In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke groepen kampbewoners

Joodse Raad kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Vrijlating uit kamp Westerbork

Van: Slösser, Naatjen Aan: Looman, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-05&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, verslag van aankomst in kamp en vraag om goederen. Onderweg naar het kamp oponthoud door een lekke band. Via Wijhe en Meppel naar kamp Westerbork. Ze troffen daar Ali aan met wie ze in dezelfde barak slapen, barak 85. Zus Roza is direct in de ziekenhuisbarak 81 terecht gekomen. Ze maakt alvast babykleertjes. Elke avond gaan ze bij haar op bezoek. Naatjen heeft werk en is ondertussen gewend aan de leefomstandigheden in het kamp. Er zijn vele bekenden uit Doetinchem en zakenrelaties in het kamp. Haar ouders zijn nu bij haar. Vader zijn werkdienst zit erop. Hij heeft met moeder op de heide geslapen. Naatje had dat zondag gedaan genietend van de zon.

Van: Slösser, Naatjen Aan: Looman, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-05&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, verslag van aankomst in kamp en vraag om goederen. Onderweg naar het kamp oponthoud door een lekke band. Via Wijhe en Meppel naar kamp Westerbork. Ze troffen daar Ali aan met wie ze in dezelfde barak slapen, barak 85. Zus Roza is direct in de ziekenhuisbarak 81 terecht gekomen. Ze maakt alvast babykleertjes. Elke avond gaan ze bij haar op bezoek. Naatjen heeft werk en is ondertussen gewend aan de leefomstandigheden in het kamp. Er zijn vele bekenden uit Doetinchem en zakenrelaties in het kamp. Haar ouders zijn nu bij haar. Vader zijn werkdienst zit erop. Hij heeft met moeder op de heide geslapen. Naatje had dat zondag gedaan genietend van de zon.

Brief van Naatjen Slösser aan fam. Looman vanuit kamp Westerbork

Muziek kamp Westerbork

Klassieke muziek kamp Westerbork

Kamporkest kamp Westerbork

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Patiënten kamp Westerbork

Datum: 1943-01-24 Onderwerp: maakloon van 10 gulden voor een een pantalon voor mevrouw Stranders-Hartog. Het geldbedrag is door de heer Gosschalk uitbetaald. &nbsp;

Datum: 1943-01-24 Onderwerp: maakloon van 10 gulden voor een een pantalon voor mevrouw Stranders-Hartog. Het geldbedrag is door de heer Gosschalk uitbetaald. &nbsp;

Reçu van Rosette Stranders-de Hartog

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-13 Onderwerp: over omstandigheden…

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-13 Onderwerp: over omstandigheden…

Brief van vader aan Co en Piet

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 67

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein

Industriebarakken kamp Westerbork

Kabelsloperij kamp Westerbork

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-11&nbsp; Onderwerp: ziekte van nichtje Floor. Ze ligt met een oorontsteking in het ziekenhuis. Met stempel Geprüft.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-11&nbsp; Onderwerp: ziekte van nichtje Floor. Ze ligt met een oorontsteking in het ziekenhuis. Met stempel Geprüft.

Briefkaart van Sara Gazan aan mevrouw Schokker vanuit kamp Westerbork

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Hongaarse Joden kamp Westerbork

Roemeense Joden kamp Westerbork

Duitse en Oostenrijkse Joden kamp Westerbork

Turkse Joden kamp Westerbork

Amerikaanse en Engelse Joden kamp Westerbork

Bewaking kamp Westerbork

Nederlandse politie kamp Westerbork

Politiebataljon Amsterdam kamp Westerbork

Marechaussee kamp Westerbork

Zieken-, verpleeg- en verzorgingstehuizen

Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis

Het gezin Buijvoets in de tuin van de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1947

Het gezin Buijvoets in de tuin van de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1947

Foto van het gezin Buijvoets in de tuin van de woning van de kampcommandant

Joodse werkkampen

Dag en nacht-Joodse werkkampen

Is. van Nierop en L. Coster&nbsp; Westerbork Het leven en werken in het kamp&nbsp; NV. Haagsche Drukkerij, Onderwerp: kampleven; werken; bevrijding, gedichten en tekeningen

Is. van Nierop en L. Coster&nbsp; Westerbork Het leven en werken in het kamp&nbsp; NV. Haagsche Drukkerij, Onderwerp: kampleven; werken; bevrijding, gedichten en tekeningen

