We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Cohen, Nico Aan: waarde Heer Plaats: Westerbork Datum: 1942-10-27 Onderwerp: informatie over bagage van familieleden in kamp Westerbork. Meintje de Vries-Koe is de 19de (moet zijn de 16de) al op transport gegaan en heeft haar spullen meegenomen. De bagage van Abraham bevindt zich nog bij de bagagedienst, het afgegeven pakketje is onvindbaar; een neef in kamp Westerbork heeft het persoonsbewijs van Abraham is zijn bezit. Hij heet Leendert Overste. Hij bevindt zich in barak 85, bij het keukenpersoneel. Bij eventueel bezoek van de heer Adelaar aan het kamp, kan hij informeren naar deze persoon. Of de bagage teruggevraagd kan worden is niet duidelijk. Mogelijk moet Abraham dat zelf doen op het moment dat hij in kamp Westerbork is. Dr. Wartel wist niets van de pakketen af. De rugzak en broodzak (bagage) zijn in goede handen…

Van: Cohen, Nico Aan: waarde Heer Plaats: Westerbork Datum: 1942-10-27 Onderwerp: informatie over bagage van familieleden in kamp Westerbork. Meintje de Vries-Koe is de 19de (moet zijn de 16de) al op transport gegaan en heeft haar spullen meegenomen. De bagage van Abraham bevindt zich nog bij de bagagedienst, het afgegeven pakketje is onvindbaar; een neef in kamp Westerbork heeft het persoonsbewijs van Abraham is zijn bezit. Hij heet Leendert Overste. Hij bevindt zich in barak 85, bij het keukenpersoneel. Bij eventueel bezoek van de heer Adelaar aan het kamp, kan hij informeren naar deze persoon. Of de bagage teruggevraagd kan worden is niet duidelijk. Mogelijk moet Abraham dat zelf doen op het moment dat hij in kamp Westerbork is. Dr. Wartel wist niets van de pakketen af. De rugzak en broodzak (bagage) zijn in goede handen…

Brief van Nico Cohen aan de heer Adelaar vanuit kamp Westerbork

Krankenstand Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Krankenstand Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Krankenstand van Sigbert Gerzon in Theresienstadt

Drie dubbele arbeiders/personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiders/personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de dubbele woningen voor het personeel in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Inspecteur Kon. Marechaussee&nbsp; Aan: Min. van Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1938-11-24&nbsp; Onderwerp: Reactie op persbericht in Alg. Handelsblad&nbsp; betreffende weigering toelating Joodse vluchtelingen uit Duitsland en het rechtzetten van wat er in de krant werd vermeld, hoe de verschillende zaken zijn verlopen.

Van: Inspecteur Kon. Marechaussee&nbsp; Aan: Min. van Justitie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1938-11-24&nbsp; Onderwerp: Reactie op persbericht in Alg. Handelsblad&nbsp; betreffende weigering toelating Joodse vluchtelingen uit Duitsland en het rechtzetten van wat er in de krant werd vermeld, hoe de verschillende zaken zijn verlopen.

Brief van Inspecteur Kon. Marechaussee aan het Ministerie van Justitie

Foto's&nbsp; Vier foto's van het Nationaal Monument kamp Westerbork Betreft details Fotograaf: Echten, van, F.

Foto's&nbsp; Vier foto's van het Nationaal Monument kamp Westerbork Betreft details Fotograaf: Echten, van, F.

Foto's van het Nationaal Monument

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen.

Brief van J.G. Buijvoets aan Matrassenfabriek Dema met daarin een offerte voor het vervaardigen van matrassen

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 222 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Polak, George Joseph geb. 24-07-84 overleden te Westerbork op 23-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 222 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Polak, George Joseph geb. 24-07-84 overleden te Westerbork op 23-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende George Joseph Polak

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden, zijn allen gezond. (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden, zijn allen gezond. (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Briefkaart van de familie Philips aan zoon Arthur Philips

Gemmeker,A.K. Gemmeker A.K., de kampcommandant in zijn woning aan het schaken met een onbekende SS-er. Naast Gemmeker zit Frau Hassel.&nbsp; Assen, 1942.&nbsp; Het adres van de woning was Prins Hendrikstraat 1a. Gemmeker heeft hier in het najaar van 1942 gewoond, totdat hij in januari 1943 de commandantwoning bij het kamp confisqueerde.

Gemmeker,A.K. Gemmeker A.K., de kampcommandant in zijn woning aan het schaken met een onbekende SS-er. Naast Gemmeker zit Frau Hassel.&nbsp; Assen, 1942.&nbsp; Het adres van de woning was Prins Hendrikstraat 1a. Gemmeker heeft hier in het najaar van 1942 gewoond, totdat hij in januari 1943 de commandantwoning bij het kamp confisqueerde.

