In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Crematorium

Barak 51

Van: Meents, Max Aan: Brouwers, Ans Plaats: Hardenberg, Joods werkkamp Molengoot Datum: 1942-05-01 Onderwerp: aankomst in Molengoot om 14.00 uur; hij schrijft aan Ans niet langs te komen, hij zou dan worden gestraft; ze slapen in kribben; een uur per week mogen ze uit het kamp, Max weet echter niet wanneer; het gaat per kamer en de rest moet dan in het kamp blijven; na het werk is geen tijd, want ze nemen de kortste weg terug na het kamp; postzegels zijn moeilijk te krijgen; &nbsp;verlof is onzeker; het werk bestaat uit scheppen en kruien; zoenen van de kamergenoten. Ze zijn met z'n achten…&nbsp;

Van: Meents, Max Aan: Brouwers, Ans Plaats: Hardenberg, Joods werkkamp Molengoot Datum: 1942-05-01 Onderwerp: aankomst in Molengoot om 14.00 uur; hij schrijft aan Ans niet langs te komen, hij zou dan worden gestraft; ze slapen in kribben; een uur per week mogen ze uit het kamp, Max weet echter niet wanneer; het gaat per kamer en de rest moet dan in het kamp blijven; na het werk is geen tijd, want ze nemen de kortste weg terug na het kamp; postzegels zijn moeilijk te krijgen; &nbsp;verlof is onzeker; het werk bestaat uit scheppen en kruien; zoenen van de kamergenoten. Ze zijn met z'n achten…&nbsp;

Brief van Marcus Meents aan zijn verloofde vanuit het Joodse werkkamp Molengoot

Van: Barend, Leonard Aan: Fam. Ankringa (schoonouders) Datum: poststempel 1942-01-13&nbsp; Betreft ansichtkaart door de heer Barend aan zijn schoonouders gestuurd. Hij deelt ze mede dat hij in werkkamp Orvelte zit en één keer in de drie weken naar huis mag. Hij hoopt rond de bevalling van zijn vrouw verlof te kunnen krijgen.

Van: Barend, Leonard Aan: Fam. Ankringa (schoonouders) Datum: poststempel 1942-01-13&nbsp; Betreft ansichtkaart door de heer Barend aan zijn schoonouders gestuurd. Hij deelt ze mede dat hij in werkkamp Orvelte zit en één keer in de drie weken naar huis mag. Hij hoopt rond de bevalling van zijn vrouw verlof te kunnen krijgen.

Ansichtkaart van Leonard Barend aan zijn vrouw vanuit het Joodse werkkamp Orvelte

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Dienstregeling van verschillende treinen naar kamp Westerbork op 3 oktober 1942

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp De Vecht) Datum: 1942 Onderwerp: de kok-beheerder luidt de bel Tekst: 5 uur. De eerste schrik.

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp De Vecht) Datum: 1942 Onderwerp: de kok-beheerder luidt de bel Tekst: 5 uur. De eerste schrik.

Tekening gemaakt in het Joodse werkkamp De Vecht

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder graven een sloot

Betreffende buitengewone treinen vanuit Den Haag, 's-Hertogenbosch en Amsterdam naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942.&nbsp; Utrecht, 1 oktober 1942.&nbsp; Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp; &nbsp;

Betreffende buitengewone treinen vanuit Den Haag, 's-Hertogenbosch en Amsterdam naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942.&nbsp; Utrecht, 1 oktober 1942.&nbsp; Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp; &nbsp;

Barak 33

Ziekenhuisbarakken

Kommandantur

Strafbarakken

Commandantswoning

Barak 64

Weeshuis

Barak 107

Centrale Keuken

Barak 43

Barak 50

Barak 49

Barak 48

Barak 47

Barak 46

Barak 45

Barak 44

Barak 110

Barak 109

Barakken gebouwd van 1942-1945

Barakken gebouwd van 1939-1942

Barak 108

Oranjekanaal haven

Barak 1

Staatsbosbeheerschuur kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Quarantaine-afdeling kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Monumenten in kamp Westerbork

Barak 13

Barak 21

Barak 20

Barak 19

Barak 18

Barak 17

Barak 16

Barak 15

Barak 14

Barak 22

Barak 24

Barak 23

Barak 32

Barak 31

Barak 30

Barak 29

Barak 28

Barak 27

Barak 26

Barak 25

Barak 35

Barak 34

Barak 42

Barak 41

Barak 40

Barak 39

Barak 38

Barak 37

Barak 36

Casino kamp Westerbork

Barak 98

Wachttorens kamp Westerbork

Barak 97

Bagagebarakken kamp Westerbork

Barak 96

Gracht kamp Westerbork

Barak 95

Prikkeldraad kamp Westerbork

Barak 94

Barak 93

Beplanting kamp Westerbork

Latrines kamp Westerbork

Barak 102

Barak 101

Heidelager

Barak 100

Barak 99

Wegennet kamp Westerbork

Eerste ingang kamp Westerbork

Jongerenbarakken kamp Westerbork

Barak 106

Mannenbarakken kamp Westerbork

Barak 105

Vrouwenbarakken kamp Westerbork

Barak 104

Barak 103

Transportbarakken kamp Westerbork

Dienstwoningen kamp Westerbork

Waterzuivering kamp Westerbork

SD-bunker

Broeikas kamp Westerbork

Appèlplaats kamp Westerbork

Speelplaatsen kamp Westerbork

Fransche barakken kamp Westerbork

NSB-begraafplaats

Barak 2

Schietbanen kamp Westerbork

Barak 10

Barak 9

Van: Schijveschuurder, B.&nbsp; Afgegeven: 1944-11-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in de Holzgruppe, buitendienst. Dit in verband met een tekort aan kolen (brandstof)

Van: Schijveschuurder, B.&nbsp; Afgegeven: 1944-11-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in de Holzgruppe, buitendienst. Dit in verband met een tekort aan kolen (brandstof)

Arbeitskarte van B. Schijveschuurder in kamp Westerbork

Van: vader (Levie, John) en Levie Ehrenberg, Irma Aan: Levie, Herbert, lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-01-23 Onderwerp: barak 68; Frans Bouwman heeft eventueel levensmiddelen voor jullie; Franz Landauer…

Van: vader (Levie, John) en Levie Ehrenberg, Irma Aan: Levie, Herbert, lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-01-23 Onderwerp: barak 68; Frans Bouwman heeft eventueel levensmiddelen voor jullie; Franz Landauer…

Briefkaart van vader (John Levie) aan Herbert Levie gegooid vanuit de trein

SaraRood-Querido

Sara
Rood-Querido