In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelspeelsters op toneel voor een decor voorstellend een voedselpakket.&nbsp; De spelers zijn de Westerborkgirls en Camilla Spira&nbsp; Op voorgrond een bord met een gedicht/lied: Wenn ein paketchen kommt.....&nbsp; Tekst: Der text ist beinach literarisch, die Spira wird schon langsam arisch.

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelspeelsters op toneel voor een decor voorstellend een voedselpakket.&nbsp; De spelers zijn de Westerborkgirls en Camilla Spira&nbsp; Op voorgrond een bord met een gedicht/lied: Wenn ein paketchen kommt.....&nbsp; Tekst: Der text ist beinach literarisch, die Spira wird schon langsam arisch.

'Wenn ein paketchen kommt', een scene uit de revue Humor und Melodie

Van:&nbsp;(Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Waterman, Nathan Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-28 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, een pakketje is welkom, de kinderen werken erg hard bij boeren buiten het kamp, rogge binden, Voor Mautje is het een uur lopen vanaf het kamp. Hij werkt bij de boer met twee anderen. Chaja werkt nog verderop in een ploeg van acht personen. De beide kinderen komen roetzwart thuis en zijn haast niet schoon te krijgen. Henriettes man Barend is verhuisd en woont nu in dezelfde barak (mannenafdeling).

Van:&nbsp;(Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Waterman, Nathan Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-28 Onderwerp: dagelijks leven in kamp, een pakketje is welkom, de kinderen werken erg hard bij boeren buiten het kamp, rogge binden, Voor Mautje is het een uur lopen vanaf het kamp. Hij werkt bij de boer met twee anderen. Chaja werkt nog verderop in een ploeg van acht personen. De beide kinderen komen roetzwart thuis en zijn haast niet schoon te krijgen. Henriettes man Barend is verhuisd en woont nu in dezelfde barak (mannenafdeling).

Briefkaart van Henriette Waterman-Lopes-Cardozo aan Nathan Waterman vanuit kamp Westerbork

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-13 Onderwerp: Nr. 767/B10. Opsomming van meubilair uit andere kampen. Verzocht wordt na te gaan of deze meubels nog te repareren zijn.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-13 Onderwerp: Nr. 767/B10. Opsomming van meubilair uit andere kampen. Verzocht wordt na te gaan of deze meubels nog te repareren zijn.

Verzoek van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over reparatie van meubels uit andere kampen

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Zes meisjes op het toneel, de Westerborkgirls. Tekst: 'Magdelein, du sollst stets vartig sein'. De volgende 'meisjes' staan op de foto Catharina Frank (uiterst links) Hannelore Cahn (2 de van links) Beatrice Lissauer Ulla Gross Lotte Heider-Lehmann&nbsp; Ruth Pagener

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Zes meisjes op het toneel, de Westerborkgirls. Tekst: 'Magdelein, du sollst stets vartig sein'. De volgende 'meisjes' staan op de foto Catharina Frank (uiterst links) Hannelore Cahn (2 de van links) Beatrice Lissauer Ulla Gross Lotte Heider-Lehmann&nbsp; Ruth Pagener

De 'Westerbork Girls' tijdens de uitvoering van een act in Humor und Melodie

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Plaatsen in kamp Westerbork

Schouwburg

Bord Bord uit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1941. Bord met het opschrift 'Kamp Grenze' dat de grens van het kamp markeerde.

Bord Bord uit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1941. Bord met het opschrift 'Kamp Grenze' dat de grens van het kamp markeerde.

van een bordje dat de kampgrens aangeeft van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Overzicht van het kamp gezien vanaf het veld. Foto van een tekening van J.H. Gosschalk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05

Overzicht van het kamp gezien vanaf het veld. Foto van een tekening van J.H. Gosschalk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05

Foto van een tekening van het overzicht van het kamp vanaf het heideveld door J.H. Gosschalk

Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp 1939.&nbsp; Administratiegebouwen, Centrale Keuken en barak 34 Op voorgrond de directiekeet van de Rijksgebouwendienst.

Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp 1939.&nbsp; Administratiegebouwen, Centrale Keuken en barak 34 Op voorgrond de directiekeet van de Rijksgebouwendienst.

van de bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Hoek van het kampterrein met afrastering en op de achtergrond een wachttoren. De gracht wordt uitgegraven.&nbsp;Zicht op de zuidoost zijde van het kamp. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.

Hoek van het kampterrein met afrastering en op de achtergrond een wachttoren. De gracht wordt uitgegraven.&nbsp;Zicht op de zuidoost zijde van het kamp. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.

Foto van de afrastering van kamp Westerbork met wachttoren

Wachttoren met afrastering in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.

Wachttoren met afrastering in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.

MarcusBlok

Marcus
Blok