In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van Marianne Huisman op een paard bij de kampboerderij

Personen overleden en gecremeerd Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: personen overleden in juli en augustus 1943 in kamp Westerbork met datum van crematie. Meyer Leisen is in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden als kampgevangene.

Personen overleden en gecremeerd Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: personen overleden in juli en augustus 1943 in kamp Westerbork met datum van crematie. Meyer Leisen is in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden als kampgevangene.

Lijst met namen van personen overleden in juli en augustus 1943 in kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: de trein verlaat kamp Westerbork; een SS'er op de voorgrond; op de achtergrond uitzwaaiende kampgevangenen en de Kommandantur.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: de trein verlaat kamp Westerbork; een SS'er op de voorgrond; op de achtergrond uitzwaaiende kampgevangenen en de Kommandantur.

Foto van een still van de Westerborkfilm

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 418 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Friedberg, Marta geb. 12-10-77 overleden te Westerbork op 07-07-1943 op 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 418 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Friedberg, Marta geb. 12-10-77 overleden te Westerbork op 07-07-1943 op 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Martha Friedberg

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 433 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Del Canho, Jacob geb. 30-01-42 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 433 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Del Canho, Jacob geb. 30-01-42 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jacob del Canho

Aan: Lierens, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Joseph Lierens, barak 72.

Aan: Lierens, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Joseph Lierens, barak 72.

Bewijs van verzending van een pakket aan Joseph Lierens in kamp Westerbork

Van: Taapke Aan: familie Roos Plaats: Drachten Datum: 07-21 Onderwerp: nieuws over de kinderen en bekenden en een uitnodiging om naar Drachten te komen.

Van: Taapke Aan: familie Roos Plaats: Drachten Datum: 07-21 Onderwerp: nieuws over de kinderen en bekenden en een uitnodiging om naar Drachten te komen.

Brief van Taapke aan de familie Roos vanuit Drachten

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1943-03-24 Plaats: Amsterdam Onderwerp: we zijn gelukkig nog in Nederland (Mevrouw Magnus ligt nog in het ziekenhuis in Amsterdam, terwijl de rest van het gezin in kamp Westerbork zit). Vele bekenden zijn gedeporteerd naar het Oosten. Haar zonen (Leon en Simon) werken in Westerbork bij de metaalsortering en -sloop….&nbsp;

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1943-03-24 Plaats: Amsterdam Onderwerp: we zijn gelukkig nog in Nederland (Mevrouw Magnus ligt nog in het ziekenhuis in Amsterdam, terwijl de rest van het gezin in kamp Westerbork zit). Vele bekenden zijn gedeporteerd naar het Oosten. Haar zonen (Leon en Simon) werken in Westerbork bij de metaalsortering en -sloop….&nbsp;

Brief van F. Magnus-Goldschmidt aan L. Goldschmidt vanuit Amsterdam

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Julia Jacobi-Fuldauer (1889-1943).

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Julia Jacobi-Fuldauer (1889-1943).

Verklaring van het Rode Kruis over Julia Jacobi-Fuldauer

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: Het is onduidelijk waar deze kaart voor de kantine kon worden gebruikt of staat de ‘F’ op de bonnen voor het ophalen van goederen uit de barak van de Fürsorge?

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: Het is onduidelijk waar deze kaart voor de kantine kon worden gebruikt of staat de ‘F’ op de bonnen voor het ophalen van goederen uit de barak van de Fürsorge?

Bonkaart van Inge Gassmann-Baumann in kamp Westerbork

Aan: Lierens, A. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Abraham Lierens, barak 70.

Aan: Lierens, A. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Abraham Lierens, barak 70.

Bewijs van verzending van een pakket aan A. Lierens in kamp Westerbork

Van: Heyman, M.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: opname in ziekenhuis; toestemming om pakketten te mogen ontvangen.

Van: Heyman, M.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: opname in ziekenhuis; toestemming om pakketten te mogen ontvangen.

Briefkaart van Meijer Heijman aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Sluis, Vluchtelingenoord Aan: Weissenstein, Rudolf Plaats: Sluis Datum: 1940-05-16 Onderwerp: toestemming van de autoriteiten om het oord te mogen verlaten.

Van: Sluis, Vluchtelingenoord Aan: Weissenstein, Rudolf Plaats: Sluis Datum: 1940-05-16 Onderwerp: toestemming van de autoriteiten om het oord te mogen verlaten.

Bewijs voor Rudolf Weissenstein om het Vluchtelingenoord Sluis te mogen verlaten

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militair Commissariaat Drenthe (Militair Gezag Drenthe) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: de bewaking van het kamp (marchaussee, politie, bewakers Veenhuizen en de Binnenlands Strijdkrachten De bewaking van de B.S. en de leiding is op allerlei terreinen onder de maat.&nbsp; Verzoek om definitieve benoeming van B.S. commandant en een Sergeant Majoor voor de tucht en &nbsp;betere samenwerking.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militair Commissariaat Drenthe (Militair Gezag Drenthe) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: de bewaking van het kamp (marchaussee, politie, bewakers Veenhuizen en de Binnenlands Strijdkrachten De bewaking van de B.S. en de leiding is op allerlei terreinen onder de maat.&nbsp; Verzoek om definitieve benoeming van B.S. commandant en een Sergeant Majoor voor de tucht en &nbsp;betere samenwerking.

