In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Snoeying, H.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Snoeying, H.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van H. Snoeying aan Staatsbosbeheer

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach over ontvluchtingen

Van: Lies Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: laatste adres vader is barak 83; laatste bericht over vader is dat het goed met hem gaat… &nbsp;

Van: Lies Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: laatste adres vader is barak 83; laatste bericht over vader is dat het goed met hem gaat… &nbsp;

Brief van Lies aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Vader (Abraham Hamburg) Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-dinsdagavond Onderwerp: Transporten (Ze kunnen mogelijk blijven. Ze stonden al drie keer op het punt om naar Polen te vertrekken. De schrijver is in barak 85 ondergebracht, een barak voor ‘blijvers’); pakketten; dagelijks leven In bijbehorende enveloppe (4622-2-1)

Van: Vader (Abraham Hamburg) Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-dinsdagavond Onderwerp: Transporten (Ze kunnen mogelijk blijven. Ze stonden al drie keer op het punt om naar Polen te vertrekken. De schrijver is in barak 85 ondergebracht, een barak voor ‘blijvers’); pakketten; dagelijks leven In bijbehorende enveloppe (4622-2-1)

Brief van Abraham Hamburg aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: belevenissen; verjaardag, 'We moeten onze fietsen ook aangeven.'

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: belevenissen; verjaardag, 'We moeten onze fietsen ook aangeven.'

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Zwolle

Van; Het Gewestelijk Arbeidsbureau te Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1944-09-15 Onderwerp: laatste waarschuwing om zich te melden bij het Gewestelijk Arbeidsbureau. J. van Dam heeft kennelijk geen gehoor gegeven aan de oproep van een week eerder om zich op het Centraal Station te melden voor Arbeidsinzet op het vliegveld Havelte.&nbsp;

Van; Het Gewestelijk Arbeidsbureau te Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1944-09-15 Onderwerp: laatste waarschuwing om zich te melden bij het Gewestelijk Arbeidsbureau. J. van Dam heeft kennelijk geen gehoor gegeven aan de oproep van een week eerder om zich op het Centraal Station te melden voor Arbeidsinzet op het vliegveld Havelte.&nbsp;

Oproepkaart voor Joseph van Dam zich te melden op het Gewestelijk Arbeidsbureau

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation in brak 88.

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation in brak 88.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Frits Schrijver werd in december 1944 gearresteerd in Woudenberg en was vermoedelijk ondergebracht in de noodgevangenis van de SD in de Rotterdamsche Bank in Velp. Op 14 januari 1945 werd hij met een aantal andere gevangenen gefusilleerd.

Van: Voogdijraad Den Haag&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1946-09-02&nbsp; Onderwerp: informatie gevraagd over de zoon van Gustaaf Barnstijn, die gemengd-gehuwd was.

Van: Voogdijraad Den Haag&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1946-09-02&nbsp; Onderwerp: informatie gevraagd over de zoon van Gustaaf Barnstijn, die gemengd-gehuwd was.

Brief van de Voogdijraad Den Haag aan A. Coelingh-Barnstijn

Contacten kamp Westerbork met overheden

Contacten kamp Westerbork en Ministerie van Defensie

Nederlandse leger kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 83

Personeel van de schilderwerkplaats.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-06-07.&nbsp; iterst links de heren Cremers en Chuna Fajgenblat . Rechts staande Werner Heinau en zittend Hans Margules. Op het bord aan de deur &nbsp;van de werkplaats staat: 'Eintritt verboten, Malerei'.

Personeel van de schilderwerkplaats.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-06-07.&nbsp; iterst links de heren Cremers en Chuna Fajgenblat . Rechts staande Werner Heinau en zittend Hans Margules. Op het bord aan de deur &nbsp;van de werkplaats staat: 'Eintritt verboten, Malerei'.

JacobBarend

Jacob
Barend