In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Interieur van een woonbarak Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Interieur van een woonbarak met stapelbedden, koffers, kleding en andere bagage.

Interieur van een woonbarak Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Interieur van een woonbarak met stapelbedden, koffers, kleding en andere bagage.

Tekening, aquarel van een interieur van een woonbarak getekend door Otto Birman

Van: Bonnettemaker-Reens, Heintje Aan: van Vliet, familie Plaats: Schouwburg, Joodse Datum: 1943-03 Onderwerp: 'Ik ben in de Joodse Schouwburg en vertrek naar Westerbork, stuur mij goed en pakjes.'

Van: Bonnettemaker-Reens, Heintje Aan: van Vliet, familie Plaats: Schouwburg, Joodse Datum: 1943-03 Onderwerp: 'Ik ben in de Joodse Schouwburg en vertrek naar Westerbork, stuur mij goed en pakjes.'

Telegram van Heintje Bonnettemaker-Reens aan de familie van Vliet vanuit de Joodse Schouwburg

Van: Kockx, T.H. (kampcommandant) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: richtlijnen voor magazijn. Betreft: inkomende goederen, magazijnbonnen, boekhouding en technische artikelen.

Van: Kockx, T.H. (kampcommandant) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: richtlijnen voor magazijn. Betreft: inkomende goederen, magazijnbonnen, boekhouding en technische artikelen.

Overzicht van inkomende goederen magazijnbonnen, boekhouding en technische artikelen in het Interneringskamp Westerbork

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1941-10-23 Onderwerp: bedankt voor de felicitaties; in Kampen is er ook al geen shag en sigaretten te krijgen; de schrijver heeft nog iets gekregen; Witpeerd is weer gearresteerd, waarschijnlijk is hij in Zwolle; over boeken voor de opleiding van marechaussees; …

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1941-10-23 Onderwerp: bedankt voor de felicitaties; in Kampen is er ook al geen shag en sigaretten te krijgen; de schrijver heeft nog iets gekregen; Witpeerd is weer gearresteerd, waarschijnlijk is hij in Zwolle; over boeken voor de opleiding van marechaussees; …

Brief van Emanuel de Bruin aan beste vriend vanuit Hardenberg

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Bouwtekening van de centrale verwarming in verschillende barakken

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: betrokkenen Plaats: Den Haag Datum: 1951-06-15 Onderwerp: aanmelding van vorderingen

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: betrokkenen Plaats: Den Haag Datum: 1951-06-15 Onderwerp: aanmelding van vorderingen

Circulaire van het Nederlandse Beheersinstituut betreffende aanmelding van vorderingen

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-02 Onderwerp: contract met N.V. Conservenfabriek 'Wilco' voor tewerkstelling vrouwelijke gedetineerden.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-02 Onderwerp: contract met N.V. Conservenfabriek 'Wilco' voor tewerkstelling vrouwelijke gedetineerden.

Mededeling van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over een contract met N.V. Conservenfabriek Wilco

Van: Acohen-Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: brief en pakjes ontvangen; iedere keer weer een verrassing; ze hoopt de familie ooit een keer te kunnen belonen voor hun inzet; het is erg warm; graag toesturen Custardpoeder en pakjes soeppasta.

Van: Acohen-Salzedo, S. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: brief en pakjes ontvangen; iedere keer weer een verrassing; ze hoopt de familie ooit een keer te kunnen belonen voor hun inzet; het is erg warm; graag toesturen Custardpoeder en pakjes soeppasta.

Briefkaart van S. Acohen-Salzedo aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand. De kampcommandant kan van dit schema afwijken naar eigen inzicht.

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand. De kampcommandant kan van dit schema afwijken naar eigen inzicht.

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand

Van: Stichting Toezicht Politieke Delinquenten Aan:&nbsp; Plaats: Den Haag Datum:&nbsp; Onderwerp: Alfabetische lijst van Nederlandse gemeenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Van: Stichting Toezicht Politieke Delinquenten Aan:&nbsp; Plaats: Den Haag Datum:&nbsp; Onderwerp: Alfabetische lijst van Nederlandse gemeenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Lijst van Stichting Toezicht Politieke Delinquenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Dienstwoning 1 (nummer 203). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1954-1962 De bewoners: het gezin Hovingh. Vader werkte als beroepsmilitair (luitenant) in Assen.

Dienstwoning 1 (nummer 203). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1954-1962 De bewoners: het gezin Hovingh. Vader werkte als beroepsmilitair (luitenant) in Assen.

Kurt IsaakBloemendal

Kurt Isaak
Bloemendal