzet voor het welzijn van militairen).

ieVan: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-11-08&nbsp; Onderwerp: varkensschuur, afbraak en nieuwe schuur, vergoeding oude schuur; &nbsp;koop van een barak dat bij de ingang van het kamp staat en in de periode van het militaire kamp als recreatiezaal en keuken is gebruikt door Pro Rege (een stichting die zich inzet voor het welzijn van militairen).

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Verslag van een jonge vrouw die verschillende kampen overleefd tot aan haar bevrijding. Het relaas is soms zeer gedetailleerd. In Auschwitz/Birkenau wist ze dat er transporten verder Polen ingingen waar de mensen bij aankomst gelijk werden vergast. Datum: 1945

Verslag van een jonge vrouw die verschillende kampen overleefd tot aan haar bevrijding. Het relaas is soms zeer gedetailleerd. In Auschwitz/Birkenau wist ze dat er transporten verder Polen ingingen waar de mensen bij aankomst gelijk werden vergast. Datum: 1945

Verslag van een jonge vrouw over onder andere Auschwitz-Birkenau

Drie uittreksels uit het register van de burgelijke stand der gemeente 's Gravenhage mbt het overlijden van: Drees, Esther; Koekoek, Simon en Koekoek, Joseph te Auschwitz.

Bewijs van overlijden uit het bevolkingsregister van Den Haag van drie personen uit het gezin Koekoek

Van: Querido, A.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-07-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte van een zoon.&nbsp;

Van: Querido, A.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-07-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte van een zoon.&nbsp;

Briefkaart van Andries Querido aan de familie Van As

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Werkzaamheden voor de nieuwe waterzuivering

Van: Heino Zijtenfeld Aan: As, van, Aad Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-26 Onderwerp: nieuwjaarswensen 1942/1943.

Van: Heino Zijtenfeld Aan: As, van, Aad Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-26 Onderwerp: nieuwjaarswensen 1942/1943.

Briefkaart met tekening van Felix en Heino aan Aad van As

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Artikel uit de Nieuwe Drentsche Courant&nbsp; Datum: 1950-10-20&nbsp; Onderwerp: kamp Schattenberg, over het aantal gezinnen en allerlei aspecten van het dagelijks leven in het kamp (verzorging, uitstapjes naar Assen, voeding, cursussen en activiteiten. Daarnaast het verzoek van een bewoner het crematorium te laten verdwijnen. De deur is regelmatig verzegeld geweest, maar ook weer opengebroken. Er zou dan ook een waardiger plek voor het verzetsgraf worden gecreëerd.

Artikel uit de Nieuwe Drentsche Courant&nbsp; Datum: 1950-10-20&nbsp; Onderwerp: kamp Schattenberg, over het aantal gezinnen en allerlei aspecten van het dagelijks leven in het kamp (verzorging, uitstapjes naar Assen, voeding, cursussen en activiteiten. Daarnaast het verzoek van een bewoner het crematorium te laten verdwijnen. De deur is regelmatig verzegeld geweest, maar ook weer opengebroken. Er zou dan ook een waardiger plek voor het verzetsgraf worden gecreëerd.

het dagelijkse leven van de bewoners van kamp Schattenberg en hun mening over het crematorium

Van: Houtvester Assen Aan: Commandant Interneringskamp Plaats: Assen Datum: 1946-05-31 Onderwerp: geen bezwaar tegen het gebruik van de schietbanen in de zandverstuiving ten oosten van het kamp.

Van: Houtvester Assen Aan: Commandant Interneringskamp Plaats: Assen Datum: 1946-05-31 Onderwerp: geen bezwaar tegen het gebruik van de schietbanen in de zandverstuiving ten oosten van het kamp.

Johannaten Brink

Johanna
ten Brink