In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Breslauer, Werner Rudolf Kampboerderij met korenschoven.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Kampboerderij met korenschoven.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Kampboerderij met korenschoven

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 437 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van West, Jetje Erna geb. 21-04-43 overleden te Westerbork op 18-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 437 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van West, Jetje Erna geb. 21-04-43 overleden te Westerbork op 18-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jetje Erna van West

Bewijs van: Meents, Levie&nbsp; Bewijs om zich buiten het kamp te begeven ivm werkzaamheden&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met handtekening Frau Hassel

Bewijs van: Meents, Levie&nbsp; Bewijs om zich buiten het kamp te begeven ivm werkzaamheden&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met handtekening Frau Hassel

van Levie Meents om zich buiten het kamp te mogen begeven

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-03-30 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 72 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-03-30 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 72 Met stempel: Gepruft

Brief van M. Smilde aan M. Caneel-Smilde vanuit Groningen

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 406 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cardozo, Abigaël geb. 24-09-54 overleden te Westerbork op 30-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 406 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cardozo, Abigaël geb. 24-09-54 overleden te Westerbork op 30-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abigaël Cardozo

Van: Sousa, Simon Aan: Chelly Plaats: Geesbrug, Joodse werkkamp Datum: 1942-04-27 Onderwerp: ‘Voetballers zonder uniform na de match’; Simon zittend links vooraan in overall.

Van: Sousa, Simon Aan: Chelly Plaats: Geesbrug, Joodse werkkamp Datum: 1942-04-27 Onderwerp: ‘Voetballers zonder uniform na de match’; Simon zittend links vooraan in overall.

Foto van dwangarbeiders (voetballers) in de buurt van het Joodse werkkamp Geesbrug

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Brief van Jaap Nabarro aan Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Van: Palache, Reina Aan: Corrie Plaats: Oegstgeest Datum: 1945-04/07 Onderwerp: Reina begint alvast aan een lange brief nu de oorlog aan het eind lijkt te komen; onderduik; geen honger en koude geleden; na een paar weken weer boven water; op het adres gebleven, omdat de omstandigheden voor haar in Den Haag niet best waren; bevrijding; N.B.S. en N.S.B.; de wintermaanden; de Canadezen; verdere lotgevallen en een tekening van luchtdroppingen…

Van: Palache, Reina Aan: Corrie Plaats: Oegstgeest Datum: 1945-04/07 Onderwerp: Reina begint alvast aan een lange brief nu de oorlog aan het eind lijkt te komen; onderduik; geen honger en koude geleden; na een paar weken weer boven water; op het adres gebleven, omdat de omstandigheden voor haar in Den Haag niet best waren; bevrijding; N.B.S. en N.S.B.; de wintermaanden; de Canadezen; verdere lotgevallen en een tekening van luchtdroppingen…

Brief van Reina Palache aan Corrie vanuit Oegstgeest

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Expositur Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-10 Onderwerp: Inge is geplaatst op de oproep van haar echtgenoot Heinrich. Ze zullen als getrouwd worden beschouwd. Het huwelijk vond op 8 juli 1942 plaats.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Expositur Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-10 Onderwerp: Inge is geplaatst op de oproep van haar echtgenoot Heinrich. Ze zullen als getrouwd worden beschouwd. Het huwelijk vond op 8 juli 1942 plaats.&nbsp;

Oproep van de Joodse Raad voor Amsterdam voor Heinrich Gassmann

Datum: 1945-04-21 Onderwerp: Nieuwsblad voor Beilen, no. 4, verschillende onderwerpen. Onder andere dat ingezetene van de gemeente die het vermoeden hebben dat aan hun toebehorende goederen (uitgezonderd radiotoestellen) zich in kamp Westerbork bevinden, kunnen zich elke werkdag tussen 10 en 11 uur vervoegen om hun eigendommen op te sporen.

Datum: 1945-04-21 Onderwerp: Nieuwsblad voor Beilen, no. 4, verschillende onderwerpen. Onder andere dat ingezetene van de gemeente die het vermoeden hebben dat aan hun toebehorende goederen (uitgezonderd radiotoestellen) zich in kamp Westerbork bevinden, kunnen zich elke werkdag tussen 10 en 11 uur vervoegen om hun eigendommen op te sporen.

Krant met bericht dat omstanders hun in beslag genomen bezittingen in kamp Westerbork kunnen opsporen

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora en kinderen Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-02-01 Onderwerp: alweer een maand geleden dat hij voor het laatst kon schrijven; hij is kerngezond; leuk dat Chaja het fijn vindt en broertje te hebben; 10 gulden door Nora opgestuurd en ontvangen. Hij kan er sigaretten en soms etenswaren voor kopen; bezoekt ze haar biologische moeder in Rotterdam ook?; ook een paar woorden voor zijn (schoon) ouders…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora en kinderen Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-02-01 Onderwerp: alweer een maand geleden dat hij voor het laatst kon schrijven; hij is kerngezond; leuk dat Chaja het fijn vindt en broertje te hebben; 10 gulden door Nora opgestuurd en ontvangen. Hij kan er sigaretten en soms etenswaren voor kopen; bezoekt ze haar biologische moeder in Rotterdam ook?; ook een paar woorden voor zijn (schoon) ouders…

Emanuelvan der Veen

Emanuel
van der Veen