In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Dagboek van Aad van As over kamp Westerbork 1942-1943

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Joelfeesten

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Vreemdelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1941-12-06&nbsp; Onderwerp: vergunning voor scheuren van grasland voor de tuinbouw. Het advies is op de teelt van aardappelen over te gaan.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Vreemdelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1941-12-06&nbsp; Onderwerp: vergunning voor scheuren van grasland voor de tuinbouw. Het advies is op de teelt van aardappelen over te gaan.&nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de commandant van het Vluchtelingenkamp

Bezoekkaart van Hazewindus, F.U Voor het centraal vluchtelingenkamp Westerbork. Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart van Hazewindus, F.U Voor het centraal vluchtelingenkamp Westerbork. Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart voor de heer Hazewindus

Lijst met namen en lijst met voedselrantsoen

Lijst met namen en lijst met voedselrantsoen

Lijst met namen en voedselrantsoenen

Cabaret.&nbsp; Programma van 'Bunter Abend'.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944-04

Cabaret.&nbsp; Programma van 'Bunter Abend'.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944-04

Programmablaadje van de revue 'Bunter Abend'

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto van militairen aan het vissen. Datum: 1949

Foto van militairen aan het vissen. Datum: 1949

Foto van militairen aan het vissen

These are the things you will (and will not) find on this website

About this website

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 28, 29 en 30&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100 Datum: 1959-01 Opmerking: herinrichting van de centrale keuken na de invoering van de zelfzorg. Met nieuwe voorzieningen als een ruimte voor een kerkdienst- winkels en ruimte om te wonen.&nbsp;

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 28, 29 en 30&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100 Datum: 1959-01 Opmerking: herinrichting van de centrale keuken na de invoering van de zelfzorg. Met nieuwe voorzieningen als een ruimte voor een kerkdienst- winkels en ruimte om te wonen.&nbsp;

Plattegrond met aanzichten en doorsneden van barak 28, 29 en 30 in het woonoord Schattenberg

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Foto's van het gezin Heymann in kamp Westerbork

Van: moeder&nbsp;(Sibilla Levie-Katz)&nbsp; Aan: Lieve alle&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-31&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen pakketten (Joodse Raad Arnhem); werken (lange werkdagen, waardoor honger). Sibilla Levie-Katz is weduwe van Jan Lackrooy. Uit dit huwelijk is onder andere B. Lackrooy geboren. &nbsp;

Van: moeder&nbsp;(Sibilla Levie-Katz)&nbsp; Aan: Lieve alle&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-31&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen pakketten (Joodse Raad Arnhem); werken (lange werkdagen, waardoor honger). Sibilla Levie-Katz is weduwe van Jan Lackrooy. Uit dit huwelijk is onder andere B. Lackrooy geboren. &nbsp;

Brief van moeder aan lieve alle vanuit kamp Westerbork

Vier joodse en twee niet-Joodse mannen mannen voor een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Achterste rij van links naar rechts de heren de Rade (niet-Joods), Rolf. Rosenthal (staande 2de van links), Werner Heinau (zittend rechts). Hans. Margules (staande rechts). Daarvoor links de heer Eleveld (niet-Joods) en de heer Cats. Kamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Vier joodse en twee niet-Joodse mannen mannen voor een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Achterste rij van links naar rechts de heren de Rade (niet-Joods), Rolf. Rosenthal (staande 2de van links), Werner Heinau (zittend rechts). Hans. Margules (staande rechts). Daarvoor links de heer Eleveld (niet-Joods) en de heer Cats. Kamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

De schilders van de schilderwerkplaats in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto van militairen die een menselijke piramide bouwen bij een zwembad. Datum: 1949

Foto van militairen die een menselijke piramide bouwen bij een zwembad. Datum: 1949

Foto van militairen die een menselijke piramide bouwen bij een zwembad

Van: Gosschalk-Cats, (Anna) Aan: de heer J. Simons Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-10 Onderwerp: pakjes ontvangen

Van: Gosschalk-Cats, (Anna) Aan: de heer J. Simons Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-10 Onderwerp: pakjes ontvangen

Briefkaart van Anna Gosschalk-Cats aan J. Simons vanuit kamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Kamp Bunzlau

Etty Hillesum is geboren op 15 januari 1914 in Middelburg. Etty is in 1924 naar Deventer verhuisd, samen met haar ouders en broers. De vader van Etty was daar tot 1940 rector aan het Stedelijk Gymnasium. Na haar eindexamen ging Etty in 1932 Rechten en later Russisch studeren in Amsterdam. Tijdens de oorlog, tussen maart 1941 en oktober 1942 houdt zij een dagboek bij, waarin zij haar persoonlijke ontwikkeling beschrijft.

Barak 39

Foto Foto van het gezin Sanders-Feitsma uit Leeuwarden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944 De barak op de achtergrond is mogelijk barak 41, waar de moeder met haar kinderen verbleef. Joseph was werkzaam als kippenboer in kamp Westerbork.&nbsp;

Foto Foto van het gezin Sanders-Feitsma uit Leeuwarden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944 De barak op de achtergrond is mogelijk barak 41, waar de moeder met haar kinderen verbleef. Joseph was werkzaam als kippenboer in kamp Westerbork.&nbsp;

Jacob PhilipSpreekmeester

Jacob Philip
Spreekmeester