Wij zijn nog druk bezig met het verbeteren en uitbreiden van de informatie op deze website. Dat wat al klaar is, delen we hier graag.

Platform nog in ontwikkeling

Van: Marianne Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Marianne ligt in het ziekenhuis; omstandigheden

Van: Marianne Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Marianne ligt in het ziekenhuis; omstandigheden

Briefkaart van Marianne Heijmann aan Catootje Booij vanuit kamp Westerbork

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Briefkaart van Liesje en Joop Batavier aan mevrouw Batavier vanuit de trein gegooid bij Nieuweschans

Treinstations

Station Nieuweschans

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Aan: Barend, Leonard Datum: 1944-01-20 Betreft mededeling dat de heer Barend wonende te Amsterdam goedgekeurd is voor verplicht werk in Nederland. Hij was op 1943-12-18 medisch onderzocht.

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Aan: Barend, Leonard Datum: 1944-01-20 Betreft mededeling dat de heer Barend wonende te Amsterdam goedgekeurd is voor verplicht werk in Nederland. Hij was op 1943-12-18 medisch onderzocht.

Brief van het Gewestelijk Arbeidsbureau aan Leonard Barend

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk de laatste keer.

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk de laatste keer.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit kamp Westerbork

Bestektekening Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-1952

Bestektekening Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-1952

Plattegrond van het woonoord Schattenberg begin jaren vijftig

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 37

Van: Stranders, Louis (geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Louis is hersteld en gaat weer aan het werk. Betty is bijna genezen van de bof. Selly wordt met de dag beter. Betty's broek en trainingspak hangen aan flarden… ‘We moeten er rekening mee houden dat er een kans bestaat van binnenkort doorgezonden te worden.… Van Vught komt niets…'

Van: Stranders, Louis (geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: Louis is hersteld en gaat weer aan het werk. Betty is bijna genezen van de bof. Selly wordt met de dag beter. Betty's broek en trainingspak hangen aan flarden… ‘We moeten er rekening mee houden dat er een kans bestaat van binnenkort doorgezonden te worden.… Van Vught komt niets…'

Briefkaart van familie Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Geens, Vrouwtje van Aan: Gaveren, van, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-'27' Onderwerp: omstandigheden, we staan gereed om te vertrekken, de hele fabriek (Hollandia-Kattenburg) staat bij elkaar. Vraag moeder waarom ze geen kleren heeft gestuurd. Het heeft nu geen zin meer. Ook als het gaat om levensmiddelen. &nbsp;

Briefkaart Van: Geens, Vrouwtje van Aan: Gaveren, van, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-'27' Onderwerp: omstandigheden, we staan gereed om te vertrekken, de hele fabriek (Hollandia-Kattenburg) staat bij elkaar. Vraag moeder waarom ze geen kleren heeft gestuurd. Het heeft nu geen zin meer. Ook als het gaat om levensmiddelen. &nbsp;

Briefkaart van Vrouwtje van Geens aan familie van Gaveren vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Van: Heijmann, I. Aan: Greving en Booij, Fam Plaats: Westerbork, kamp, barak 37 C Datum: 1943-01-28 Onderwerp: schrijfdag; pakketten; omstandigheden; Marianne gaat naar school, ze verlangt naar Tootje

Van: Heijmann, I. Aan: Greving en Booij, Fam Plaats: Westerbork, kamp, barak 37 C Datum: 1943-01-28 Onderwerp: schrijfdag; pakketten; omstandigheden; Marianne gaat naar school, ze verlangt naar Tootje

Briefkaart van de familie Heijmann aan de families Booij en Greving vanuit kamp Westerbork

Van: onbekend Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-25 Plaats:&nbsp;tussen Vught, kamp en Westerbork, kamp Onderwerp: uit de trein geworpen briefkaart. Vijf personen van een familie zitten samen in de trein vanuit kamp Vught op weg naar kamp Westerbork. ‘We gaan op weg naar een onbekende bestemming. We zijn flink en houden moed’. Het gaat om Leo van Coeverden (1911), Eva Berlijn (1912), Julia Louise Elisabeth(Juleke) van Coeverden (1942), Leopold Jacobi (1890) en Julia Jacobi-Fuldauer (1881). &nbsp;

