In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Carolina de Winter

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Rede van de heer Toornstra aan het Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg

Van: Wertheim, K. Aan: Wemmenhoven, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-21 (poststempel) Onderwerp: sturen van levensmiddelen

Van: Wertheim, K. Aan: Wemmenhoven, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-21 (poststempel) Onderwerp: sturen van levensmiddelen

Briefkaart van K. Wertheim aan familie Wemmenhoven vanuit kamp Westerbork

Inentingskaart Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Inentingskaart Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Inentingskaart van Sigbert Gerzon in Theresienstadt

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1943-07

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1943-07

Programma Bunter Abend

Een vertrekkend transport Mensen met bagage bij de trein. Hooghalen, 1942.

Een vertrekkend transport Mensen met bagage bij de trein. Hooghalen, 1942.

Mensen met bagage bij een deportatietrein

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programma Buhne Lager Westerbork

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Bewijs dat de radio van Willem Kortoef in beslag is genomen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 52

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1944-03

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1944-03

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: op de zaal van Lotte ligt de bekende beeldhouwer Wertheim; heb de bruine schoenen weer aan, die open schoen waren vermoeiend; nog steeds geen bericht; vader is over drie dagen jarig, hij denkt er zelf niet aan; eten kan hem niet schelen; hij kraait wel elke ochtend van plezier als Lotte bij hem is; ze kan hem goed verzorgen, hij is lief en de grappenmaker van de zaal; hij was vroeger zo'n zuurpruim; moeder gaat niet hard voorruit, ze is erg nerveus…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: op de zaal van Lotte ligt de bekende beeldhouwer Wertheim; heb de bruine schoenen weer aan, die open schoen waren vermoeiend; nog steeds geen bericht; vader is over drie dagen jarig, hij denkt er zelf niet aan; eten kan hem niet schelen; hij kraait wel elke ochtend van plezier als Lotte bij hem is; ze kan hem goed verzorgen, hij is lief en de grappenmaker van de zaal; hij was vroeger zo'n zuurpruim; moeder gaat niet hard voorruit, ze is erg nerveus…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar vader) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Transport. Transport. De trein rijdt weg. In de wagons en langs de spoorlijn zwaaien mensen naar elkaar. Hooghalen, 1942.

Transport. Transport. De trein rijdt weg. In de wagons en langs de spoorlijn zwaaien mensen naar elkaar. Hooghalen, 1942.

Een vertrekkende trein wordt uitgezwaaid

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein Hooghalen, 1942.

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein Hooghalen, 1942.

Kampgevangenen wachten met bagage bij de deportatietrein

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: aantal personen in een wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: aantal personen in een wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Ziekentransport Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945&nbsp; Twee mensen op een brancard door anderen gedragen.

Ziekentransport Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945&nbsp; Twee mensen op een brancard door anderen gedragen.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Van: A. Coelingh-Barnstijn Aan: Barnstijn, Sientje&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-24&nbsp; Onderwerp: vraag of er nog behoefte aan iets is.&nbsp; Brief is geadresseerd aan haar moeder die ondertussen was doorgestuurd.&nbsp; Daarom weer retour afzender.

Van: A. Coelingh-Barnstijn Aan: Barnstijn, Sientje&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-24&nbsp; Onderwerp: vraag of er nog behoefte aan iets is.&nbsp; Brief is geadresseerd aan haar moeder die ondertussen was doorgestuurd.&nbsp; Daarom weer retour afzender.

PaulaHorn-Levij

Paula
Horn-Levij