In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: de Vries, vader (Jacob), moeder (Matje) en anderen… Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: waarschijnlijk de briefkaart ontvangen; 'toen we aankwamen met de trein hoefden wij niets te dragen, de Duitse Joden waren ons zeer behulpzaam, moeder mocht in de auto stappen'; er zijn andere familieleden, ook zijn er familieleden doorgestuurd naar Duitsland; Broer Ben is er nog niet; ze waren zo doodmoe dat ze niets gemerkt hebben van de honderden vliegen; (vandaag) vrijdag moeten ze om 6 uur vertrekken voor een reis van 55 uur, ze krijgen eten mee; ze hebben toto nu toe elke dag een warme maaltijd gekregen…Ze hopen nog een paar dagen te kunnen blijven, zolang Ben nog niet bij hun is. Het is snikheet in de barak….

Van: de Vries, vader (Jacob), moeder (Matje) en anderen… Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: waarschijnlijk de briefkaart ontvangen; 'toen we aankwamen met de trein hoefden wij niets te dragen, de Duitse Joden waren ons zeer behulpzaam, moeder mocht in de auto stappen'; er zijn andere familieleden, ook zijn er familieleden doorgestuurd naar Duitsland; Broer Ben is er nog niet; ze waren zo doodmoe dat ze niets gemerkt hebben van de honderden vliegen; (vandaag) vrijdag moeten ze om 6 uur vertrekken voor een reis van 55 uur, ze krijgen eten mee; ze hebben toto nu toe elke dag een warme maaltijd gekregen…Ze hopen nog een paar dagen te kunnen blijven, zolang Ben nog niet bij hun is. Het is snikheet in de barak….

Brief van vader de Vries aan familie vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 9

Van:&nbsp; Aan: Kokcx Th. en Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-01 Onderwerp: personeelslijst met functie en salaris. Onder het personeel bevinden zich oud-kampgevangenen (Joods). Opmerking: vacante plaatsen zijn tijdelijk aangevuld door oud-kampgevangenen (Joods). Namen van personen worden niet genoemd.

Van:&nbsp; Aan: Kokcx Th. en Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-01 Onderwerp: personeelslijst met functie en salaris. Onder het personeel bevinden zich oud-kampgevangenen (Joods). Opmerking: vacante plaatsen zijn tijdelijk aangevuld door oud-kampgevangenen (Joods). Namen van personen worden niet genoemd.

Lijst met namen van personeel, hun functie en salarissen

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Brief vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de 2de Compagnie Gezagstroepen te Assen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de omgeving van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de omgeving van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: War Organisation of the British Red Cross and Order of St. John Aan: Cohen, Jules Plaats: Palestina Datum: 1943-12-02 Onderwerp: op verzoek van het Immigrants Committee in Jerusalem wordt bekendgemaakt dat het certificaat voor Palestina van Jules Cohen is gedeponeerd bij de "protecting power" Bern, voorzien van een officieel regeringsnummer.

Van: War Organisation of the British Red Cross and Order of St. John Aan: Cohen, Jules Plaats: Palestina Datum: 1943-12-02 Onderwerp: op verzoek van het Immigrants Committee in Jerusalem wordt bekendgemaakt dat het certificaat voor Palestina van Jules Cohen is gedeponeerd bij de "protecting power" Bern, voorzien van een officieel regeringsnummer.

Bericht

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: Werner is bezig met het metselen van ovens voor de smederij; stemming.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: Werner is bezig met het metselen van ovens voor de smederij; stemming.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Gedeelte uit een interview met: Siesel (Wahrhaftig), Lotti over haar arrestatie, komst in kamp Westerbork en de manier waarop zijn met een aantal medekampgevangenen wist te ontsnappen tijdens het uitgaande transport van 3 maart 1944. Dit met hulp van mensen in- en buiten het kamp. Tijdens haar poging maakte ze gebruik van een armband van de Fliegende Kolonne/Joodse Raad of OD en een valse Ausweis om het kamp te mogen verlaten voor werkzaamheden buiten het kamp.

Gedeelte uit een interview met: Siesel (Wahrhaftig), Lotti over haar arrestatie, komst in kamp Westerbork en de manier waarop zijn met een aantal medekampgevangenen wist te ontsnappen tijdens het uitgaande transport van 3 maart 1944. Dit met hulp van mensen in- en buiten het kamp. Tijdens haar poging maakte ze gebruik van een armband van de Fliegende Kolonne/Joodse Raad of OD en een valse Ausweis om het kamp te mogen verlaten voor werkzaamheden buiten het kamp.

JuliaDenneboom-Zilverberg

Julia
Denneboom-Zilverberg