In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Boers, Jeanette en Levij, Anna Aan:&nbsp;lieve jongens Datum: 1943-09-6/7 De brief is geschreven vanuit barak 67 op de dag voor- en op de dag van het transport van 7 september 1943. De trein staat klaar voor vertrek. Vanuit de barak zijn de wagons te zien, 1000 mensen naar Auschwitz; transportnacht, mogelijk valt de beslissing, voorlezen van de namen om 3 uur in de nacht, in bed blijven of omkleden. Jeanette heeft een heuse tante ontmoet met de familienaam Van Adelsbergen. Jopie komt de brief halen.

Van: Boers, Jeanette en Levij, Anna Aan:&nbsp;lieve jongens Datum: 1943-09-6/7 De brief is geschreven vanuit barak 67 op de dag voor- en op de dag van het transport van 7 september 1943. De trein staat klaar voor vertrek. Vanuit de barak zijn de wagons te zien, 1000 mensen naar Auschwitz; transportnacht, mogelijk valt de beslissing, voorlezen van de namen om 3 uur in de nacht, in bed blijven of omkleden. Jeanette heeft een heuse tante ontmoet met de familienaam Van Adelsbergen. Jopie komt de brief halen.

Brief van Jeanette Boers en Anna Levij vanuit kamp Westerbork

Van: Gezantschap der Nederlanden in Bern Aan: Wijnberg, Simon, echtgenote en zoon Datum: 1945-08-08 Het gezin Wijnberg is ingedeeld in een konvooi dat op 21 augustus 1945 vanuit Bazel naar Nederland zal vertrekken.

Van: Gezantschap der Nederlanden in Bern Aan: Wijnberg, Simon, echtgenote en zoon Datum: 1945-08-08 Het gezin Wijnberg is ingedeeld in een konvooi dat op 21 augustus 1945 vanuit Bazel naar Nederland zal vertrekken.

Brief van Gezantschap der Nederlanden te Bern aan de familie Wijnberg

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-16 Onderwerp: graag meenemen van bonnen en onder andere ringen; moeder en vader sinds vrijdag niet meer gezien…&nbsp;

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-16 Onderwerp: graag meenemen van bonnen en onder andere ringen; moeder en vader sinds vrijdag niet meer gezien…&nbsp;

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Boers, Jeanette Aan: ? Datum: 1943-09-05 Plaats: Westerbork, kamp De brief is geschreven vanuit barak 67. De schrijfster is vanuit de gevangenis in Scheveningen (Oranjehotel) in kamp Westerbork terecht gekomen (60 personen). Ze weet dat ze met het aankomende transport weg moet. ‘De een zegt Duitsland, de ander zegt Polen, maar niemand weet het definitief’. In de brief heeft ze het verder over haar verblijf in de gevangenis in Scheveningen (cel en verhoren), het verblijf in barak 67 (aantal personen, inrichting en slapen en wassen), het werken in het kamp: turf verzamelen en zooltjes plakken, het eten, over de transportnacht, over vluchten en bewaking…; Jopie en Bram zijn heel hulpvaardig.

Van: Boers, Jeanette Aan: ? Datum: 1943-09-05 Plaats: Westerbork, kamp De brief is geschreven vanuit barak 67. De schrijfster is vanuit de gevangenis in Scheveningen (Oranjehotel) in kamp Westerbork terecht gekomen (60 personen). Ze weet dat ze met het aankomende transport weg moet. ‘De een zegt Duitsland, de ander zegt Polen, maar niemand weet het definitief’. In de brief heeft ze het verder over haar verblijf in de gevangenis in Scheveningen (cel en verhoren), het verblijf in barak 67 (aantal personen, inrichting en slapen en wassen), het werken in het kamp: turf verzamelen en zooltjes plakken, het eten, over de transportnacht, over vluchten en bewaking…; Jopie en Bram zijn heel hulpvaardig.

Brief van Jeanette Boers vanuit de strafbarak van kamp Westerbork

Van: Dikhoff, Manus Aan: Prins, Piet Plaats: Utrecht Onderwerp: over roken en pakjes.

Van: Dikhoff, Manus Aan: Prins, Piet Plaats: Utrecht Onderwerp: over roken en pakjes.

Brief van Manus Dikhoff vanuit Utrecht

Van: Velleman, W.&nbsp; Aan: Procee, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. Een van zijn dochters heeft waterpokken. Zij hele familie is ondertussen doorgestuurd.

Van: Velleman, W.&nbsp; Aan: Procee, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. Een van zijn dochters heeft waterpokken. Zij hele familie is ondertussen doorgestuurd.

Briefkaart van W. Velleman aan de fam. Procee vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Schouwburg

Sonder-Ausweis&nbsp; Visser, Barend, 18-10-12, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Visser, Barend, 18-10-12, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Barend Visser

Van: de Zentrallstelle für Jüdische Auswanderung Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-19 Onderwerp: de betreffende persoon dient zich op 21 september te melden om 17.00 uur.

Van: de Zentrallstelle für Jüdische Auswanderung Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-19 Onderwerp: de betreffende persoon dient zich op 21 september te melden om 17.00 uur.

Bernhard Tannenbaum