Rapport van J. G. Buijvoets aan het Militair Commissariaat Drenthe over het functioneren van de bewaking van Interneringskamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Handbal kamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Kamp Spytkowice

Kampgeld, serie BB no. 4195 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-15

Kampgeld, serie BB no. 4195 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-15

Kampgeld lager Westerbork 50 cent

Van: Buter, D. wachtcommandant Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-21 Onderwerp: inbeslagneming door een vrijwillige NBS-bewaker van 135 patronen van de voormalige wapenmeester van het kamp. Deze vertelde dat hij de patronen aan de kamppolitie wilde bezorgen.

Van: Buter, D. wachtcommandant Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-21 Onderwerp: inbeslagneming door een vrijwillige NBS-bewaker van 135 patronen van de voormalige wapenmeester van het kamp. Deze vertelde dat hij de patronen aan de kamppolitie wilde bezorgen.

Rapport van wachtcommandant D. Buter aan kampcommandant J.G. Buijvoets

Van: Heikens&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-11 Onderwerp: interne verhuizing van personeel naar barak 44.

Van: Heikens&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-11 Onderwerp: interne verhuizing van personeel naar barak 44.

Informatie over interne verhuizing van personeel naar barak 44

Van: Souget, R. Aan: lieve menschen Plaats: Utrecht, station&nbsp; Datum: 1943-09-29 Onderwerp: ‘wij zijn op weg naar Westerbork', met referentie adres S. Waldstein, barak 68

Van: Souget, R. Aan: lieve menschen Plaats: Utrecht, station&nbsp; Datum: 1943-09-29 Onderwerp: ‘wij zijn op weg naar Westerbork', met referentie adres S. Waldstein, barak 68

Briefkaart van R. Souget aan bekenden vanuit de trein

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Herzberger, M, Dr. Geboren: 1900-09-17 Datum: 1944-03-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14, B Onderwerp: het is haar eerste brief vanuit het kamp. Ze is blij bij haar gezin te zijn, vooral met Emile. Ze is ziek geweest, waardoor vrienden voor Emile moesten zorgen. Ze heeft nog moeite met het lopen. Ze is ondertussen gewend, vooral nu zij haar bagage heeft. Eerst had ze alleen de sleutels van haar koffers bij zich.

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Herzberger, M, Dr. Geboren: 1900-09-17 Datum: 1944-03-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14, B Onderwerp: het is haar eerste brief vanuit het kamp. Ze is blij bij haar gezin te zijn, vooral met Emile. Ze is ziek geweest, waardoor vrienden voor Emile moesten zorgen. Ze heeft nog moeite met het lopen. Ze is ondertussen gewend, vooral nu zij haar bagage heeft. Eerst had ze alleen de sleutels van haar koffers bij zich.

Brief van F. Magnus-Goldschmidt aan Dr. M. Herzberger vanuit kamp Westerbork

Plattegrond met riolering en gevels van barak 1 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-24 Opmerking: kraam-, verlos- en babykamer.

Plattegrond met riolering en gevels van barak 1 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-24 Opmerking: kraam-, verlos- en babykamer.

Plattegrond van barak 1 in het woonoord Schattenberg

De oven in het crematorium van het kamp Westerbork,&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 De foto is na de bevrijding van kamp Westerbork gemaakt.

De oven in het crematorium van het kamp Westerbork,&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 De foto is na de bevrijding van kamp Westerbork gemaakt.

Verbrandingsoven van het crematorium

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-18 Onderwerp: zelfmoord gevallen (11 personen, woning boven); vader gekeurd voor een werkkamp in Drenthe; vader is hoopvol; razzia's…&nbsp;

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-18 Onderwerp: zelfmoord gevallen (11 personen, woning boven); vader gekeurd voor een werkkamp in Drenthe; vader is hoopvol; razzia's…&nbsp;

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1951-11-19&nbsp; Onderwerp: inzake afbraak van het crematorium te Westerbork en het ontvangen bedrag voor de afbraak (351 gulden) &nbsp;is overgemaakt op de rekening van de Inspectie van Domeinen.

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1951-11-19&nbsp; Onderwerp: inzake afbraak van het crematorium te Westerbork en het ontvangen bedrag voor de afbraak (351 gulden) &nbsp;is overgemaakt op de rekening van de Inspectie van Domeinen.

Brief van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-24&nbsp; Onderwerp: inzake afbraak van het crematorium te Westerbork. Inspecteur van Domeinen vindt dat de afbraak onder hun verantwoordelijk viel, omdat het crematorium oorlogsbuit is.

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-24&nbsp; Onderwerp: inzake afbraak van het crematorium te Westerbork. Inspecteur van Domeinen vindt dat de afbraak onder hun verantwoordelijk viel, omdat het crematorium oorlogsbuit is.

Brief van de Houtvester Assen aan Staasbosbeheer

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-11-12&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp. Boswachterij alleen geïnteresseerd in de varkensschuur en eventueel barak 11 om het hout te gebruiken voor reparatie van de schuur; een schafkeet en wachthuis 1. Van het stenen wachthuis kunnen misschien 2 woningen voor vaste medewerkers van de Boswachterij Hooghalen kunnen worden gemaakt….; er zijn suggesties voor meer overnames en compensatie voor Staatsbosbeheer bij opruimen van het terrein.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-11-12&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp. Boswachterij alleen geïnteresseerd in de varkensschuur en eventueel barak 11 om het hout te gebruiken voor reparatie van de schuur; een schafkeet en wachthuis 1. Van het stenen wachthuis kunnen misschien 2 woningen voor vaste medewerkers van de Boswachterij Hooghalen kunnen worden gemaakt….; er zijn suggesties voor meer overnames en compensatie voor Staatsbosbeheer bij opruimen van het terrein.

JacobDuis

Jacob
Duis