Van: onbekend Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-25 Plaats:&nbsp;tussen Vught, kamp en Westerbork, kamp Onderwerp: uit de trein geworpen briefkaart. Vijf personen van een familie zitten samen in de trein vanuit kamp Vught op weg naar kamp Westerbork. ‘We gaan op weg naar een onbekende bestemming. We zijn flink en houden moed’. Het gaat om Leo van Coeverden (1911), Eva Berlijn (1912), Julia Louise Elisabeth(Juleke) van Coeverden (1942), Leopold Jacobi (1890) en Julia Jacobi-Fuldauer (1881). &nbsp;

Briefkaart van de familie van Coeverden/Jacobi uit de trein geworpen

Van: Liesje en Joop (Batavier) Aan: Batavier, Mevr. Plaats: trein Datum: 1943-06-08 Onderwerp: bevestiging dat men op transport is gesteld ('we zitten in de beestenwagen') en verzoek om geen pakketten meer te sturen.

Van: Liesje en Joop (Batavier) Aan: Batavier, Mevr. Plaats: trein Datum: 1943-06-08 Onderwerp: bevestiging dat men op transport is gesteld ('we zitten in de beestenwagen') en verzoek om geen pakketten meer te sturen.

Briefkaart van Liesje en Joop Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit de trein

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Oranjekanaal

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Oranjekanaal

Foto

Van:&nbsp; Aan: Lieve familie&nbsp; Plaats: trein&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: ‘Ik ben op reis met Niek. Waarheen weet ik niet. Nogmaals vriendelijk bedankt voor alles. Hans groet mijn broer en zus. Misschien zie ik Jaap. Ik ben niet flink dat kan ook niet…’

Van:&nbsp; Aan: Lieve familie&nbsp; Plaats: trein&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: ‘Ik ben op reis met Niek. Waarheen weet ik niet. Nogmaals vriendelijk bedankt voor alles. Hans groet mijn broer en zus. Misschien zie ik Jaap. Ik ben niet flink dat kan ook niet…’

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit de trein

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Van: Hoogstraal, Hartog en familie Aan: Leemhuis, K. en familie Datum: 1943-03-17 Onderwerp: afscheid nemen van bekenden. Het is woensdagmorgen. ‘We zitten op het ogenblik in de trein om de grote reis te maken (…) Allen goede moed. Wij doen dat ook’. Naast "Pa", wordt' de briefkaart afgesloten met de initialen R. en T. Mogelijk staan deze voor zijn dochters Henderina (1905) en Truda (1911).

Van: Hoogstraal, Hartog en familie Aan: Leemhuis, K. en familie Datum: 1943-03-17 Onderwerp: afscheid nemen van bekenden. Het is woensdagmorgen. ‘We zitten op het ogenblik in de trein om de grote reis te maken (…) Allen goede moed. Wij doen dat ook’. Naast "Pa", wordt' de briefkaart afgesloten met de initialen R. en T. Mogelijk staan deze voor zijn dochters Henderina (1905) en Truda (1911).

Briefkaart van de familie Hoogstraal aan de familie Leemhuis vanuit de trein geworpen

Van: Marianne Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-30 Onderwerp: bedankje voor snoep, spel en boek; weersomstandigheden&nbsp;

Van: Marianne Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-30 Onderwerp: bedankje voor snoep, spel en boek; weersomstandigheden&nbsp;

Van: Mientje Aan: familie Matteman Plaats: Westerbork, kamp, (waarschijnlijk de trein tussen kamp Westerbork en Assen) Datum: 1943-09-21 Onderwerp: ‘We zijn op weg naar het grote onbekende, tot nu toe valt het nog mee’ (…) Het transport waarmee Mietje kwam was 's nachts in kamp Westerbork vanuit kamp Vught gearriveerd. Bijna de hele groep werd vervolgens doorgestuurd naar Auschwitz. &nbsp; Poststempel Assen 1943-09-27

