In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Bierman, Maup Aan: Annie en de andere gezinsleden Plaats: Ommen Datum: 1941-12-29 Onderwerp: de zaak is vanaf 1 november gesloten. Maup zit nu met genoeg goed, hij moet er wel van afblijven, onzekere toekomst. Hij is net getrouwd en moet nu al rentenieren. Hij reist en verkoopt nu galanterieën in de hoop daarmee iets te kunnen verdienen; hij heeft met de brief een kiekje meegestuurd; voor zijn verjaardag (voor het eerst in huiselijke kring) een boekenplank gekregen…

Van: Bierman, Maup Aan: Annie en de andere gezinsleden Plaats: Ommen Datum: 1941-12-29 Onderwerp: de zaak is vanaf 1 november gesloten. Maup zit nu met genoeg goed, hij moet er wel van afblijven, onzekere toekomst. Hij is net getrouwd en moet nu al rentenieren. Hij reist en verkoopt nu galanterieën in de hoop daarmee iets te kunnen verdienen; hij heeft met de brief een kiekje meegestuurd; voor zijn verjaardag (voor het eerst in huiselijke kring) een boekenplank gekregen…

Brief van Maup Bierman aan Annie... vanuit Ommen

Colofon

Van: Generaal Majoor (namens hem kolonel P.G.C.A v. d. Speck Obreen)&nbsp; Aan: Houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1951-02-16&nbsp; Onderwerp: over het niet voldoen van het oefenterrein, wat er moet worden veranderd en uitbreiding ervan. Daarnaast duurt de oplevering van alle terreinen in 1961 te lang.

Van: Generaal Majoor (namens hem kolonel P.G.C.A v. d. Speck Obreen)&nbsp; Aan: Houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1951-02-16&nbsp; Onderwerp: over het niet voldoen van het oefenterrein, wat er moet worden veranderd en uitbreiding ervan. Daarnaast duurt de oplevering van alle terreinen in 1961 te lang.

Brief P.G.C.A. van der Speck Obreen aan Houtvester Assen

Van: Muller, Joseph Aan: wie het betreft Plaats: Groningen Datum: 1999-10-08 Onderwerp: zoon uit een gemengd-huwelijk; nieuwbouwwijk Zaagmuldersweg opgegroeid; meestal was hij te vinden in het gebied rond het Gedempte Zuiderdiep, waar veel Joden woonachtig waren; verhuizing en dagelijkse leven in de stad; Joods leven en feestdagen, Sabath met z'n allen, met opa, oma en ook tantes Grietje en Esther, de kippen voor de soep werden gekocht op het Kattendiep; over de familie Muller; de firma van de gebroeders Levie waar kleermaker Israel zijn latere vrouw Aleida leerde kennen; de tantes Grietje en Esther werkten ook bij de firma Levie; Israel was een belezen persoon; het leven na 1940; anti-Joodse maatregelen; werken in Havelte; wonen in de Coehoornsingel en later Petrus Campersingel; gemengd-huwelijk en verhuizingen; &nbsp;leefomstandigheden van een arme groep Joden; Folkingestraat en Synagoge; Joodse buurt; de oorlog; anti-Joodse maatregelen, vader vond het dragen van een ster verschrikkelijk; onderduiken was geen optie; ouderlijke woning wordt in beslag genomen, onderdak bij schoonfamilie; vader moet in Havelte werken en later voor de Organisatie Todt; arrestatie vader, verblijf onder andere in het Scholtenshuis en overbrenging naar kamp Westerbork; over Mo Kisch die als machinist voor de treinverbinding tussen Groningen en kamp Westerbork zorgde; werken in het kamp, de laatste maanden en de bevrijding; weer thuis…; leven na de oorlog; vader getuigt in Canada tijdens het proces tegen Luitjens; antisemitisme direct na de oorlog; rechtsherstel; leven na de oorlog, de invloed van de oorlog op dit leven; over tante Grietje en Esther…opa en oma…vertrek naar het Centraal Station en deportatie naar kamp Westerbork…; nadat Joseph zijn opa heeft weggebracht (hij gaat naar het Joodse werkkamp ' t Schut), krijgt hij een trap van politieman Philip Blank; oma en de tantes Grietje en Esther werden begin oktober 1942 opgepakt…eindigt met de brief die Grietje Muller vanuit kamp Westerbork heeft geschreven.

Van: Muller, Joseph Aan: wie het betreft Plaats: Groningen Datum: 1999-10-08 Onderwerp: zoon uit een gemengd-huwelijk; nieuwbouwwijk Zaagmuldersweg opgegroeid; meestal was hij te vinden in het gebied rond het Gedempte Zuiderdiep, waar veel Joden woonachtig waren; verhuizing en dagelijkse leven in de stad; Joods leven en feestdagen, Sabath met z'n allen, met opa, oma en ook tantes Grietje en Esther, de kippen voor de soep werden gekocht op het Kattendiep; over de familie Muller; de firma van de gebroeders Levie waar kleermaker Israel zijn latere vrouw Aleida leerde kennen; de tantes Grietje en Esther werkten ook bij de firma Levie; Israel was een belezen persoon; het leven na 1940; anti-Joodse maatregelen; werken in Havelte; wonen in de Coehoornsingel en later Petrus Campersingel; gemengd-huwelijk en verhuizingen; &nbsp;leefomstandigheden van een arme groep Joden; Folkingestraat en Synagoge; Joodse buurt; de oorlog; anti-Joodse maatregelen, vader vond het dragen van een ster verschrikkelijk; onderduiken was geen optie; ouderlijke woning wordt in beslag genomen, onderdak bij schoonfamilie; vader moet in Havelte werken en later voor de Organisatie Todt; arrestatie vader, verblijf onder andere in het Scholtenshuis en overbrenging naar kamp Westerbork; over Mo Kisch die als machinist voor de treinverbinding tussen Groningen en kamp Westerbork zorgde; werken in het kamp, de laatste maanden en de bevrijding; weer thuis…; leven na de oorlog; vader getuigt in Canada tijdens het proces tegen Luitjens; antisemitisme direct na de oorlog; rechtsherstel; leven na de oorlog, de invloed van de oorlog op dit leven; over tante Grietje en Esther…opa en oma…vertrek naar het Centraal Station en deportatie naar kamp Westerbork…; nadat Joseph zijn opa heeft weggebracht (hij gaat naar het Joodse werkkamp ' t Schut), krijgt hij een trap van politieman Philip Blank; oma en de tantes Grietje en Esther werden begin oktober 1942 opgepakt…eindigt met de brief die Grietje Muller vanuit kamp Westerbork heeft geschreven.

Manuscript (levensverhaal) van Joseph Muller

Breslauer, W.R. De brandweer.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De kampbrandweer aan het oefenen bij de brandweer garages (barak 31). Op de achtergrond de centrale keuken.

Breslauer, W.R. De brandweer.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De kampbrandweer aan het oefenen bij de brandweer garages (barak 31). Op de achtergrond de centrale keuken.

Een brandweeroefening in het kamp

Van:&nbsp; Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1937-09-09 Onderwerp: bewijs voor werkloosheid en betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Van:&nbsp; Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1937-09-09 Onderwerp: bewijs voor werkloosheid en betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Hans RichardEijl

Hans Richard
Eijl