In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Foto van Indische Nederlanders aan boord van de Castel Bianco op weg naar Nederland Plaats: Castel Bianco Datum: 1950-06/07 De vrouw met het krullende donkere haar is Non Petrus.

Foto van Indische Nederlanders aan boord van de Castel Bianco op weg naar Nederland Plaats: Castel Bianco Datum: 1950-06/07 De vrouw met het krullende donkere haar is Non Petrus.

Foto van Indische Nederlanders aan boord van de Castel Bianco op weg naar Nederland

Foto van het gezin Overbeek-Bloem en een onbekende vrouw in een kamer van een familiebarak Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van het gezin Overbeek-Bloem en een onbekende vrouw in een kamer van een familiebarak Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van Indische Nederlanders in een familiebarak in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Groepsfoto van Indische jongens en meisjes op de Castel Bianco. Plaats: Castel Bianco Datum: 1950-06/07&nbsp; De vrouw met het krullende donkere haar (rechts) is Non Petrus.

Groepsfoto van Indische jongens en meisjes op de Castel Bianco. Plaats: Castel Bianco Datum: 1950-06/07&nbsp; De vrouw met het krullende donkere haar (rechts) is Non Petrus.

Leo Frijda behaalde in 1941 zijn gymnasiumdiploma. Als Jood mocht hij geen medicijnen gaan studeren aan een universiteit. Hij werd daarom leerling-medisch analist in het laboratorium van het Israëlitisch Ziekenhuis in Amsterdam. In het najaar van 1941 onderzocht hij, met een oud-schoolgenoot, de mogelijkheid om met een zeilboot via de Noordzee te ontsnappen. Dit lukte niet. Van november 1942 tot april 1943 publiceerde hij onder een pseudoniem gedichten en proza in het illegale literaire tijdschrift Lichting. In 1942 sloot Frijda zich aan bij de verzetsgroep CS-6. Naast sabotageactiviteiten voerde hij ook liquidaties uit. Op 5 februari 1943 was hij nauw betrokken bij de liquidatie van generaal Seyffardt. Deze had zich beschikbaar gesteld als commandant van het voor het oostfront gevormde Vrijwilligerslegioen Nederland. De actie had tot gevolg dat 600 studenten werden gearresteerd en naar kamp Vught overgebracht. In maart 1943 werkte Frijda mee aan een spoorwegsabotage in de Amsterdamse Rietlanden. In juni liquideerde hij Hoff en Blom, beiden informanten van de Sicherheitspolizei. Tevens trachtte hij met een bom brand te stichten in een Haagse bioscoop.&nbsp; Rond 20 augustus 1943 werd hij gearresteerd in het kader van het oprollen van de verzetsgroep CS-6. Na ter dood te zijn veroordeeld werd hij op 1 oktober 1943 met achttien andere leden van de verzetsgroep in de duinen bij Overveen gefusilleerd. Bron: https://www.eerebegraafplaatsbloemendaal.eu/slachtoffer/leo-herman-frijda

Van: B&amp;W Westerbork&nbsp; Aan: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-04-28&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; bezwaren tegen plaatsing van het verzetsmonument en niet van plan zijn het monument te onderhouden. Het kamp is op het moment van schrijven een militair kamp of dit zo zal blijven is onduidelijk.

Van: B&amp;W Westerbork&nbsp; Aan: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-04-28&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; bezwaren tegen plaatsing van het verzetsmonument en niet van plan zijn het monument te onderhouden. Het kamp is op het moment van schrijven een militair kamp of dit zo zal blijven is onduidelijk.

Brief van B&W Westerbork aan S. Schoon inzake monument

Van: ambtenaar Burgerlijke Stand (Henri Vles) Aan: personeel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: gang van zaken bij overlijden, geboorten etc.

Van: ambtenaar Burgerlijke Stand (Henri Vles) Aan: personeel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: gang van zaken bij overlijden, geboorten etc.

Instructie van de ambtenaar van de Burgelijke Stand over de gang van zaken bij geboorte en sterfte

Wagons van het smalspoortreintje. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Wagons van het smalspoortreintje. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Hans JoAussen (Hans)

Hans Jo
Aussen (Hans)