Van: Mientje Aan: familie Matteman Plaats: Westerbork, kamp, (waarschijnlijk de trein tussen kamp Westerbork en Assen) Datum: 1943-09-21 Onderwerp: ‘We zijn op weg naar het grote onbekende, tot nu toe valt het nog mee’ (…) Het transport waarmee Mietje kwam was 's nachts in kamp Westerbork vanuit kamp Vught gearriveerd. Bijna de hele groep werd vervolgens doorgestuurd naar Auschwitz. &nbsp; Poststempel Assen 1943-09-27

Briefkaart van Mientje aan de familie Matteman vanuit de trein

Van: Simon, pappe, mamme en tante Aan: Van Leer, fam. Plaats: Buitenpost Datum: 18 sept. 1943 (poststempel) Onderwerp: groeten aan Johannes Geertje Bloemendaals en fam. Dijkstra; erg warm maar vol goede moed.

Van: Simon, pappe, mamme en tante Aan: Van Leer, fam. Plaats: Buitenpost Datum: 18 sept. 1943 (poststempel) Onderwerp: groeten aan Johannes Geertje Bloemendaals en fam. Dijkstra; erg warm maar vol goede moed.

Briefkaart van Simon (Turksma), pappe, mamme en tante aan familie van Leer vanuit de trein

Joodse gemeenten in Friesland

Joodse gemeente Drachten

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeente Leeuwarden

Joodse gemeente Wolvega

Joodse gemeente Waskemeer

Joodse gemeente Sneek

Joodse gemeente Schiermonnikoog

Joodse gemeente Oudwoude

Joodse gemeente Noordwolde

Joodse gemeente Nijeholtwolde

Joodse gemeente Nieuwehorne

Joodse gemeente Mieden

Joodse gemeente Lemmer

Joodse gemeente Langerzwaag

Joodse gemeente Joure

Joodse gemeente Hindelopen

Joodse gemeente Herbaijum

Joodse gemeente Heerenveen

Joodse gemeente Haulerwijk

Joodse gemeente Harlingen

Joodse gemeente Gorredijk

Joodse gemeente Giekerk

Joodse gemeente Gerkesklooster

Joodse gemeente Franeker

Joodse gemeente Elsloo

Joodse gemeente Dokkum

Joodse gemeente Bolsward

Joodse gemeente Appelscha

Van: Heino (Henick) Zijtenfeld Aan: As, van Plaats: Trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: de kaart is de tweede uit de trein gegooide briefkaart. De schrijver hoopt dat deze briefkaart de familie Van As zal bereiken. De trein is Sappemeer gepasseerd. Het schrijven gaat moeilijk, het schud in de wagon.&nbsp;

Van: Heino (Henick) Zijtenfeld Aan: As, van Plaats: Trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: de kaart is de tweede uit de trein gegooide briefkaart. De schrijver hoopt dat deze briefkaart de familie Van As zal bereiken. De trein is Sappemeer gepasseerd. Het schrijven gaat moeilijk, het schud in de wagon.&nbsp;

Briefkaart van Heino Zijtenfeld aan Aad van As vanuit de trein gegooid

Van: Buijvoets, J.G. Aan;&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: Organisatieschema. Indeling van de verschillende afdelingen in het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan;&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: Organisatieschema. Indeling van de verschillende afdelingen in het kamp.

