In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

https://archief.amsterdam/indexen/archiefkaarten_1939-1994/zoek/query.nl.pl?i1=1&v1=Elizabeth&a1=Slap&x=1&z=b#A05907_0685_0574

Julius Gast was met zijn vrouw en zoon ondergedoken. Hij werd echter door de Sicherheitsdienst gearresteerd en in de strafgevangenis van Leeuwarden opgesloten. Hij was één van de drie willekeurig gekozen gevangenen die op 18 januari 1944 bij Herbaijum werden doodgeschoten. De fusillade was een represaille voor het plegen van sabotagedaden op de oude rijksweg tussen Leeuwarden en Harlingen. Op aanraden van de geallieerden hadden verzetsmensen daar kopspijkertjes gestrooid. Zijn gezin heeft de oorlog overleefd.

Rachel Schachner-Rosner, een lieve spontane jonge vrouw met een prachtige glimlach. Na de eerste wereldoorlog kwam Rachel als Oostenrijks pleegkind naar Nederland. Zij kon heel goed met haar pleegouders opschieten. In de zomermaanden ging zij naar Wenen, naar haar ouders. Rachel volgde enkele jaren mulo onderwijs en werd later korsettennaaister, eerst in loondienst en later had zij een eigen atelier. Tijdens een vakantie in Wenen leerde zij Salomon kennen. Op 23 mei 1937 trouwde ze met hem in Wenen in de synagoge in de Leopoldsgasse. In januari 1939 zijn Rachel en Salomon naar Nederland gevlucht. Rachel kwam per trein, had een Oostenrijks paspoort, Salomon te voet. Rachel woonde tijdelijk bij haar Nederlandse pleegouders en Salomon vestigde zich in Haarlem. In 1940 moesten alle Joden de kuststrook verlaten en zo kwam Salomon in Arnhem terecht waar Rachel zich toen bij hem voegde. In 1942 verhuisden ze naar Amsterdam. Ze hebben op heel veel verschillende adressen gewoond. Eind 1942 werd hun zoon Alfred Alexander geboren. Om onbekende redenen woonden Salomon en Rachel enige tijd gescheiden van elkaar. Het laatste legale adres van Rachel was op de Nieuwe Achtergracht 93 (huis of eerste verdieping) Hier moet ze dus gewoond hebben met haar zoontje. In mei 1943 werd Salomon op straat opgepakt en naar Vught gevoerd. Rachel liet haar zoontje onderduiken bij vrienden en volgde Salomon naar Vught. Zij zijn daar een paar maanden gebleven en uiteindelijk op 16 november 1943 vanuit kamp Vught op transport gesteld naar Auschwitz. Op 31 januari 1944 zijn beide daar vermoord. Dankzij Rachels dappere actie om Alfred te laten onderduiken, heeft hij de oorlog overleefd.&nbsp;

Van: Brouwers, J. Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-28 Onderwerp: weer een brief; van de kampleiding een extra formulier toegewezen gekregen om te kunnen mededelen dat hij op 12 december in Leeuwarden voor het tribunaal moet verschijnen; hoopt dat de straf op 2 jaar wordt gebracht, het einde is dan in zicht; hij wil wel een raadsman of niet zoals de eerste keer voor verrassingen te komen te staan; familie kan er vanuit gaan dat hij rond 12 uur in Leeuwarden is; het bezoek aan kamp Westerbork voor zijn vrouw is vastgesteld op 9 december; een bezoek aan Leeuwarden kan in plaats van een bezoek aan het kamp…

Van: Brouwers, J. Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-11-28 Onderwerp: weer een brief; van de kampleiding een extra formulier toegewezen gekregen om te kunnen mededelen dat hij op 12 december in Leeuwarden voor het tribunaal moet verschijnen; hoopt dat de straf op 2 jaar wordt gebracht, het einde is dan in zicht; hij wil wel een raadsman of niet zoals de eerste keer voor verrassingen te komen te staan; familie kan er vanuit gaan dat hij rond 12 uur in Leeuwarden is; het bezoek aan kamp Westerbork voor zijn vrouw is vastgesteld op 9 december; een bezoek aan Leeuwarden kan in plaats van een bezoek aan het kamp…

Brief van J. Brouwers aan zijn vrouw en kinderen vanuit Interneringskamp Westerbork

Salomon van Dantzig overleed in de Psychiatrische instelling Oud Rosenburg in Den Haag.

SaraCahen-den Hartog

Sara
Cahen-den Hartog