In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 51

Barak 46

Barak 50

Barak 49

Barak 48

Barak 47

Schouwburg

Barak 88

Garages kamp Westerbork

Barak 89

Barak 90

Wasserij kamp Westerbork

Barak 91

Opslagplaatsen kamp Westerbork

Barak 92

Industriebarakken kamp Westerbork

Werkplaatsen kamp Westerbork

Barak 83

Barak 84

Fürsorge

Barak 85

Paardenstal kamp Westerbork

Barak 86

Zusterhuis kamp Westerbork

Barak 87

Kindertehuis kamp Westerbork

Barak 77

Aardappelkelder

Barak 78

Ziekenhuisbarakken

Bakkerij kamp Westerbork

Barak 79

Buitencommando's kamp Westerbork

Barak 80

Antragstelle

Kommandantur

Barak 81

Gevangenis kamp Westerbork

Barak 82

Kleiderkammer kamp Westerbork

Barak 73

Strafbarakken

Barak 74

Vrijgezellenbarakken kamp Westerbork

Commandantswoning

Barak 75

Personeelsbarakken kamp Westerbork

Barak 76

Aardappelkeuken kamp Westerbork

Barak 66

Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork

Barak 67

LaWa

Barak 64

Barak 68

LaKa

Barak 69

Toko kamp Westerbork

Barak 70

Kantine kamp Westerbork

Weeshuis

Barak 71

Ziekenhuiskeuken kamp Westerbork

Barak 72

Grote woonbarakken kamp Westerbork

Crematorium

Familiebarakken kamp Westerbork

Barak 63

Kampboerderij

Barak 65

Kappersafdeling kamp Westerbork

Barak 55

Barak 56

Barak 57

Barak 58

Barak 59

Barak 107

Barak 60

Barak 61

Barak 62

Barak 53

Barak 54

Barak 52

Barak 11

Barak 12

Barak 3

Doorgangskamp Westerbork

Barak 4

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Barak 5

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Barak 6

Militair Kamp Westerbork

Barak 7

Barak 8

Woonoord Schattenberg

Barak 9

Barak 10

Schietbanen kamp Westerbork

De officiële overlijdensdatum. zoals vastgelegd in een overlijdensakte van oktober 1951 in Arnhem, kan niet kloppen. Heinrich Spittel is op 14 september 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Op een onbekende datum is hij vanuit Auschwitz overgebracht naar het kamp Stutthof. Op 21 november 1944 komt hij dan aan in Natzweiler en wordt van daaruit op 29 januari 1945 ingeschreven in Buchenwald (Ohrdruf). Van daaruit is hij, zo blijkt uit de verklaring van een overlevende, op 25 april 1945 met een ziekentransport in Bergen Belsen aangekomen. Heinz was ernstig verzwakt door uitputting en is in de dagen na aankomst in Bergen Belsen overleden. Zijn exacte overlijdensdatum kon in naoorlogs onderzoek door het Informatiebureau van het Rode Kruis niet worden vastgesteld, maar ligt tussen 25 april en eind mei 1945.&nbsp;

Kort na hun huwelijk in Amsterdam verhuizen Victor en Rebecca van Leeuwen-Blik naar Bussum. Daar worden Jacob en Louis geboren. Victor was filiaalhouder van de N.V. Ideco, een handel in Radio-, Electra-, en Rijwielonderdeelen. In januari 1943 verhuist het gezin naar de Rijnstraat in Amsterdam. Het Gooi is dan grotendeels “Jodenvrij” gemaakt. De betrokken inwoners worden gehuisvest in daartoe aangewezen wijken in de hoofdstad. Nog geen drie maanden wonen Victor, Rebecca en hun kinderen in Amsterdam als ze op 17 maart 1943 worden ingeschreven in kamp Vught. De meeste mannen en vrouwen worden daar ingezet om werk te verrichten. Op de registratiekaart van het kamp staat dat Victor en Rebecca als diamantslijper aan het werk moeten. Vught, zaterdag 5 juni. De barakoudsten lezen een proclamatie voor: ‘alle kinderen van 0 tot 16 jaar moeten met hun moeder (en soms ook vader) het kamp verlaten. Ze zullen in een speciaal kinderkamp ondergebracht worden’, staat in het bericht. Op maandag 7 juni wordt het gezin van Leeuwen in kamp Westerbork ingeschreven. Geen kinderkamp, maar een verblijf van één nacht voor vader en moeder van Leeuwen met de dertien jaar oude Jacob en tienjarige Louis. De volgende ochtend moeten ze klaar staan voor vertrek naar een onbekende bestemming. Het is dinsdag 8 juni als volgens schema de trein met 3017 mannen, vrouwen en kinderen uit kamp Westerbork vertrekt. De bestemming is Sobibor, waar na een reis van drie dagen en nachten op 11 juni 1943 de gaskamers klaar staan.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

EstherWertheim-Rosenfeld

Esther
Wertheim-Rosenfeld