Schema van de kamporganisatie met een indeling van de verschillende afdelingen en kampleiding

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, S. Plaats: de trein Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Ik ben op transport naar moeder en de kinderen…

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, S. Plaats: de trein Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Ik ben op transport naar moeder en de kinderen…

Briefkaart van vader (Salomon Hammelburg) aan Simon Hammelburg vanuit de trein gegooid

Van: Turksma-Cohen, S.&nbsp; Aan: Katz Lackrooy, Fam. Plaats: Trein Datum: 1943-09-14 Onderwerp: 'Lieve familie, wij zitten in den trein dank jullie voor alles wat jullie gedaan groet Casper Mien en kinderen van mij en mijn man jullie liefhebbende Saar'. &nbsp;

Van: Turksma-Cohen, S.&nbsp; Aan: Katz Lackrooy, Fam. Plaats: Trein Datum: 1943-09-14 Onderwerp: 'Lieve familie, wij zitten in den trein dank jullie voor alles wat jullie gedaan groet Casper Mien en kinderen van mij en mijn man jullie liefhebbende Saar'. &nbsp;

Briefkaart van S. Turksma-Cohen aan familie Lackrooy vanuit de trein gegooid

Van: Walg, M. Aan: Blom, familie, Lager Westerbork, barak 15 Datum: 1943/1944 Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Onderwerp: ‘We zijn gezond. Gefeliciteerd met jullie huwelijksdag’…Kussen van pa, moe en Annie.

Van: Walg, M. Aan: Blom, familie, Lager Westerbork, barak 15 Datum: 1943/1944 Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Onderwerp: ‘We zijn gezond. Gefeliciteerd met jullie huwelijksdag’…Kussen van pa, moe en Annie.

Briefkaart van M. Walg aan de familie Blom-Walg vanuit Bergen-Belsen

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Walg, familie Aan: Reens, familie Datum: 1943-09-14 Plaats: Assen Onderwerp: We zitten nu in de trein op weg naar Theresienstadt en daarom schrijf ik zo slecht. Bedankt voor wat jullie hebben gedaan… Op de achterkant staat: Als Hollander doe ik mijn plicht deze kaart te versturen. Doe uw plicht ook. Dit transport doet eerst Bergen-Belsen aan.

Van: Walg, familie Aan: Reens, familie Datum: 1943-09-14 Plaats: Assen Onderwerp: We zitten nu in de trein op weg naar Theresienstadt en daarom schrijf ik zo slecht. Bedankt voor wat jullie hebben gedaan… Op de achterkant staat: Als Hollander doe ik mijn plicht deze kaart te versturen. Doe uw plicht ook. Dit transport doet eerst Bergen-Belsen aan.

Briefkaart van het gezin Walg aan de familie A. Reens vanuit de trein gegooid

Van: Israëls, Betje Aan: Israëls, J. Plaats: Trein Datum: 1942-08 Onderwerp: op transport naar Westerbork. Een verzoek aan haar broer iets voor haar te doen.

Van: Israëls, Betje Aan: Israëls, J. Plaats: Trein Datum: 1942-08 Onderwerp: op transport naar Westerbork. Een verzoek aan haar broer iets voor haar te doen.

Briefkaart van Betje Israëls aan J. Israëls vanuit de trein gegooid

Van: Walg, fam. Aan: Blom-Walg, Lea en Nathan, kamp Westerbork, barak 15. Datum: 1943-09-14 Onderwerp: &nbsp;Op weg naar Theresienstadt. De schrijver zit in de trein. Het is krap. Met schikken en schuiven heeft iedereen een plekje weten te krijgen. De schrijver heeft een pakketje meegekregen van de ‘F’. De trein begin weer te rijden…&nbsp; Dit transport ging naar Bergen-Belsen en is later naar Theresienstadt gegaan.

Van: Walg, fam. Aan: Blom-Walg, Lea en Nathan, kamp Westerbork, barak 15. Datum: 1943-09-14 Onderwerp: &nbsp;Op weg naar Theresienstadt. De schrijver zit in de trein. Het is krap. Met schikken en schuiven heeft iedereen een plekje weten te krijgen. De schrijver heeft een pakketje meegekregen van de ‘F’. De trein begin weer te rijden…&nbsp; Dit transport ging naar Bergen-Belsen en is later naar Theresienstadt gegaan.

WilhelmErbrink

Wilhelm
Erbrink