In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Rapport van R.J. Edens over tewerkstelling gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening

Kippen Getekend door Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Op de wand van de kinderzaal van het ziekenhuis in barak 4 werd het ontwerp overgenomen.

Kippen Getekend door Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Op de wand van de kinderzaal van het ziekenhuis in barak 4 werd het ontwerp overgenomen.

Tekening van Jo Spier als ontwerp voor een muurschildering

Van: Schlesinger, Kurt&nbsp; Aan: Schönland, Mevrouw&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: verzoek van Schlesinger om hem te helpen bij het verkrijgen van een non-enemy-verklaring met betrekking tot de functie die hij in Westerbork heeft bekleed.

Van: Schlesinger, Kurt&nbsp; Aan: Schönland, Mevrouw&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: verzoek van Schlesinger om hem te helpen bij het verkrijgen van een non-enemy-verklaring met betrekking tot de functie die hij in Westerbork heeft bekleed.

Brief van Kurt Schlesinger aan mevrouw Schoenland

Van: Polman A., arts inspecteur Aan: dr. Boerma, kamparts Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-31 Onderwerp: No. 2614. De inrichting wordt als ziekenhuis erkend. Daarom moet z.s.m. een voedselaanvraag voor de ziekenafdeling worden ingediend.

Van: Polman A., arts inspecteur Aan: dr. Boerma, kamparts Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-31 Onderwerp: No. 2614. De inrichting wordt als ziekenhuis erkend. Daarom moet z.s.m. een voedselaanvraag voor de ziekenafdeling worden ingediend.

Mededeling van A. Polman aan Dr. Boerma dat het kampziekenhuis als ziekenhuis wordt erkend

Transport Transport. Er staat een wagon bij de ingang van het kamp. De wagon wordt uitgeladen. Op de achtergrond van de wagon is barak 34 &nbsp;en een wachthuisje van de kampbewaking te zien. Kamp Westerbork, winter 1942/1943. Verder is een paard en wagen te zien met daarop bouwmateriaal.

Transport Transport. Er staat een wagon bij de ingang van het kamp. De wagon wordt uitgeladen. Op de achtergrond van de wagon is barak 34 &nbsp;en een wachthuisje van de kampbewaking te zien. Kamp Westerbork, winter 1942/1943. Verder is een paard en wagen te zien met daarop bouwmateriaal.

Foto

Van: Stad, P.M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-12 (aankomstdatum) Bijz.: met opschrift Stammliste, vorl. züruckgestellt.

Van: Stad, P.M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-12 (aankomstdatum) Bijz.: met opschrift Stammliste, vorl. züruckgestellt.

Ausweiskarte van Philip Stad in kamp Westerbork

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp;

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp;

Foto van de grote brand van 1958 in woonoord Schattenberg

Opsomming van Leon Magnus van wat men onder andere in kamp Westerbork aan brood en boter krijgt en op welke dagen. Hij schreef dit op voor zijn geestelijke gehandicapte broer Simon, die het vervolgens overschreef, zodat Simon op deze manier beter kon begrijpen wat hem overkwam. Een totale weerslag van allerlei aspecten van het dagelijkse leven in kamp Westerbork is terug te vinden in het dagboek van Leon en Simon Magnus. Het was huiswerk van Leon aan zijn oudere broer Simon. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Opsomming van Leon Magnus van wat men onder andere in kamp Westerbork aan brood en boter krijgt en op welke dagen. Hij schreef dit op voor zijn geestelijke gehandicapte broer Simon, die het vervolgens overschreef, zodat Simon op deze manier beter kon begrijpen wat hem overkwam. Een totale weerslag van allerlei aspecten van het dagelijkse leven in kamp Westerbork is terug te vinden in het dagboek van Leon en Simon Magnus. Het was huiswerk van Leon aan zijn oudere broer Simon. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Verslag over voedselvoorziening in kamp Westerbork geschreven door Leon Magnus

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling over bezoekuur in het ziekenhuis

Details c.v. en w.w. putten Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:25&nbsp; Datum: 1961-10-27 De &nbsp;dertig locaties worden aangegeven door het noemen van de barakken

Details c.v. en w.w. putten Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:25&nbsp; Datum: 1961-10-27 De &nbsp;dertig locaties worden aangegeven door het noemen van de barakken

Plattegrond van dertig centrale verwarming- en warm waterputten

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-10-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kinderverlamming

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-10-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kinderverlamming

Bekendmaking dat kampgevangenen die ooit kinderverlamming hebben gehad zich moeten melden in barak 3

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Brief van het Informatiebureau van het Rode Kruis aan H. H. Slager