Kampcommandant aan het schaken in zijn woning in Assen

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Bergen-Belsen Datum:&nbsp;1944 of 1945 Over het leven en de omstandigheden in Bergen-Belsen Blz.: 2

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Bergen-Belsen Datum:&nbsp;1944 of 1945 Over het leven en de omstandigheden in Bergen-Belsen Blz.: 2

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Dienstwoning. Dienstwoning in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met zicht op de bouw. Rondom de dienstwoning liggen bouwmaterialen. Vaag is de woning van de kampcommandant te zien. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'Een Arbeiders-woning, VL.kamp'.

Dienstwoning. Dienstwoning in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met zicht op de bouw. Rondom de dienstwoning liggen bouwmaterialen. Vaag is de woning van de kampcommandant te zien. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'Een Arbeiders-woning, VL.kamp'.

van de bouw van een dienstwoning in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van:&nbsp;Greta (Grietje Philips-Slier) Aan: Moe (Betje Slier-Benjamins) Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: naar de Joodsche Raad geweest voor uitstel, transport naar Westerbork de volgende dag (vrijdag), ontvangst van rugzakken en levensmiddelen, omstandigheden.

Van:&nbsp;Greta (Grietje Philips-Slier) Aan: Moe (Betje Slier-Benjamins) Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: naar de Joodsche Raad geweest voor uitstel, transport naar Westerbork de volgende dag (vrijdag), ontvangst van rugzakken en levensmiddelen, omstandigheden.

briefkaart van Grietje Philips-Slier aan haar moeder vanuit de Hollandsche Schouwburg

Rapport Opgesteld door: Ondercommandant Aan: den Comm. Kamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-23 Onderwerp: ontbreken van bewaking tijdens rit van kamptrein (smalspoor) waarvan de locomotief door gedetineerden werd bediend (door de marechaussee geconstateerd)

Rapport Opgesteld door: Ondercommandant Aan: den Comm. Kamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-23 Onderwerp: ontbreken van bewaking tijdens rit van kamptrein (smalspoor) waarvan de locomotief door gedetineerden werd bediend (door de marechaussee geconstateerd)

Rapport van de ondercommandant over het ontbreken van bewaking bij de smalspoortrein

Van: Matteman, Barend Aan: Pinto, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09 Onderwerp: in Westerbork aangekomen; omstandigheden vallen nog mee

Van: Matteman, Barend Aan: Pinto, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09 Onderwerp: in Westerbork aangekomen; omstandigheden vallen nog mee

Briefkaart van Barend Matteman aan D. Pinto vanuit kamp Westerbork

Egodocumenten bewoners kamp Westerbork (1939-1945)

Oorlogsdocumenten

Vroeg naoorlogse documenten (1945-1970)

Late naoorlogse herinneringen (1970-)

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Alte Lagerinsassen

Misbruik van macht gevangenen in kamp Westerbork

Vrijstelling door ziekte kamp Westerbork

Weinreb vrijstelling

Vrijstelling wegens ziekte

Vitamine R

Vrijlating uit kamp Westerbork

Groene stempel

Blauwe stempel

Gemengd gehuwden vrijstelling kamp Westerbork

Platzen van vrijstellingslijsten kamp Westerbork

Verlof kamp Westerbork

Rüstungs Sperre kamp Westerbork

Stammliste in kamp Westerbork

Barneveld vrijstelling kamp Westerbork

Vrijstelling op basis van connecties in het buitenland kamp Westerbork

Vrijstelling op basis van een buitenlandse nationaliteit kamp Westerbork

Palestina vrijstelling kamp Westerbork

Frontkämpfer Sperre kamp Westerbork

Gekochte vrijstellingen kamp Westerbork

Callmeyer vrijstelling kamp Westerbork

Gedoopte Joden vrijstelling kamp Westerbork

120.000 Stempel

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Joseph Mulder Canter.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Joseph Mulder Canter.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreffende het overlijden van Joseph Mulder Canter

Van: van opa en oma Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-07-19 Onderwerp: ze zijn blij dat Chaja het zo naar haar zin heeft (fietsen en met mooie poppen spelen); ze hebben Eddy bezocht, hij zag er goed uit; in de stad is het erg warm; ze stopt met schrijven, opa heeft honger…

Van: van opa en oma Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-07-19 Onderwerp: ze zijn blij dat Chaja het zo naar haar zin heeft (fietsen en met mooie poppen spelen); ze hebben Eddy bezocht, hij zag er goed uit; in de stad is het erg warm; ze stopt met schrijven, opa heeft honger…

Brief van oma en opa aan Chaja van Bergen vanuit Amsterdam

Van: Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10 Onderwerp: bewaker Knevelbaard op zijn zaalzaal.

Van: Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10 Onderwerp: bewaker Knevelbaard op zijn zaalzaal.

SallyMeijer

Sally
Meijer