In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Barakken. Barakken in aanbouw. Kamp Westerbork, 1939. Voor de barak staan hoofdopzichter Bosschaart, opzichter van de Horst en tekenaar van Gangelen.

Barakken. Barakken in aanbouw. Kamp Westerbork, 1939. Voor de barak staan hoofdopzichter Bosschaart, opzichter van de Horst en tekenaar van Gangelen.

van de bouw van een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met uitzonderingen

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met uitzonderingen

Brief van Staatsbedrijf der PTT aan W. Wessel

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 67

Van: Heymans, Nathan en Heymans, Erna(dochter) Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: Halacha samen geconsumeerd. De schrijver hoopt dat het na de operatie beter zal gaan. Problemen met een verstopte ader. Martin (?) zal aan het einde van de week weer terugkomen. Hij zal een hoop te vertellen hebben. Ellen (kleindochter) zit in klas 7. Verschillende personen bevinden zich in het ziekenhuis.

Van: Heymans, Nathan en Heymans, Erna(dochter) Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: Halacha samen geconsumeerd. De schrijver hoopt dat het na de operatie beter zal gaan. Problemen met een verstopte ader. Martin (?) zal aan het einde van de week weer terugkomen. Hij zal een hoop te vertellen hebben. Ellen (kleindochter) zit in klas 7. Verschillende personen bevinden zich in het ziekenhuis.

Briefkaart van Nathan en Erna Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: &nbsp;Querido-Lever, Roosje Aan: Manus (Dikhoff) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-15 Onderwerp: intrekken volmacht, omdat er geen geld wordt uitgekeerd aan in kamp Westerbork verblijvende personen. In dit geval Levie Querido.&nbsp;

Van: &nbsp;Querido-Lever, Roosje Aan: Manus (Dikhoff) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-15 Onderwerp: intrekken volmacht, omdat er geen geld wordt uitgekeerd aan in kamp Westerbork verblijvende personen. In dit geval Levie Querido.&nbsp;

Briefkaart van Roosje Querido-Lever over de reden van intrekken van de volmacht

Distributiekaart Op naam van: Wilhelmus Sterk Dit was de illegale naam van W. Stertzenbach uit de tijd vlak na zijn ontvluchting uit Kamp Westerbork.

Distributiekaart Op naam van: Wilhelmus Sterk Dit was de illegale naam van W. Stertzenbach uit de tijd vlak na zijn ontvluchting uit Kamp Westerbork.

Distributiestamkaart van Wilhelmus Sterk (W. Stertzenbach)

Van: Kortoef, J. en Truus Aan: Polak-Kortoef, Anna Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: briefkaart van Mam uit Westerbork ontvangen, na twee weken niets meer gehoord te hebben. Er is behoefte aan dekens en andere zaken tegen de kou in de barakken. Het een en ander zal worden toegestuurd. Als het dekkende spul wordt ondertussen ingepakt. Het bakken van flensjes zal een dag worden uitgesteld en de volgende dag met begeleidende brief worden toegestuurd… (Brief is waarschijnlijk retour gestuurd, omdat Anna al was doorgestuurd naar Auschwitz op 8 december 1942)

Van: Kortoef, J. en Truus Aan: Polak-Kortoef, Anna Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: briefkaart van Mam uit Westerbork ontvangen, na twee weken niets meer gehoord te hebben. Er is behoefte aan dekens en andere zaken tegen de kou in de barakken. Het een en ander zal worden toegestuurd. Als het dekkende spul wordt ondertussen ingepakt. Het bakken van flensjes zal een dag worden uitgesteld en de volgende dag met begeleidende brief worden toegestuurd… (Brief is waarschijnlijk retour gestuurd, omdat Anna al was doorgestuurd naar Auschwitz op 8 december 1942)

Brief van J. Kortoef en Truus Piket aan Anna Polak-Kortoef in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Betreft: Barak 5 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-21 De barak zal worden heringedeeld, van zalen naar kamers enz., zodat er gezinnen in kunnen gaan wonen.

Betreft: Barak 5 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-21 De barak zal worden heringedeeld, van zalen naar kamers enz., zodat er gezinnen in kunnen gaan wonen.

Plattegrond van een herindeling van barak 5 in het woonoord Schattenberg

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via Joodsche Raad heden ontvangen, hartelijk dank. De schrijfster noemt kamp Westerbork: Emigratielager

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1942-12-11 Onderwerp: pakketje via Joodsche Raad heden ontvangen, hartelijk dank. De schrijfster noemt kamp Westerbork: Emigratielager

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in 't Veld vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de kampboerderij, de varkensschuur en het smalspoor dat langs de boerderij loopt.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de kampboerderij, de varkensschuur en het smalspoor dat langs de boerderij loopt.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Engelinade Vries-Turfkruijer

Engelina
de Vries-Turfkruijer