In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Transporten buiten kamp Westerbork

Transporten vanuit Kazerne Dossin

‘Boulevard des Misères’ in het kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942. Mensen lopen tussen de woonbarakken over de centrale weg van het kamp. De spoorlijn is nog niet doorgetrokken tot in het kamp.&nbsp;

‘Boulevard des Misères’ in het kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942. Mensen lopen tussen de woonbarakken over de centrale weg van het kamp. De spoorlijn is nog niet doorgetrokken tot in het kamp.&nbsp;

Zicht op de centrale weg in kamp Westerbork vanuit een wachttoren gefotografeerd

Van: Landelijke Organisatie Onderduik, Afdeling Oosterbeek, Renkum en Wolheze Aan: wie het betreft Plaats: Wolfheze Datum: 1945-11-05 Onderwerp: Max is gedurende de periode juni 1943-april 1945, voor de L.O. illegaal werker geweest onder de naam ‘Harrij’.&nbsp;

Van: Landelijke Organisatie Onderduik, Afdeling Oosterbeek, Renkum en Wolheze Aan: wie het betreft Plaats: Wolfheze Datum: 1945-11-05 Onderwerp: Max is gedurende de periode juni 1943-april 1945, voor de L.O. illegaal werker geweest onder de naam ‘Harrij’.&nbsp;

Verklaring van de Landelijke Organisatie dat Marcus van Zuiden illegaal werker is geweest

Van: Verzendboekhandel Winants Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Heerlen Datum: 1948-03-18 Onderwerp: Rekening voor 'Ik verkoos de vrijheid'.

Van: Verzendboekhandel Winants Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Heerlen Datum: 1948-03-18 Onderwerp: Rekening voor 'Ik verkoos de vrijheid'.

Rekening voor het boek met de titel 'Ik verkoos de vrijheid'

Van: Dienst Bureel kampintendant Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp/ Westerbork, Interneringskamp Onderwerp: repatriëring van bevrijdde kampgevangenen (behalve Dirk Warnaar) naar Rotterdam.&nbsp;

Van: Dienst Bureel kampintendant Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp/ Westerbork, Interneringskamp Onderwerp: repatriëring van bevrijdde kampgevangenen (behalve Dirk Warnaar) naar Rotterdam.&nbsp;

Lijst van personen die op 18 juni 1945 vanuit kamp Westerbork worden gerepatrieerd naar Rotterdam

Van: A.E.F. &nbsp;D.P. Registration Record Aan: Cohen-Haaff, H.C. Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: repatriëring van Bergen-Belsen naar Amsterdam.

Van: A.E.F. &nbsp;D.P. Registration Record Aan: Cohen-Haaff, H.C. Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: repatriëring van Bergen-Belsen naar Amsterdam.

Identiteitskaart van Henriette Cohen-Haaff gekregen voor haar repatriating naar Nederland

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: nieuwe postregeling; 9000 mensen in het kamp, waarvan soms 600 personen in een grote woonbarak. Er zullen 2000 mensen in het kamp achterblijven, de rest gaat naar het nieuwe kamp Vught. Hier zal een Centraal Ziekenhuis voor Nederland worden opgericht; 110 man van de Joodse ordedienst zijn naar Apeldoorn gegaan voor een transport uit het Apeldoornsche Bosch; afgelopen maandag zijn 40 OD'ers naar Amsterdam vertrokken om te helpen met het vervoer van zieken naar kamp Westerbork; veel verzoeken voor Werner via de post met de vraag mensen te helpen die naar kamp Westerbork zijn vertrokken; een tante van Stella bezocht (Vogeltje), zij is ziek en ligt in barak 69; Sal en zijn vrouw bevinden zich in barak 67. Werner heeft hun nog niet ontmoet; de oorlog nadert zijn beslissing.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: nieuwe postregeling; 9000 mensen in het kamp, waarvan soms 600 personen in een grote woonbarak. Er zullen 2000 mensen in het kamp achterblijven, de rest gaat naar het nieuwe kamp Vught. Hier zal een Centraal Ziekenhuis voor Nederland worden opgericht; 110 man van de Joodse ordedienst zijn naar Apeldoorn gegaan voor een transport uit het Apeldoornsche Bosch; afgelopen maandag zijn 40 OD'ers naar Amsterdam vertrokken om te helpen met het vervoer van zieken naar kamp Westerbork; veel verzoeken voor Werner via de post met de vraag mensen te helpen die naar kamp Westerbork zijn vertrokken; een tante van Stella bezocht (Vogeltje), zij is ziek en ligt in barak 69; Sal en zijn vrouw bevinden zich in barak 67. Werner heeft hun nog niet ontmoet; de oorlog nadert zijn beslissing.&nbsp;

GersonSchlachet

Gerson
Schlachet