In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Administratiegebouw en Dienstgebouw Vluchtelingenkamp (barakken 31,32 en 33) Schaal: 1:100 Opmerking: behalve de administratie waren in deze barakken nog verschillende functies ondergebracht.

Administratiegebouw en Dienstgebouw Vluchtelingenkamp (barakken 31,32 en 33) Schaal: 1:100 Opmerking: behalve de administratie waren in deze barakken nog verschillende functies ondergebracht.

Bouwtekening van de administratie barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-30 Onderwerp: brieven ontvangen; nieuwjaarswensen; feestdagen in het kamp goed doorgekomen; hoop dat het nieuwe jaar wat goeds brengt.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-30 Onderwerp: brieven ontvangen; nieuwjaarswensen; feestdagen in het kamp goed doorgekomen; hoop dat het nieuwe jaar wat goeds brengt.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Bewijs van ontvangst voor verzonden pakket naar kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: bedanken voor het pakketje van Stella; familieleden van Werner uit Oss zijn in kamp Westerbork terecht gekomen; opgevangen in het achterafkamertje van de familie…in een familiebarak, koffie gedronken. Het kamertje is een ruimte van komen en gaan van mensen; in de brief van Werner bevinden zich door een kind gescheurde tientjes (3), laten inruilen door iemand zonder een Jodenster; vakantie van Stella is voorbij, ze geeft weer les, ze heeft een vergunning voor een fiets gekregen; trouwplannen, voorbereidingen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: bedanken voor het pakketje van Stella; familieleden van Werner uit Oss zijn in kamp Westerbork terecht gekomen; opgevangen in het achterafkamertje van de familie…in een familiebarak, koffie gedronken. Het kamertje is een ruimte van komen en gaan van mensen; in de brief van Werner bevinden zich door een kind gescheurde tientjes (3), laten inruilen door iemand zonder een Jodenster; vakantie van Stella is voorbij, ze geeft weer les, ze heeft een vergunning voor een fiets gekregen; trouwplannen, voorbereidingen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

ElisabethBoeken-van Sister

Elisabeth
Boeken-van Sister