In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 De jongen staande in het midden met een zak met stro en bril is Stefan Breslauer, de zoon van de fotograaf.

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 De jongen staande in het midden met een zak met stro en bril is Stefan Breslauer, de zoon van de fotograaf.

Kinderen werken op het land bij kamp Westerbork

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Vliegtuigaanvallen kamp Westerbork

Ausweiskarte van Abraham Querido Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-13 Deel van de Ausweiskarte.

Ausweiskarte van Abraham Querido Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-13 Deel van de Ausweiskarte.

Ausweiskarte (deel) van Abraham Querido in kamp Westerbork

Rechtsgang van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Berechting oorlogsmisdadigers

Bergen-Belsen proces

Gemmeker-proces

Auschwitzprocessen

Drie van Breda

Eichmann-proces

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema, A.L.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in ka p Westerbork gemaakt.

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema, A.L.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in ka p Westerbork gemaakt.

van Aron Gudema in kamp Westerbork

Van: Vecht, C. Aan: Blaauw, den heer Plaats: trein Datum: 1942-10-09 Onderwerp: Afscheidsgroet vanuit de trein op weg naar Polen. ‘We zijn alle vier in een groep van circa 2000 personen’.

Van: Vecht, C. Aan: Blaauw, den heer Plaats: trein Datum: 1942-10-09 Onderwerp: Afscheidsgroet vanuit de trein op weg naar Polen. ‘We zijn alle vier in een groep van circa 2000 personen’.

Briefkaart van Charles Vecht aan de heer Blauw vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-02-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: over barakleiders en hun werkzaamheden bij vertrekkende transporten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-02-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: over barakleiders en hun werkzaamheden bij vertrekkende transporten.

Mededeling over barakleiders en hun werkzaamheden bij vertrekkende transporten.

Militair Kampement Militair Kampement Westerbork Groep militairen: ‘Na 120 uur fietsen in Drenthe’. Links op de achtergrond een wachttoren.

Militair Kampement Militair Kampement Westerbork Groep militairen: ‘Na 120 uur fietsen in Drenthe’. Links op de achtergrond een wachttoren.

Foto van en groep militairen na een fietstocht in Militair Kampement Westerbork

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Het administratiegebouw.

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Het administratiegebouw.

van de bouw van een administratiebarak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J., familie Datum: 1942-12-03 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: De pakketten ongeschonden ontvangen. Dank…&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J., familie Datum: 1942-12-03 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: De pakketten ongeschonden ontvangen. Dank…&nbsp;

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Vragenlijsten en antwoordlijsten bij de rapporten van de in het vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte vreemdelingen.

Lijst met vragen voor in het Vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte Joodse vluchtelingen

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 23-06-1943 Nr. 366 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stern, Jonas Isidore geb. 09-07-39 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 23-06-1943 Nr. 366 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stern, Jonas Isidore geb. 09-07-39 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jonas Isidore Stern

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 26-05-1943 Nr. 313 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Cohen, Benjamin geb. 13-09-81 overleden te Westerbork op 21-05-1943 op: 26-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 26-05-1943 Nr. 313 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Cohen, Benjamin geb. 13-09-81 overleden te Westerbork op 21-05-1943 op: 26-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Benjamin Cohen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 69

Gedeelte uit een interview met: Siesel (Wahrhaftig), Lotti over haar arrestatie, komst in kamp Westerbork en de manier waarop zijn met een aantal medekampgevangenen wist te ontsnappen tijdens het uitgaande transport van 3 maart 1944. Dit met hulp van mensen in- en buiten het kamp. Tijdens haar poging maakte ze gebruik van een armband van de Fliegende Kolonne/Joodse Raad of OD en een valse Ausweis om het kamp te mogen verlaten voor werkzaamheden buiten het kamp.

Gedeelte uit een interview met: Siesel (Wahrhaftig), Lotti over haar arrestatie, komst in kamp Westerbork en de manier waarop zijn met een aantal medekampgevangenen wist te ontsnappen tijdens het uitgaande transport van 3 maart 1944. Dit met hulp van mensen in- en buiten het kamp. Tijdens haar poging maakte ze gebruik van een armband van de Fliegende Kolonne/Joodse Raad of OD en een valse Ausweis om het kamp te mogen verlaten voor werkzaamheden buiten het kamp.

Interviewfragment met Lotti Siesel-Wahrhaftig over haar ontvluchting uit kamp Westerbork

Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-06-04 Plaats: Amsterdam Onderwerp: behandeling Joodsche vermogensvoorwaarden en of deze ook op Heinrich van toepassing zijn. Antwoord van Heinrich zie op achterkant van de brief.

Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-06-04 Plaats: Amsterdam Onderwerp: behandeling Joodsche vermogensvoorwaarden en of deze ook op Heinrich van toepassing zijn. Antwoord van Heinrich zie op achterkant van de brief.

Brief van de Amsterdamse Bank N.V. aan Heinrich Gassmann

Gedicht over Kamp Westerbork. Van: Serlui, Reina&nbsp; Datum: 1943-08-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp

Gedicht over Kamp Westerbork. Van: Serlui, Reina&nbsp; Datum: 1943-08-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp

Gedicht geschreven door Reina Serlui in kamp Westerbork

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-11 Plaats: Westerbork, kamp

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-11 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam

Deportatie naar kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie naar kamp Westerbork

Van: Matteman, Barend Aan: lieve kinderen Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09 Onderwerp: angst voor het feit of hij 's nachts van huis wordt gehaald; oude mensen halen ze weg, wat moeten ze daar mee?

