In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Fam. Plaats: Westerbork Datum: 1942-07-20 Onderwerp: aankomst in Westerbork; omstandigheden; een behoorlijk opgewekte stemming in het kamp; intellectuelen en arbeiders door elkaar.

Van: Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Fam. Plaats: Westerbork Datum: 1942-07-20 Onderwerp: aankomst in Westerbork; omstandigheden; een behoorlijk opgewekte stemming in het kamp; intellectuelen en arbeiders door elkaar.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie kamper vanuit kamp Westerbork

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-01-01 (moet zijn 1943-01-01) Onderwerp: omstandigheden; veel verzoeken om allerlei spullen, levensmiddelen, geld e.d. op te sturen

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-01-01 (moet zijn 1943-01-01) Onderwerp: omstandigheden; veel verzoeken om allerlei spullen, levensmiddelen, geld e.d. op te sturen

Brief van Simon Cohen aan de heer Mulder vanuit kamp Westerbork

Van: Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-07 Onderwerp: Siegfried kwam alweer met de volgende brief binnen; met vader gaat het niet goed, dat was te voorzien, hij is in het kampziekenhuis opgenomen; van alle verzonden pakketten nog maar drie rode kaarten ontvangen; alles lijkt verdwenen; organiseren van pakketten; de voorraad is bijna op; Els kan niet aan boter, eieren en kaas komen…

Van: Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-07 Onderwerp: Siegfried kwam alweer met de volgende brief binnen; met vader gaat het niet goed, dat was te voorzien, hij is in het kampziekenhuis opgenomen; van alle verzonden pakketten nog maar drie rode kaarten ontvangen; alles lijkt verdwenen; organiseren van pakketten; de voorraad is bijna op; Els kan niet aan boter, eieren en kaas komen…

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

W. Eleveld voor de schilderwerkplaats ('Malerei').&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1940.

W. Eleveld voor de schilderwerkplaats ('Malerei').&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1940.

W. Eleveld voor de schilderwerkplaats van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Afbraak kamp Westerbork

Ruiming gebouwen kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-12 Onderwerp: Werner verheugd zich op zijn aanstaande bezoek aan Amsterdam. Het is wederzijds. Over de inhoud van het programma (bezoeken en dergelijke) zullen ze het nog hebben. Werner zal terecht komen in een huis aan de Vechtstraat; Over kamp Vught weet hij niet veel. In ieder geval de berichten die in Westerbork binnenkomen zijn niet goed. Vandaag kwam er weer een transport uit Vught binnen; het voorlaatste transport ging volgens de geruchten naar Lublin.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-12 Onderwerp: Werner verheugd zich op zijn aanstaande bezoek aan Amsterdam. Het is wederzijds. Over de inhoud van het programma (bezoeken en dergelijke) zullen ze het nog hebben. Werner zal terecht komen in een huis aan de Vechtstraat; Over kamp Vught weet hij niet veel. In ieder geval de berichten die in Westerbork binnenkomen zijn niet goed. Vandaag kwam er weer een transport uit Vught binnen; het voorlaatste transport ging volgens de geruchten naar Lublin.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-04 Onderwerp: levensruimte is beperkt en de levenshouding wordt door de omstandigheden zwaar beïnvloed. Werner komt tot niets, bijvoorbeeld studie; vanaf gisteren staat Werner 10 jaar buiten de maatschappij; de verhouding tussen Werner en Stella is niet meer dan een briefwisseling; met ieder transport gaan ook zieken weg, de wagons zijn van stellages voorzien, zodat de zieken kunnen liggen; 2000 mensen kunnen in het kamp blijven voor de vaste werkzaamheden. De werktijden kunnen oplopen tot 12 uur.; De andere kampgevangenen gaan naar Vught of worden doorgestuurd; de vrouwen van de mannen moeten naar Westerbork komen, ook de vrouw (en zoon) van Dr. Mannheim komt binnenkort;…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-04 Onderwerp: levensruimte is beperkt en de levenshouding wordt door de omstandigheden zwaar beïnvloed. Werner komt tot niets, bijvoorbeeld studie; vanaf gisteren staat Werner 10 jaar buiten de maatschappij; de verhouding tussen Werner en Stella is niet meer dan een briefwisseling; met ieder transport gaan ook zieken weg, de wagons zijn van stellages voorzien, zodat de zieken kunnen liggen; 2000 mensen kunnen in het kamp blijven voor de vaste werkzaamheden. De werktijden kunnen oplopen tot 12 uur.; De andere kampgevangenen gaan naar Vught of worden doorgestuurd; de vrouwen van de mannen moeten naar Westerbork komen, ook de vrouw (en zoon) van Dr. Mannheim komt binnenkort;…