Boek met de titel: Westerbork. Het leven en Werken in het kamp

Voedselvoorziening kamp Westerbork

Ritueel eten kamp Westerbork

Organisatie voedselvoorziening kamp Westerbork

Zelfzorgregeling Woonoord Schattenberg

Voedselleveranciers

Smokkelen voedsel naar kamp Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Organiseren voedsel door gevangenen

Voedselhoeveelheden gevangenen kamp Westerbork

Voedselpakketten kamp Westerbork

Van: Jacobi, Fia Aan: Belterman, J. Datum: 1945-06-18&nbsp; Plaats: Göteborg Onderwerp: Het is enkele weken geleden dat ze haar laatste brief kon schrijven. Ze moet van de dokter een paar dagen bed houden. Eerst was ze met overlevenden in een school ondergebracht. Nu zit ze in een huisje met 13 personen. Ze hoeven niet meer in quarantaine. Voor het eerst in 2.5 jaar weer naar en stad gegaan. Er ging van alles door haar heen. Ze kan zwemmen in een meertje. Er wordt de film Citadel gedraaid. Ze heeft een bril nodig, die door de Duitsers is afgenomen. Ze verlangt naar Nederland.

Van: Jacobi, Fia Aan: Belterman, J. Datum: 1945-06-18&nbsp; Plaats: Göteborg Onderwerp: Het is enkele weken geleden dat ze haar laatste brief kon schrijven. Ze moet van de dokter een paar dagen bed houden. Eerst was ze met overlevenden in een school ondergebracht. Nu zit ze in een huisje met 13 personen. Ze hoeven niet meer in quarantaine. Voor het eerst in 2.5 jaar weer naar en stad gegaan. Er ging van alles door haar heen. Ze kan zwemmen in een meertje. Er wordt de film Citadel gedraaid. Ze heeft een bril nodig, die door de Duitsers is afgenomen. Ze verlangt naar Nederland.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit Göteborg (Zweden)

Van: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp, andere kampleiders en de voorzitters van de verschillende Comités&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-04-09&nbsp; Onderwerp: Verbod op enkele Duitse periodieken in vluchtelingenkampen.

Van: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp, andere kampleiders en de voorzitters van de verschillende Comités&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-04-09&nbsp; Onderwerp: Verbod op enkele Duitse periodieken in vluchtelingenkampen.

Brief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken aan onder andere de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Gebouwen kamp Westerbork

Verbouwen gebouwen kamp Westerbork

Verbouwen exterieur gebouwen kamp Westerbork

Verbouwen interieur gebouwen kamp Westerbork

Perioden kamp Westerbork

Januari 1942 t/m juni 1942

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 26 mei 1943

Razzia 22 februari 1941

Razzia 29 september 1943

Razzia 11 juni 1941

Razzia 14 juli 1942

Razzia 20 juni 1943

Razzia in Putten

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 289 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Hirschland, Salomon geb. 30-04-61 overleden te Westerbork op 14-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 289 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Hirschland, Salomon geb. 30-04-61 overleden te Westerbork op 14-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Salomon Hirschland

Strafgevangenen kamp Westerbork

Deportatie vanuit kamp Westerbork

Samenstelling transportlijsten kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie vanuit kamp Westerbork

Deutsche Reichsbahn en de deportatie vanuit kamp Westerbork

Transportbegeleiding vanuit kamp Westerbork

Reisverloop vanuit kamp Westerbork

Deportatie naar kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie naar kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie naar kamp Westerbork

Aankomst in kamp Westerbork

Reisverloop naar kamp Westerbork

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Geneeskundige verklaring betreffende Constance de Vries

Opsporing vermiste personen

Informatiebureau van het Rode Kruis

Joodse Raad Cartotheek

Palestina vrijstelling kamp Westerbork

Van: Sterrenberg, P. (Militair Gezag, provincie Drenthe) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Assen Datum: 1945-08-12 Onderwerp: verrekening van de loonbedragen van geïnterneerden. Door de geringe arbeidsprestaties wordt slechts 70% uitbetaald.

Van: Sterrenberg, P. (Militair Gezag, provincie Drenthe) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Assen Datum: 1945-08-12 Onderwerp: verrekening van de loonbedragen van geïnterneerden. Door de geringe arbeidsprestaties wordt slechts 70% uitbetaald.

EmanuëlSpreekmeester

Emanuël
Spreekmeester