In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Keukenpersoneel kamp Westerbork

1941

Maart 1941

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Executies

Verslag van de opening van een massagraf nabij Kamp Westerbork&nbsp; Datum: 1945-05-16&nbsp; De gevonden stoffelijke overschotten zijn van: A. Schnell; E. Schnell; C. Bakker; J. Kooren; A. Brouwer en een onbekende man (Hans Marius Koopal). De zes personen, waarvan drie Joodse waren, zijn in de omgeving van Zwolle (Engelse Werk) omgebracht. Het echtpaar Schnell en Hans Marius Koopal hebben een eigen graf gekregen op de oude begraafplaats in het dorp Westerbork.&nbsp; Zij werden op 3 okt. '44 gearresteerd in het buurtschap Winkeldorp.

Verslag van de opening van een massagraf nabij Kamp Westerbork&nbsp; Datum: 1945-05-16&nbsp; De gevonden stoffelijke overschotten zijn van: A. Schnell; E. Schnell; C. Bakker; J. Kooren; A. Brouwer en een onbekende man (Hans Marius Koopal). De zes personen, waarvan drie Joodse waren, zijn in de omgeving van Zwolle (Engelse Werk) omgebracht. Het echtpaar Schnell en Hans Marius Koopal hebben een eigen graf gekregen op de oude begraafplaats in het dorp Westerbork.&nbsp; Zij werden op 3 okt. '44 gearresteerd in het buurtschap Winkeldorp.

Verslag van de opening van een massagraf nabij Kamp Westerbork

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1945-01-05 Onderwerp: Levy wenst zijn gezin een gelukkig nieuwjaar; hij is blij dat de feestdagen achter de rug zijn; lang geen post meer ontvangen; op de 23ste december voor controle bij de arts geweest voor zijn keel. het volgende bezoek volgt over zes weken; hoop op vrede, Levy houdt moed…&nbsp;

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1945-01-05 Onderwerp: Levy wenst zijn gezin een gelukkig nieuwjaar; hij is blij dat de feestdagen achter de rug zijn; lang geen post meer ontvangen; op de 23ste december voor controle bij de arts geweest voor zijn keel. het volgende bezoek volgt over zes weken; hoop op vrede, Levy houdt moed…&nbsp;

Brief van Levy Coster aan zijn vrouw en kinderen

Geschreven door: verschillende voormalige kampgevangenen kort na de bevrijding van het kamp. Onderwerp: Westerbork, kamp.

Geschreven door: verschillende voormalige kampgevangenen kort na de bevrijding van het kamp. Onderwerp: Westerbork, kamp.

Manuscript over allerlei aspecten uit het dagelijkse leven in het kamp en de vervolging der Joden

Dan: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: al even niets gehoord van haar man; streng en moeilijk met de brievenpost, wat onleesbaar is gaat retour. De volgende keer zal het direct vernietigd worden, terwijl moeder zeer duidelijk schrijft, pesterijen; dagen van spanning en verlangen achter de rug; ze kreeg een oproep van een ordonnans om op de Antragstelle te verschijnen bij Weijl, zonder muts en met een vuil schort (alleen dinsdag een schone) onderweg; er werd geroepen Fischer is er!; er stonden wel 50 S-gevallen, Lotte kon gelijk doorlopen; aan de tafel zaten Gemmeker, Aus der Fünten en Fischer; het resultaat is dat er weinig van hun ‘S’ afgekomen zijn; transport is uitgesteld; stukken meegenomen naar Velp; sommigen weer in de ‘S’ terug of als ‘S’-geval uit Vught; onduidelijkheid en onzekerheid, verschillende personen benaderd, onder andere Spanier; Gemmeker zou invloed kunnen uitoefen…; verhaal van Kurt Abraham; in barak 4 werd door B. over Lotte gevraagd aan een broeder over hoe ze werkt en met patiënten omgaat. Wat heeft dat te betekenen?; brief van Lotte afgegeven aan Davids om op de post te doen, aardige man; een poes in de barak heeft een pakje paling opgegeten en en halve schol. Lotte heeft geprobeerd het dier met en schort vanaf driehoog te verjagen; een patiënt brak per ongeluk haar thermosfles; Gemmeker vroeg haar of ze kinderen had; 900 personen zitten in de strafbarak. Als zij op transport gaan is de vraag of de industrie in het kamp kan blijven voortbestaan; vader naar moeder in barak 82 gebracht, zoals Lotte elke dag doet; Juda v.d B. is nu ook in barak 67. 9 maanden nu van huis; mensen uit de ‘S’ ontslagen. Ze kunnen naar huis; straks naar Weijl om te horen wat hij weet…

Dan: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-30 Onderwerp: al even niets gehoord van haar man; streng en moeilijk met de brievenpost, wat onleesbaar is gaat retour. De volgende keer zal het direct vernietigd worden, terwijl moeder zeer duidelijk schrijft, pesterijen; dagen van spanning en verlangen achter de rug; ze kreeg een oproep van een ordonnans om op de Antragstelle te verschijnen bij Weijl, zonder muts en met een vuil schort (alleen dinsdag een schone) onderweg; er werd geroepen Fischer is er!; er stonden wel 50 S-gevallen, Lotte kon gelijk doorlopen; aan de tafel zaten Gemmeker, Aus der Fünten en Fischer; het resultaat is dat er weinig van hun ‘S’ afgekomen zijn; transport is uitgesteld; stukken meegenomen naar Velp; sommigen weer in de ‘S’ terug of als ‘S’-geval uit Vught; onduidelijkheid en onzekerheid, verschillende personen benaderd, onder andere Spanier; Gemmeker zou invloed kunnen uitoefen…; verhaal van Kurt Abraham; in barak 4 werd door B. over Lotte gevraagd aan een broeder over hoe ze werkt en met patiënten omgaat. Wat heeft dat te betekenen?; brief van Lotte afgegeven aan Davids om op de post te doen, aardige man; een poes in de barak heeft een pakje paling opgegeten en en halve schol. Lotte heeft geprobeerd het dier met en schort vanaf driehoog te verjagen; een patiënt brak per ongeluk haar thermosfles; Gemmeker vroeg haar of ze kinderen had; 900 personen zitten in de strafbarak. Als zij op transport gaan is de vraag of de industrie in het kamp kan blijven voortbestaan; vader naar moeder in barak 82 gebracht, zoals Lotte elke dag doet; Juda v.d B. is nu ook in barak 67. 9 maanden nu van huis; mensen uit de ‘S’ ontslagen. Ze kunnen naar huis; straks naar Weijl om te horen wat hij weet…

Antje Jeannettevan Blijdenstijn

Antje Jeannette
van Blijdenstijn