We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Matteman, Sal en Margot Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-30 Onderwerp: verjaardag; pakket ontvangen; veranderen van barak; dagelijkse omstandigheden in de barakken; wc's

Van: Matteman, Sal en Margot Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-30 Onderwerp: verjaardag; pakket ontvangen; veranderen van barak; dagelijkse omstandigheden in de barakken; wc's

Brief van Sal en Margot Matteman aan familie vanuit kamp Westerbork

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van een plattegrond van kamp Westerbork

Van: Buro Lagerkommandantur&nbsp; Aan: Meijer-Philips, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1944-04-03&nbsp; Onderwerp: vrijlating uit het kamp, opsomming van de formaliteiten die plaats moeten vinden.

Van: Buro Lagerkommandantur&nbsp; Aan: Meijer-Philips, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1944-04-03&nbsp; Onderwerp: vrijlating uit het kamp, opsomming van de formaliteiten die plaats moeten vinden.

Brief over vrijlating uit kamp Westerbork van Sophia Meijer-Philips

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-15 Onderwerp: Joodse vluchtelingen uit Zaandam, Hilversum, Arnhem en Utrecht overgebracht naar kamp Westerbork; het kost moeite om al deze mensen onder te brengen; mannen in zalen, vrouwen en kinderen bij families in de familiebarakken, de zalen zijn ook vol, waardoor de eetzalen worden ingericht als onderkomens. In barak 3 zijn nu meer dan 100 personen. Er gaan geruchten over een capaciteit van het kamp voor 20.000 personen; op de 14de enkele wagons met bouwmaterialen gearriveerd; over Stella en Werner.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-15 Onderwerp: Joodse vluchtelingen uit Zaandam, Hilversum, Arnhem en Utrecht overgebracht naar kamp Westerbork; het kost moeite om al deze mensen onder te brengen; mannen in zalen, vrouwen en kinderen bij families in de familiebarakken, de zalen zijn ook vol, waardoor de eetzalen worden ingericht als onderkomens. In barak 3 zijn nu meer dan 100 personen. Er gaan geruchten over een capaciteit van het kamp voor 20.000 personen; op de 14de enkele wagons met bouwmaterialen gearriveerd; over Stella en Werner.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Datum: 1942-augustus Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de briefkaarten: 8795-13, 8795-14, 8795-18.

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Datum: 1942-augustus Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de briefkaarten: 8795-13, 8795-14, 8795-18.

Briefkaart van Lini aan H. Snoek vanuit de trein

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Kinderen kamp Westerbork(4-15 jaar)

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-18 Onderwerp: Werner is terneergeslagen. Hij kreeg een expresse kaart van zijn ouders dat zij op 15 juni vertrekken, reeds vertrokken zijn met een transport naar Polen. Een bestemmingsplaats is niet bekend (Sobibor). 'Zal ik ze ooit weerzien'.; Sinds Werner niet meer thuis is (1933), is de band met zijn ouders hechter geworden; ‘Waarheen zullen ze gaan?’ Honderden kampgenoten hebben al zo'n boodschap ontvangen. Transporten naar Lublin, Libenau. Lodz, Warschau, Riga…Niemand krijgt meer een bericht, ja brieven retour met de opschrift: ‘Ontvanger overleden’ of ontvanger vertrokken, waarheen onbekend; een en ander over de toestanden gehoord, beroerd zijn ze overal…; Werners vriendschap met Stella zal een hulp zijn voor de toekomst ‘die den diepste stand nog niet heeft bereikt’; Mogelijk mag Werner op 6 juli naar Amsterdam…; de voedselvoorziening in het kamp is lastig, een opsomming van wat hij krijgt.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-18 Onderwerp: Werner is terneergeslagen. Hij kreeg een expresse kaart van zijn ouders dat zij op 15 juni vertrekken, reeds vertrokken zijn met een transport naar Polen. Een bestemmingsplaats is niet bekend (Sobibor). 'Zal ik ze ooit weerzien'.; Sinds Werner niet meer thuis is (1933), is de band met zijn ouders hechter geworden; ‘Waarheen zullen ze gaan?’ Honderden kampgenoten hebben al zo'n boodschap ontvangen. Transporten naar Lublin, Libenau. Lodz, Warschau, Riga…Niemand krijgt meer een bericht, ja brieven retour met de opschrift: ‘Ontvanger overleden’ of ontvanger vertrokken, waarheen onbekend; een en ander over de toestanden gehoord, beroerd zijn ze overal…; Werners vriendschap met Stella zal een hulp zijn voor de toekomst ‘die den diepste stand nog niet heeft bereikt’; Mogelijk mag Werner op 6 juli naar Amsterdam…; de voedselvoorziening in het kamp is lastig, een opsomming van wat hij krijgt.

KarlSteinbach

Karl
Steinbach