In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Foto's van het gezin Heymann in kamp Westerbork

Portretfoto van Harry en Adeline Betty Straus (1925) Adeline heeft de oorlog door onderduik overleefd.&nbsp;

Portretfoto van Harry en Adeline Betty Straus (1925) Adeline heeft de oorlog door onderduik overleefd.&nbsp;

Portret van Harry en Adeline Straus uit Terborg

Van Stern Herta Onderwerp: bevestiging dat zij sinds 19 september 1939 leerling in het Werkdorp is.

Van Stern Herta Onderwerp: bevestiging dat zij sinds 19 september 1939 leerling in het Werkdorp is.

Verklaring voor Herta Stern dat zij werkzaam is in het werkdorp Nieuwesluis

Van: familie Doof Aan: familie Matteman Plaats: Westerbork, kamp (?) Datum:&nbsp; Onderwerp: mededeling dat personen (Dora en Jules Pinto) zijn doorgezonden; wij gaan vrijdag door

Van: familie Doof Aan: familie Matteman Plaats: Westerbork, kamp (?) Datum:&nbsp; Onderwerp: mededeling dat personen (Dora en Jules Pinto) zijn doorgezonden; wij gaan vrijdag door

Brief van de familie Doof aan de familie Matteman vanuit kamp Westerbork

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Bouwtekening van dienstwoningen voor personeel in het Centraal Vluchtelingenkamp

Een Indische vrouw in een kamer van een familiebarak Mevrouw Overbeek-Bloem zit in de huiskamer van een barak bij een radiotoestel te haken of breien. Aan de wand hangt een kleedje dat onderweg naar Nederland in Egypte is gekocht. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Een Indische vrouw in een kamer van een familiebarak Mevrouw Overbeek-Bloem zit in de huiskamer van een barak bij een radiotoestel te haken of breien. Aan de wand hangt een kleedje dat onderweg naar Nederland in Egypte is gekocht. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van een Indische vrouw in een kamer van een familiebarak in het Repatriëringskamp Westerbork

Naar de overwinning&nbsp; No 66 Dinsdag 1945-04-10 Het fronttoneel in Nederland en Duitsland.

Naar de overwinning&nbsp; No 66 Dinsdag 1945-04-10 Het fronttoneel in Nederland en Duitsland.

Krant met daarin een beschrijving van het front in Nederland en Duitsland in april 1945

Mededeling&nbsp; Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Esther Boom-Jacobs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-12 Onderwerp: ze is bij de reinigingsdienst ingedeeld en dient zich vandaag in barak 11 bij de heer Wolff te melden.

Mededeling&nbsp; Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Esther Boom-Jacobs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-12 Onderwerp: ze is bij de reinigingsdienst ingedeeld en dient zich vandaag in barak 11 bij de heer Wolff te melden.

Mededeling aan Esther Boom-Jacobs dat zij bij de reinigingsdienst is ingedeeld

Verordeningenblad&nbsp; Van: Polizeiabteilung des eidg. justiz- und polizeidepartementes Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-01 Onderwerp: verordening voor de inzet van vrouwelijke vluchtelingen in de huishouding.&nbsp;

Verordeningenblad&nbsp; Van: Polizeiabteilung des eidg. justiz- und polizeidepartementes Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-01 Onderwerp: verordening voor de inzet van vrouwelijke vluchtelingen in de huishouding.&nbsp;

Verordening voor inzet vrouwelijke vluchtelingen in de huishouding

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

VictorKoster

Victor
Koster