Van: Matteman, Barend Aan: lieve kinderen Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09 Onderwerp: angst voor het feit of hij 's nachts van huis wordt gehaald; oude mensen halen ze weg, wat moeten ze daar mee?

Brief van Barend Matteman aan kinderen vanuit Amsterdam

Van: Lehman Polak Aan: Matteman, Louis Plaats: Monowitz Datum: 1944-01-30 Onderwerp: ben gezond en het gaat me goed

Van: Lehman Polak Aan: Matteman, Louis Plaats: Monowitz Datum: 1944-01-30 Onderwerp: ben gezond en het gaat me goed

Briefkaart van Lehman Polak aan Louis Matteman vanuit Monowitz

Sonder ausweis van Gosschalk, J. Gerechtigd om het Lager te verlaten &nbsp;

Sonder ausweis van Gosschalk, J. Gerechtigd om het Lager te verlaten &nbsp;

Sonder-Ausweis van J. Gosschalk

Mededeling Van: Grevelink, J. (commandant bewakingstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: gedragsregels voor de bewaking.

Mededeling Van: Grevelink, J. (commandant bewakingstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: gedragsregels voor de bewaking.

Mededeling van J. Grevelink aan J. Buijvoets over gedragsregels voor bewakers

Van: Jules en Lies Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: dank voor de kersen en het daaropvolgende pakketje (noga), roggebrood kwam beschimmeld aan (waarschijnlijk omdat het gesneden is); &nbsp;wonden van Jules nog niet dicht, van tijd tot tijd veel pijn; &nbsp;lies heeft van de weikaas gesmuld; ellendig weer, het is koud;…

Van: Jules en Lies Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: dank voor de kersen en het daaropvolgende pakketje (noga), roggebrood kwam beschimmeld aan (waarschijnlijk omdat het gesneden is); &nbsp;wonden van Jules nog niet dicht, van tijd tot tijd veel pijn; &nbsp;lies heeft van de weikaas gesmuld; ellendig weer, het is koud;…

Briefkaart van Jules en Lies aan de heer en mevrouw den Haan-Palache vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: over Stella en Werner; over het lezen van boeken, Werner is wel enkele weken met een boek bezig; er is vandaag weer een transport gegaan.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: over Stella en Werner; over het lezen van boeken, Werner is wel enkele weken met een boek bezig; er is vandaag weer een transport gegaan.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Polak (Oegstgeest) Plaats: Aerdenhout Datum: 1945-05-18 Onderwerp: gelukwensen met terugkeer uit ballingschap; omstandigheden

Van:&nbsp; Aan: Polak (Oegstgeest) Plaats: Aerdenhout Datum: 1945-05-18 Onderwerp: gelukwensen met terugkeer uit ballingschap; omstandigheden

Brief aan juffrouw Polak

Van: onbekend Aan: Hanna Plaats: Datum: 1943-12-28 Onderwerp: eindejaar/nieuwjaarskaart.

Van: onbekend Aan: Hanna Plaats: Datum: 1943-12-28 Onderwerp: eindejaar/nieuwjaarskaart.

Ansichtkaart gericht aan Hanna woonachtig in het weeshuis barak 35

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina is een gedicht geschreven door haar lerares Engels, Lotte Friederike Schönheim (1902-1992).&nbsp; Datum: 1942-04-17 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina is een gedicht geschreven door haar lerares Engels, Lotte Friederike Schönheim (1902-1992).&nbsp; Datum: 1942-04-17 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Gedicht uit het poëziealbum van Gisela Müller geschreven door Lotte Friederike Schönheim

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Briefkaart van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Van: Hof, v.d., Gebr.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Hof, v.d., Gebr.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van de gebroeders v.d. Hof aan Staatsbosbeheer

Van: Magnus, Josef Aan: familie (Engeland) Datum: 1945 Plaats: Amsterdam Onderwerp: over families die het niet hebben overleefd (Roosen en Wolff), over het leeghalen van de woning door de bezetter, vele spullen in bewaring gegeven. Deze kunnen ze terugkrijgen als er weer een woning voor het gezin is. Tijdens hun verblijf in Theresienstadt zijn vele brieven geschreven, maar er kwam niets door. Het gezin Magnus is weer redelijk van de ontberingen in Theresienstadt hersteld en weer redelijk op gewicht. Geen reden meer om zorgen te maken.

Van: Magnus, Josef Aan: familie (Engeland) Datum: 1945 Plaats: Amsterdam Onderwerp: over families die het niet hebben overleefd (Roosen en Wolff), over het leeghalen van de woning door de bezetter, vele spullen in bewaring gegeven. Deze kunnen ze terugkrijgen als er weer een woning voor het gezin is. Tijdens hun verblijf in Theresienstadt zijn vele brieven geschreven, maar er kwam niets door. Het gezin Magnus is weer redelijk van de ontberingen in Theresienstadt hersteld en weer redelijk op gewicht. Geen reden meer om zorgen te maken.

Brief van Josef Magnus aan familie in Engeland vanuit Amsterdam

Van: Haan, J.M.I.J.&nbsp; Aan: Departement van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Hoek van Holland&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: aanvraag om decharge aug. 1939 van het vluchtelingenoord te Reuver (uitgaven; leveranciers en medewerkers).&nbsp; Haan werd later ondercommandant in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork onder Schol.

Van: Haan, J.M.I.J.&nbsp; Aan: Departement van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Hoek van Holland&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: aanvraag om decharge aug. 1939 van het vluchtelingenoord te Reuver (uitgaven; leveranciers en medewerkers).&nbsp; Haan werd later ondercommandant in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork onder Schol.

MarthaBaer-Sonnenberg

Martha
Baer-Sonnenberg