In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Schol, Jac. Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: vrij passeren en het dragen van een band; werkzaam als verpleger.

Van: Schol, Jac. Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: vrij passeren en het dragen van een band; werkzaam als verpleger.

Bewijs voor verpleger Sam Stern om vrij te mogen passeren

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Order van kampkommandant J. Schol over de volgorde van straffen

Van: Hammelburg, Joseph en zijn vrouw Elisabeth Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen; vader en Frieda zijn nog in kamp Vught en zijn moeder is er niet meer, ze was steeds flink. De schrijver heeft met mensen gesproken die met haar gesproken hebben; met Joseph en zijn vrouw gaat het naar omstandigheden goed, het is afwachten; of Simon zijn vader en Frieda ook wil verzorgen, zolang dat gaat…

Van: Hammelburg, Joseph en zijn vrouw Elisabeth Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen; vader en Frieda zijn nog in kamp Vught en zijn moeder is er niet meer, ze was steeds flink. De schrijver heeft met mensen gesproken die met haar gesproken hebben; met Joseph en zijn vrouw gaat het naar omstandigheden goed, het is afwachten; of Simon zijn vader en Frieda ook wil verzorgen, zolang dat gaat…

Brief van Joseph Hammelburg en zijn vrouw aan Simon Hammelburg vanuit kamp Westerbork

Van: Suze Aan: familie Plaats: Den Haag Datum: 1942-07-04 Onderwerp: Mautje is over gegaan naar de tweede klas; Meijer heeft een oproep gekregen om gekeurd te worden, hij is afgekeurd vanwege zijn hart, dieet en rust voorgeschreven; groeten van Meijer en de kinderen; hoe gaat het met Kitty?

Van: Suze Aan: familie Plaats: Den Haag Datum: 1942-07-04 Onderwerp: Mautje is over gegaan naar de tweede klas; Meijer heeft een oproep gekregen om gekeurd te worden, hij is afgekeurd vanwege zijn hart, dieet en rust voorgeschreven; groeten van Meijer en de kinderen; hoe gaat het met Kitty?

Brief van Suze aan haar familie vanuit Amsterdam

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-26 Onderwerp: kunnen niet op de verjaardag van Simon langskomen. De schrijfster is van plan terug te komen…

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-26 Onderwerp: kunnen niet op de verjaardag van Simon langskomen. De schrijfster is van plan terug te komen…

Briefkaart van Anna Leefsma-Hammelburg aan Simon Hammelburg vanuit kamp Westerbork

Joodse gemeenten in Overijssel

Joodse gemeente Almelo

Van: Haagman, Lion Aan: de Vrijer&nbsp; Plaats: Hooghalen-Oost, 3 A/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-01 Onderwerp: hij zal om 9 uur in het kamp zijn (zondagmorgen); met Anforderungbiljet/Wehrmachtorde; fabriek is gesloten; stuur telegram naar Rüstungsinspectie of commandant van kamp Westerbork; Lion probeert op deze manier vrijstelling van deportatie te krijgen…

Van: Haagman, Lion Aan: de Vrijer&nbsp; Plaats: Hooghalen-Oost, 3 A/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-01 Onderwerp: hij zal om 9 uur in het kamp zijn (zondagmorgen); met Anforderungbiljet/Wehrmachtorde; fabriek is gesloten; stuur telegram naar Rüstungsinspectie of commandant van kamp Westerbork; Lion probeert op deze manier vrijstelling van deportatie te krijgen…

Telegram van Lion Haagman aan Dick de Vrijer vanuit Hooghalen/kamp Westerbork

Van: Haagman, Lion Aan: de Vrijer, M. Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-03 Onderwerp: uitstel van transport door werk bij Rüstungsinspektion…

Van: Haagman, Lion Aan: de Vrijer, M. Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-03 Onderwerp: uitstel van transport door werk bij Rüstungsinspektion…

Telegram van Lion Haagman aan M. de Vrijer vanuit Hooghalen/kamp Westerbork

Van: Couw-Kleyberg, J Aan: de nabestaanden van Izak van Dam Plaats: Kaatsheuvel Datum: 1928-11-15 Onderwerp: over de persoon Izak van Dam, deelneming en een nog openstaande schuld.

Van: Couw-Kleyberg, J Aan: de nabestaanden van Izak van Dam Plaats: Kaatsheuvel Datum: 1928-11-15 Onderwerp: over de persoon Izak van Dam, deelneming en een nog openstaande schuld.

Brief van J. de Couw-Kleyberg na aanleiding van het overlijden van Izak van Dam in 1928

Van: Aan: Coster, Louis Plaats: Rijswijk Datum: 1934-07-13 Onderwerp: aanbevelingsbrief voor Louis Coster als dansleider en conferencier.

Van: Aan: Coster, Louis Plaats: Rijswijk Datum: 1934-07-13 Onderwerp: aanbevelingsbrief voor Louis Coster als dansleider en conferencier.

Aanbeveling voor Louis Coster als dansleider en conferencier

Foto van Aron Peekel

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Have, ten, T.T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Ze heeft een poppenspel geschreven met de bedoeling dat het een tour zou maken door de barakken. Het bleef bij een uitvoering, omdat er wat tussenkwam. Clara is wat overbelast door het uitvallen van een collega-leerkracht. Een door Clara geschreven gedicht is voorgedragen/gezongen door de 13 jarige dochter van de componist.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Have, ten, T.T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Ze heeft een poppenspel geschreven met de bedoeling dat het een tour zou maken door de barakken. Het bleef bij een uitvoering, omdat er wat tussenkwam. Clara is wat overbelast door het uitvallen van een collega-leerkracht. Een door Clara geschreven gedicht is voorgedragen/gezongen door de 13 jarige dochter van de componist.

HartogBarendse

Hartog
Barendse