Kampgeld Lager Westerbork&nbsp; 10 cent Serie CC No. 9245

Kampgeld Lager Westerbork&nbsp; 10 cent Serie CC No. 9245

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Dagboek van Aad van As over kamp Westerbork 1942-1943

Bewijs van deelname Van: Hedeman, Judith H. Afgegeven: 1945-07-05 's-Gravenhage Betreft bewijs van deelname van het internaat van het Prinses Beatrix Lyceum van 1945-04-27 tot 1945-08-19

Bewijs van deelname Van: Hedeman, Judith H. Afgegeven: 1945-07-05 's-Gravenhage Betreft bewijs van deelname van het internaat van het Prinses Beatrix Lyceum van 1945-04-27 tot 1945-08-19

Deelnamebewijs Prinses Beatrix Lyceum van Judith Hedeman

Van: Cohen, D. Aan: Jansen, J.J.M. Plaats: Amsterdam Datum: 1939-08-18 Onderwerp: notulen vergadering te Assen

Van: Cohen, D. Aan: Jansen, J.J.M. Plaats: Amsterdam Datum: 1939-08-18 Onderwerp: notulen vergadering te Assen

'Verslag' van D. Cohen aan J.J.M. Jansen vanuit Amsterdam

Kampgeld Lager Westerbork Blauw met paars 50 cent Serie AA No. 3175

Kampgeld Lager Westerbork Blauw met paars 50 cent Serie AA No. 3175

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: Moolhuizen-Pelle, J.C Onderwerp: haar verblijf in kamp Westerbork als meisje van vier jaar oud, samen met haar zusje en haar moeder Sara Krant. Ze kwamen op 8 augustus 1944 in kamp Westerbork terecht en werden op 1 september 1944 uit het kamp ontslagen vanwege een gemengd-gehuwde status. De nadruk van het verhaal ligt op de voorgeschiedenis, de periode na het ontslag uit het kamp en de naoorlogs-verwerking met onder andere bezoeken aan het Herinneringscentrum Kamp Westerbork en Auschwitz-Birkenau.

Van: Moolhuizen-Pelle, J.C Onderwerp: haar verblijf in kamp Westerbork als meisje van vier jaar oud, samen met haar zusje en haar moeder Sara Krant. Ze kwamen op 8 augustus 1944 in kamp Westerbork terecht en werden op 1 september 1944 uit het kamp ontslagen vanwege een gemengd-gehuwde status. De nadruk van het verhaal ligt op de voorgeschiedenis, de periode na het ontslag uit het kamp en de naoorlogs-verwerking met onder andere bezoeken aan het Herinneringscentrum Kamp Westerbork en Auschwitz-Birkenau.

Verslag van J.C. Moolhuizen-Pelle

Van: Kattenburg, Greet Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, transporten naar het Oosten, bagage en rugzak voor als ze naar Westerbork moet gaan. Tot nu toe de dans ontsprongen. Ze is op de hoogte van de omstandigheden van een treinreis naar Polen &nbsp;omstandigheden van de treinreis. In Amsterdam worden de Joden overgebracht naar Amsterdam-Oost. Is onderduiken een optie? Ze heeft weinig illusies over het lot van de gedeporteerden gezien de manier waarop ze vervoerd worden.

Van: Kattenburg, Greet Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, transporten naar het Oosten, bagage en rugzak voor als ze naar Westerbork moet gaan. Tot nu toe de dans ontsprongen. Ze is op de hoogte van de omstandigheden van een treinreis naar Polen &nbsp;omstandigheden van de treinreis. In Amsterdam worden de Joden overgebracht naar Amsterdam-Oost. Is onderduiken een optie? Ze heeft weinig illusies over het lot van de gedeporteerden gezien de manier waarop ze vervoerd worden.

Brief van Greet Kattenburg aan Rudi vanuit Amsterdam

Van: Vromen, Salomon Aan: Garritsen, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-26 Onderwerp: Nog een keer een brief van Salomon, voordat hij donderdag naar een werkkamp gaat; met andere mannen naar Ede, ook de Duits Joodse jongen (Herman) die ze in huis hebben; 'wij komen onder de Heidemaatschappij; hij weet niet of hij vanuit het werkkamp in Ede kaan schrijven vanwege de censuur…

Van: Vromen, Salomon Aan: Garritsen, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-26 Onderwerp: Nog een keer een brief van Salomon, voordat hij donderdag naar een werkkamp gaat; met andere mannen naar Ede, ook de Duits Joodse jongen (Herman) die ze in huis hebben; 'wij komen onder de Heidemaatschappij; hij weet niet of hij vanuit het werkkamp in Ede kaan schrijven vanwege de censuur…

Renate CharlotteAsch

Renate Charlotte
Asch