In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Naziconcentratiekampen

Auschwitz I

Lijst betreffende crematies Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-15 Van: Vries, de, L., Bestattungswesen Aan: Lenz, Dhr., Zeichenburo Bauleitung Betreft de dagen waarop het crematorium in gebruik is geweest tussen 1943-04-15 en 1943-06-04 en het aantal crematies op die dagen.

Lijst betreffende crematies Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-15 Van: Vries, de, L., Bestattungswesen Aan: Lenz, Dhr., Zeichenburo Bauleitung Betreft de dagen waarop het crematorium in gebruik is geweest tussen 1943-04-15 en 1943-06-04 en het aantal crematies op die dagen.

Lijst

Bijbel Het gaat om het nieuwe testament (uitgave 1933) met als inscriptie: 'Ter herinnering aan de moeilijke maar zo rijk gezegende dagen in kamp Westerbork. De uwe in christes, A. Visser, Scheldestraat Amsterdam Zuid, 16-8-1942.' De schrijver van de inscriptie Asser Visser (1898) kwam op 8 augustus 1942 in kamp Westerbork terecht en werd op de 15de ontslagen. Op 9-6-1944 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork, nu als strafgeval in barak 67 terecht. Op 3-9-1944 werd hij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.&nbsp;

Bijbel Het gaat om het nieuwe testament (uitgave 1933) met als inscriptie: 'Ter herinnering aan de moeilijke maar zo rijk gezegende dagen in kamp Westerbork. De uwe in christes, A. Visser, Scheldestraat Amsterdam Zuid, 16-8-1942.' De schrijver van de inscriptie Asser Visser (1898) kwam op 8 augustus 1942 in kamp Westerbork terecht en werd op de 15de ontslagen. Op 9-6-1944 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork, nu als strafgeval in barak 67 terecht. Op 3-9-1944 werd hij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.&nbsp;

Bijbelboekje met een inscriptie

Van: Blijdensteyn, Leo en May Aan: Huber, H. Plaats: Trein Datum: 1943-06-29 Onderwerp: Beschrijving van situatie in de trein. Zijn vol goede moed, misschien is het in Duitsland wel beter dan in Westerbork, vanwege de volte en onhygiënische toestanden. Met ongeveer 3000 personen op weg. Achterop de kaart staat geschreven: ‘L. Blijdensteyn op weg naar Duitsland’.

Van: Blijdensteyn, Leo en May Aan: Huber, H. Plaats: Trein Datum: 1943-06-29 Onderwerp: Beschrijving van situatie in de trein. Zijn vol goede moed, misschien is het in Duitsland wel beter dan in Westerbork, vanwege de volte en onhygiënische toestanden. Met ongeveer 3000 personen op weg. Achterop de kaart staat geschreven: ‘L. Blijdensteyn op weg naar Duitsland’.

Briefkaart van Leo en May Blijdensteyn vanuit de trein op weg naar Sobibor gegooid

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Binnenlandse Strijdkrachten

Van: Eaton, J Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-04-23 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: over het schrijven van verslagen na bezoeken aan concentratiekampen en verdwenen Joodse gemeenschappen', over gemengd-gehuwden, die psychische problemen hebben omdat ze niet zijn vervolgd, over kapotte steden, over goede wegen en de inspectiereizen met een omgebouwde ambulance, over Buchenwald, plaatselijk bevolking en oud SS'ers die worden gedwongen de plekken te bezoeken, reacties van Joodse gevangenen.

Van: Eaton, J Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-04-23 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: over het schrijven van verslagen na bezoeken aan concentratiekampen en verdwenen Joodse gemeenschappen', over gemengd-gehuwden, die psychische problemen hebben omdat ze niet zijn vervolgd, over kapotte steden, over goede wegen en de inspectiereizen met een omgebouwde ambulance, over Buchenwald, plaatselijk bevolking en oud SS'ers die worden gedwongen de plekken te bezoeken, reacties van Joodse gevangenen.

Bertha SaraGoldberg-Weill

Bertha Sara
Goldberg-Weill