In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; de kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; de kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Rapport van R.J. Edens over tewerkstelling van gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening;

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Simon Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Simon Gans.

Uittreksel van overlijden van Simon Gans

Foto van een vertrekkend transport Plaats: Westerbork, kamp/Hooghalen Datum: 1942 Onderwerp: trein op weg naar het ‘Oosten’ vanuit Hooghalen; op de achtergrond kampgevangenen die waren betrokken bij de afwikkeling van het transport en marechaussee, die verantwoordelijk waren voor de bewaking van de gedeporteerden.

Foto van een vertrekkend transport Plaats: Westerbork, kamp/Hooghalen Datum: 1942 Onderwerp: trein op weg naar het ‘Oosten’ vanuit Hooghalen; op de achtergrond kampgevangenen die waren betrokken bij de afwikkeling van het transport en marechaussee, die verantwoordelijk waren voor de bewaking van de gedeporteerden.

Foto van een transport dat net is vertrokken vanuit Hooghalen

Van: Aan: Randen, van, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-04 Onderwerp: Transport naar Westerbork met de opmerking: ‘Wilt u deze brief posten.’ Behorend bij inv.nr. 2019-2

Van: Aan: Randen, van, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-04 Onderwerp: Transport naar Westerbork met de opmerking: ‘Wilt u deze brief posten.’ Behorend bij inv.nr. 2019-2

Briefkaart van een onbekende aan de familie van Randen op weg naar kamp Westerbork

Visitatie kamp Westerbork

Lippmann, Rosenthal & Co. kamp Westerbork

Van: Noor (van Bergen-Diamant) Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-15 Onderwerp: eindelijk kan ze weer schrijven, ze zijn vrij en moeten proberen weer zo gauw mogelijk bij elkaar te zijn; ze is nieuwsgierig hoe het met Chaja gaat; al tien jaar oud, alvast een cadeautje uitzoeken, ze heeft nog veel te goed; Noor heeft Eddy weer gezien. Hij woont nog in Utrecht; Eddy herkende haar niet; eenmaal bij elkaar zal hij er ook gauw aan wennen dat Chaja zijn zusje is en Noor zijn moeder; ze denkt dat ze samen Eddy zullen gaan ophalen; Noor is bezig om een huis te gaan huren en ze kijkt of er nog meubels bewaard gebleven zijn; voor Chaja is er in ieder geval een bed, haar boeken zijn er nog en een grammofoon; Noor zal zuster Dop ook nog even schrijven…

Van: Noor (van Bergen-Diamant) Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-15 Onderwerp: eindelijk kan ze weer schrijven, ze zijn vrij en moeten proberen weer zo gauw mogelijk bij elkaar te zijn; ze is nieuwsgierig hoe het met Chaja gaat; al tien jaar oud, alvast een cadeautje uitzoeken, ze heeft nog veel te goed; Noor heeft Eddy weer gezien. Hij woont nog in Utrecht; Eddy herkende haar niet; eenmaal bij elkaar zal hij er ook gauw aan wennen dat Chaja zijn zusje is en Noor zijn moeder; ze denkt dat ze samen Eddy zullen gaan ophalen; Noor is bezig om een huis te gaan huren en ze kijkt of er nog meubels bewaard gebleven zijn; voor Chaja is er in ieder geval een bed, haar boeken zijn er nog en een grammofoon; Noor zal zuster Dop ook nog even schrijven…

Israelvan Maarsen

Israel
van Maarsen