In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Simmeren (S) Zoesman en Simmeren, Hartog Aan: familieleden Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verblijf in het kamp; bezoek van beide schoondochters ontvangen bij de wacht; Moeder (Saartje) en dochter Martha zijn ook in het kamp, maar verblijven in een andere barak; onzekerheid over het verblijf; ontvangen van brieven; veel familieleden en bekenden zijn vertrokken: ‘het is verschrikkelijk zo’n toneel'. Alles 's avonds in het pikdonker inpakken, dan met alle rommel bij zich in de open lucht….hoop erin houden. Hoelang kan het nog duren? Zoon Hartog is nog lang niet van plan weg te gaan. Het is hier veel te mooi en goed. Echt waar hoor'. Hij is bij de tandarts geweest (plomberen). Behoefte aan batterijen of iets anders om licht te kunnen maken (kaarsen).

Van: Simmeren (S) Zoesman en Simmeren, Hartog Aan: familieleden Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verblijf in het kamp; bezoek van beide schoondochters ontvangen bij de wacht; Moeder (Saartje) en dochter Martha zijn ook in het kamp, maar verblijven in een andere barak; onzekerheid over het verblijf; ontvangen van brieven; veel familieleden en bekenden zijn vertrokken: ‘het is verschrikkelijk zo’n toneel'. Alles 's avonds in het pikdonker inpakken, dan met alle rommel bij zich in de open lucht….hoop erin houden. Hoelang kan het nog duren? Zoon Hartog is nog lang niet van plan weg te gaan. Het is hier veel te mooi en goed. Echt waar hoor'. Hij is bij de tandarts geweest (plomberen). Behoefte aan batterijen of iets anders om licht te kunnen maken (kaarsen).

Brief van Zoesman en Hartog Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: maken van afspraak om brief van moeder (30 maart) verstuurd uit kamp Westerbork op te halen op het kantoor van de Joodse Raad. Haar moeder is dan al doorgestuurd naar Sobibor.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: maken van afspraak om brief van moeder (30 maart) verstuurd uit kamp Westerbork op te halen op het kantoor van de Joodse Raad. Haar moeder is dan al doorgestuurd naar Sobibor.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam (Afdeling Rotterdam) aan A. Coelingh-Barnstijn

Paul Eisenberger was in 1939 gescheiden van zijn niet-joodse vrouw, die met hun zoon in Duitsland leefden. Hij had een Sperre, een voorlopige vrijstelling van transport om meerdere redenen. Zo stond hij op de Frontstrijderslijst, een lijst van joodse militairen die in de Eerste Wereldoorlog voor het Duitse Rijk hadden gevochten. Ook was hij ooit lid geweest van de Sudetenduitse Partij en evangelisch gedoopt. Al deze feiten zorgden ervoor, dat hij op 18 januari 1944 op transport gaat naar Theresienstadt. &nbsp;Van daaruit is hij op 1 oktober 1944 naar Auschwitz gedeporteerd.

Van: Vader, moeder, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: Omstandigheden en gezondheid.

Van: Vader, moeder, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: Omstandigheden en gezondheid.

Briefkaart van moeder, vader en Bets aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Betreft het vertrek van de familie Polak, S.&nbsp; Datum van vertrek naar kamp Westerbork: 1942-07-23 Datum schrijven: 1942-11-01

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Betreft het vertrek van de familie Polak, S.&nbsp; Datum van vertrek naar kamp Westerbork: 1942-07-23 Datum schrijven: 1942-11-01

Emanuelde Jong

Emanuel
de Jong