In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Langstadt, Sara en Wilhelm Aan: Langstadt, Ruth Plaats: Theresienstadt Datum: 1943-07-30 Onderwerp: ze hopen dat Ruth de kaart ontvangt en ze hopen op een schrijven van haar; graag elke schrijfdag schrijven; post en pakketten komen aan; Sara werkt in een Kinderheim en de kinderen zijn aardig en verheugen zich op haar…&nbsp;

Van: Langstadt, Sara en Wilhelm Aan: Langstadt, Ruth Plaats: Theresienstadt Datum: 1943-07-30 Onderwerp: ze hopen dat Ruth de kaart ontvangt en ze hopen op een schrijven van haar; graag elke schrijfdag schrijven; post en pakketten komen aan; Sara werkt in een Kinderheim en de kinderen zijn aardig en verheugen zich op haar…&nbsp;

Briefkaart van Sara en Wilhelm Langstadt aan hun dochter Ruth in kamp Westerbork vanuit Theresienstadt

Van: de Procureur Aan: de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-24 Onderwerp: er moet een bewindvoerder komen om de nalatenschap van het echtpaar Jacob Tas en Esther Tas-van Dam veilig te stellen. Diverse roerende zaken bevinden zich in handen van derden.

Van: de Procureur Aan: de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-24 Onderwerp: er moet een bewindvoerder komen om de nalatenschap van het echtpaar Jacob Tas en Esther Tas-van Dam veilig te stellen. Diverse roerende zaken bevinden zich in handen van derden.

Brief van de Procureur aan de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam

Van: Aan: Plaats: Hooghalen, vm. N.A.D. kamp Datum: 1945-05 Onderwerp: inventarislijst gebouwen.&nbsp;

Van: Aan: Plaats: Hooghalen, vm. N.A.D. kamp Datum: 1945-05 Onderwerp: inventarislijst gebouwen.&nbsp;

Lijst met de inventaris van voormalig N.A.D. kamp Hooghalen per barak

Van: Provinciaal Bestuur van Drenthe Aan: Provinciale Staten van Drenthe Plaats: Assen Datum: 1970-02-10 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork Een beschrijving van het monument en de maker ervan: Ralph Prins&nbsp;

Van: Provinciaal Bestuur van Drenthe Aan: Provinciale Staten van Drenthe Plaats: Assen Datum: 1970-02-10 Onderwerp: Herinneringsteken Westerbork Een beschrijving van het monument en de maker ervan: Ralph Prins&nbsp;

Brief over het plaatsen van een herinneringsteken

Van: Vegelien, R., Chef Afd. Werkverdeling Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-04 Onderwerp: tewerkstelling van grote groepen gedetineerden in Roden, Smilde en Assen. Voorstel over de verdeling van de aantallen beschikbare gedetineerden.

Van: Vegelien, R., Chef Afd. Werkverdeling Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-04 Onderwerp: tewerkstelling van grote groepen gedetineerden in Roden, Smilde en Assen. Voorstel over de verdeling van de aantallen beschikbare gedetineerden.

Verzoek van R. Vegelien aan J.G. Buijvoets over werkverdeling over verschillende locaties

Calendarium kamp Westerbork

1960

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Stammliste in kamp Westerbork

Gekochte vrijstellingen kamp Westerbork

Barneveld vrijstelling kamp Westerbork

Callmeyer vrijstelling kamp Westerbork

Platzen van vrijstellingslijsten kamp Westerbork

Vrijstelling op basis van connecties in het buitenland kamp Westerbork

Frontkämpfer Sperre kamp Westerbork

Palestina vrijstelling kamp Westerbork

Vrijstelling wegens ziekte

Groene stempel

Vrijstelling op basis van een buitenlandse nationaliteit kamp Westerbork

Blauwe stempel

Gemengd gehuwden vrijstelling kamp Westerbork

Vrijlating uit kamp Westerbork

Verlof kamp Westerbork

Gedoopte Joden vrijstelling kamp Westerbork

Rüstungs Sperre kamp Westerbork

Alte Lagerinsassen

120.000 Stempel

Vitamine R

Weinreb vrijstelling

Vrijstelling door ziekte kamp Westerbork

Misbruik van macht gevangenen in kamp Westerbork

Van: Lendfers, M.J.H. Aan: Stadsarchief Amsterdam Plaats: Heerlen Datum: 1979-11-27 Onderwerp: verzoek om inlichtingen over de familie Eisenberg in verband met het in bezit gekomen zijn van zeer persoonlijke bezittingen van deze familie.

Van: Lendfers, M.J.H. Aan: Stadsarchief Amsterdam Plaats: Heerlen Datum: 1979-11-27 Onderwerp: verzoek om inlichtingen over de familie Eisenberg in verband met het in bezit gekomen zijn van zeer persoonlijke bezittingen van deze familie.

Brief van M.J.H Lendfers aan het Stadsarchief in Amsterdam

Enveloppe gericht aan de heer I. Muller te Groningen.

Enveloppe gericht aan de heer I. Muller te Groningen.

Enveloppe gericht aan de heer I. Muller te Groningen

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman (n), familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakketpost

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman (n), familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakketpost

Bericht van ontvangst van een pakket van de heer Acohen vanuit kamp Westerbork

Van: de gemeente Nijmegen Aan: Büks, Helene Plaats: Nijmegen Datum: 1941-03-04 Onderwerp: aanmelding Joodse afkomst.&nbsp;

Van: de gemeente Nijmegen Aan: Büks, Helene Plaats: Nijmegen Datum: 1941-03-04 Onderwerp: aanmelding Joodse afkomst.&nbsp;

Bewijs van aanmelding van Helene Tauber-Büks dat zij van Joodse bloede is

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1925-09-23 Onderwerp: verzoek om een bijdrage te verzorgen in het Oude Lieden Gesticht.

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1925-09-23 Onderwerp: verzoek om een bijdrage te verzorgen in het Oude Lieden Gesticht.

Brief van Dowor Touf aan Levy Coster met het verzoek een optreden te verzorgen in het Oude Lieden Gesticht

Van: Wijnberg, Simon Geboortedatum: 1898-05-10 Datum: 1941-05-27 Op de achterkant van een van de kopieën staat vermeld 1382-XXIV/7, Langestraat 5.

Van: Wijnberg, Simon Geboortedatum: 1898-05-10 Datum: 1941-05-27 Op de achterkant van een van de kopieën staat vermeld 1382-XXIV/7, Langestraat 5.

Persoonsbewijs van Simon Wijnberg

Etty Hillesum is geboren op 15 januari 1914 in Middelburg. Etty is in 1924 naar Deventer verhuisd, samen met haar ouders en broers. De vader van Etty was daar tot 1940 rector aan het Stedelijk Gymnasium. Na haar eindexamen ging Etty in 1932 Rechten en later Russisch studeren in Amsterdam. Tijdens de oorlog, tussen maart 1941 en oktober 1942 houdt zij een dagboek bij, waarin zij haar persoonlijke ontwikkeling beschrijft.

EdithGoldstern-Kunke

Edith
Goldstern-Kunke