In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Verklaring van erfrecht in verband met aangifte huisraadschade

Sonder-Ausweis van Gelderen, Jetty, 13-1-28, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp;Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis van Gelderen, Jetty, 13-1-28, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp;Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Jetty van Gelderen

Gedicht Zu Westerbork im Waisenhaus (weeshuis) Datum: 1944-08-31 Met een tekening geïllustreerd Blz.: 2

Gedicht Zu Westerbork im Waisenhaus (weeshuis) Datum: 1944-08-31 Met een tekening geïllustreerd Blz.: 2

Gedicht 'Zu Westerbork im Waisenhaus'

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: overlijden Enny Lam

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: overlijden Enny Lam

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand Amsterdam betreffende het overlijden van Enny Lam

Manuscript van Walter Kauffmann met de titel 'Das Paradis von Hay Lane'&nbsp; Onderwerp: vakantie herinneringen van een voormalige upper-class groep in een oud slot. Het moraal is: 'wie het kleine niet eert is het grote niet weert'&nbsp;

Manuscript van Walter Kauffmann met de titel 'Das Paradis von Hay Lane'&nbsp; Onderwerp: vakantie herinneringen van een voormalige upper-class groep in een oud slot. Het moraal is: 'wie het kleine niet eert is het grote niet weert'&nbsp;

Manuscript van Walter Kauffmann met de titel 'Das Paradis von Hay Lane'

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-17 Onderwerp: Gedachtenwisseling over de ontwikkeling en ontspanning van het vrije personeel.

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-17 Onderwerp: Gedachtenwisseling over de ontwikkeling en ontspanning van het vrije personeel.

Brief van de heer Heikens aan J. G. Buijvoets over de ontwikkeling en ontspanning van het personeel

Van: Technische Dienst en Bedrijven Aan: J.G. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen. Inschatting 1600 stuks als Dema het materiaal levert. De uitvoering zal plaatsvinden door vrouwelijke gedetineerden. het kamp heeft al ervaring met de productie van 2000 matrassen voor eigen gebruik.

Van: Technische Dienst en Bedrijven Aan: J.G. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen. Inschatting 1600 stuks als Dema het materiaal levert. De uitvoering zal plaatsvinden door vrouwelijke gedetineerden. het kamp heeft al ervaring met de productie van 2000 matrassen voor eigen gebruik.

Brief van de Technische Dienst en Bedrijven aan J.G. Buijvoets met een offerte voor de productie van matrassen in het kamp

Van: Grevelink, J. Aan: Gevolmachtigde Reorganisatie Ned. Politie Plaats: Den Haag Datum: 1942-07-01 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork door de bezettingsautoriteiten en de status van het vrije-personeel.

Van: Grevelink, J. Aan: Gevolmachtigde Reorganisatie Ned. Politie Plaats: Den Haag Datum: 1942-07-01 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork door de bezettingsautoriteiten en de status van het vrije-personeel.

Brief van J. Grevelink aan de gevolmachtigde Reorganisatie Nederlandse Politie

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-03-11 Onderwerp: vlugger teruggeschreven; in de brieven van Wieger staat altijd veel nieuws; een baan in Groningen waar Wieger werkt, Saar moet wel goed kunnen verdienen voor het betalen van huur en het overmaken van geld aan haar ouders; ze zit nu bij haar zuster Bep voor weinig geld; hoe kan ze in Groningen ooit nog sparen; ze zal met de Pinksterdagen vrij proberen te krijgen, misschien naar een kamp in Vierhouten; vooruit kijken naar de grote vakantie is haar nog te ver weg; iets plannen vanaf 20 juli, voor een week; op haar kantoor een voorkeur voor een vakantie van 2x een week; er mee uit scheiden als ze niet samen op vakantie gaan…; met haar baas naar Heemstede geweest, advertentieacquisitie… &nbsp;

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-03-11 Onderwerp: vlugger teruggeschreven; in de brieven van Wieger staat altijd veel nieuws; een baan in Groningen waar Wieger werkt, Saar moet wel goed kunnen verdienen voor het betalen van huur en het overmaken van geld aan haar ouders; ze zit nu bij haar zuster Bep voor weinig geld; hoe kan ze in Groningen ooit nog sparen; ze zal met de Pinksterdagen vrij proberen te krijgen, misschien naar een kamp in Vierhouten; vooruit kijken naar de grote vakantie is haar nog te ver weg; iets plannen vanaf 20 juli, voor een week; op haar kantoor een voorkeur voor een vakantie van 2x een week; er mee uit scheiden als ze niet samen op vakantie gaan…; met haar baas naar Heemstede geweest, advertentieacquisitie… &nbsp;

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Egon Eichwald was scheikundig ingenieur en had in zijn laboratorium een grote hoeveelheid cyaankalium gemaakt. Zijn vrouw Julie Mosberg verklaarde, dat hij dit deed omdat ze van plan waren om zich, als het leven door de tijdsomstandigheden ondraaglijk zou worden, gezamenlijk het leven zouden nemen. De cyaankalium had hij bij zich, toen hij in de nacht van 15 op 16 maart 1943 met zijn vrouw en twee zussen werd overgebracht naar kamp Westerbork. Julie Eichwald-Mosberg werd opgenomen in het ziekenhuis, Egon en zijn zussen Margarethe en Alice kwamen terecht in barak 55. Daar hebben zij in de avond van 16 maart 1943 zelfmoord gepleegd door de cyaankali te drinken. Julie Eichwald-Mosberg is een maand later in het ziekenhuis van kamp Westerbork overleden.

Mary GretaBeek

Mary Greta
Beek