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Terugkeer en opvang

Opsporing vermiste personen

Naoorlogs antisemitisme

Verwerking oorlogsleed

Kunstroof

Oorlogsweeskinderen

In bewaring gegeven bezittingen

Oorlogsgetroffenen

Monumenten buiten kamp Westerbork

Tweede generatie

Derde generatie

Rechtsherstel

Van: Ouders Aan: Calligaro, A. Plaats: trein Datum: 1943-02-16 Onderwerp: op transport gesteld; afscheid nemen; pakketten

Van: Ouders Aan: Calligaro, A. Plaats: trein Datum: 1943-02-16 Onderwerp: op transport gesteld; afscheid nemen; pakketten

Briefkaart van de familie Kruijer aan A. Calligaro vanuit de trein

Kampgeld Lager Westerbork 10 Cent Blauw-paars Serie CC No. 6092 Datum: 1944-1945

Kampgeld Lager Westerbork 10 Cent Blauw-paars Serie CC No. 6092 Datum: 1944-1945

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-26 Onderwerp: Lies schrijft vanuit haar bed; over het bericht van overlijden van Jules; over zijn laatste momenten; Lies weet niet waar hij gecremeerd is; Lies is ondertussen weer aan het werk. Ze heeft veel aan Bettie Laguna; Jules is op de 15de geboren, op de 15de getrouwd, op de 15de overleden en op de 15de in kamp Westerbork aangekomen; Stella Jacobs in kamp Westerbork ontmoet. Ze kwam in het kamp terecht na Jules zijn overlijden. Ze heeft Lies over het eerste verdriet heen geholpen; bedankt voor de pakketjes; Lies zou graag een goede foto van Jules willen hebben. Ze heeft er geen.

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-26 Onderwerp: Lies schrijft vanuit haar bed; over het bericht van overlijden van Jules; over zijn laatste momenten; Lies weet niet waar hij gecremeerd is; Lies is ondertussen weer aan het werk. Ze heeft veel aan Bettie Laguna; Jules is op de 15de geboren, op de 15de getrouwd, op de 15de overleden en op de 15de in kamp Westerbork aangekomen; Stella Jacobs in kamp Westerbork ontmoet. Ze kwam in het kamp terecht na Jules zijn overlijden. Ze heeft Lies over het eerste verdriet heen geholpen; bedankt voor de pakketjes; Lies zou graag een goede foto van Jules willen hebben. Ze heeft er geen.

Brief van Lies aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Ausweis Van: Blik, Rudolf Voor het betreden van het Lagerkrankenhaus Geldig van 17.00 - 17.30 uur gedurende de periode 27-6-1944 - 8-7-1944, en verlengd van 20-7-1944 tot 27-7-1944.

Ausweis Van: Blik, Rudolf Voor het betreden van het Lagerkrankenhaus Geldig van 17.00 - 17.30 uur gedurende de periode 27-6-1944 - 8-7-1944, en verlengd van 20-7-1944 tot 27-7-1944.

Ausweis van Rudolf Blik

Van: Snoeying, H.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Snoeying, H.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van H. Snoeying aan Staatsbosbeheer

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach over ontvluchtingen

Van: Lies Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: laatste adres vader is barak 83; laatste bericht over vader is dat het goed met hem gaat… &nbsp;

Van: Lies Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: laatste adres vader is barak 83; laatste bericht over vader is dat het goed met hem gaat… &nbsp;

Brief van Lies aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Vader (Abraham Hamburg) Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-dinsdagavond Onderwerp: Transporten (Ze kunnen mogelijk blijven. Ze stonden al drie keer op het punt om naar Polen te vertrekken. De schrijver is in barak 85 ondergebracht, een barak voor ‘blijvers’); pakketten; dagelijks leven In bijbehorende enveloppe (4622-2-1)

Van: Vader (Abraham Hamburg) Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-dinsdagavond Onderwerp: Transporten (Ze kunnen mogelijk blijven. Ze stonden al drie keer op het punt om naar Polen te vertrekken. De schrijver is in barak 85 ondergebracht, een barak voor ‘blijvers’); pakketten; dagelijks leven In bijbehorende enveloppe (4622-2-1)

Brief van Abraham Hamburg aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

AaltjeAndriesse-Sanders

Aaltje
Andriesse-Sanders